مقدمه
قریب به ۱.۲ میلیارد نفر در جهان، بدون دسترسی به امکانات برای استفاده از نیروی برق، زندگی میکنند. اغلب آنها، برای ایجاد روشنایی در شب، از فانوسهای نفتی و یا سایر سوختهای فسیلی استفاده مینمایند که علاوه بر خطرات زیاد (سوختگی، آتشسوزی و ...) و مضرات آن برای سلامت افراد، دارای قیمت تمام شده نسبتاً بالایی است. همین مشکل ساده که بسیاری از افراد با آن آشنا هستند، جرقه اولیه ایده اختراع نوعی لامپ خورشیدی شده است که میتواند با استفاده از انرژی ارزانقیمت و تجدیدپذیر، تمامی مردم در سرتاسر جهان را به روشنایی مناسب برساند. اختراع فوق، توسط «استیو کاتساروس» و در سال ۲۰۱۰ میلادی انجام گرفته است و با توجه به مزایای بسیار آن، جایزه اختراعات بشردوستانه «USPTO» را نیز به خود اختصاص داده است. در ادامه، مصاحبه «لیندا هاسلر»، از دفتر ثبت پتنت و علائم تجاری آمریکا، با وی را مرور خواهیم کرد. این مصاحبه، داستانی جالب از تأثیرات جهانی یک ایده خوب و اختراع مرتبط با آن است و نشان میدهد که نوآوری تا چه میزان در تغییر شرایط زندگی بشر اثرگذار بوده و حفاظت از نوآوری از طریق سیستم پتنت، چگونه میتواند تجاریسازی و موفقیت نهایی ایده را رقم بزند. همچنین در ادامه، برخی از نکات مربوط به مصاحبه «WIPO» با این مخترع، ارائه شده است.
«لیندا»: نوآوری را معمولاً بهعنوان شناسایی یک مشکل که نیاز به حل شدن دارد، میدانیم. در مورد مشکلی که شما مشاهده کردید و درصدد رفع آن برآمدید، کمی توضیح دهید.
«استیو»: منشأ پیدایش نوکرو، به ۲۴ ژانویه سال ۲۰۱۰ میلادی باز میگردد. شب بود و من در حال استراحت بودم و به ساختار لامپهایی که اینجا در آمریکا داریم، فکر میکردم. این لامپها، عمدتاً رشتهای هستند و من از خودم پرسیدم که چرا این لامپها به ژنراتورهای دیزلی متصل هستند؟ آیا میتوان از لامپهای خورشیدی، به جای آنها استفاده نمود؟ صبح بیدار شدم و یک طرح اولیه از نوکرو کشیدم. اگر بخواهم به پرسش شما پاسخ دهم، میتوانم بگویم که در ابتدای امر، به مشکلی که میخواستم حل کنم، فکر نکردم. سه روز پس از طراحی اولیه، متوجه شدم که ۱.۲ میلیارد انسان در دنیا بدون برق زندگی میکنند. چیزی که مشوق اصلی من برای پیش بردن ایده گردید، این بود که این اختراع میتواند یک هدیه بزرگ برای بشریت باشد و مشکلی را که حل آن ضروری است، رفع مینماید. بعد از اختراع این لامپ، میتوان انتظار داشت که چراغهای نفتی از رده خارج شوند.
«لیندا»: این مسئله بسیار جالبی است؛ شما ابتدا ایده را خلق کردید و سپس تقاضا و بازار آن را پیدا نمودید.
«استیو»: این موضوع، در مورد بسیاری از افراد خلاق صادق است. ابتدا ایده در ذهن آنها ساخته میشود، در حالی که نمیدانند چرا این ایده را پرورش میدهند و قرار است که چه مشکلی را رفع نماید. باید توجه داشته باشید که نوآوریهای واقعی، غیرخطی هستند. درست است که شما میتوانید ابتدا مشکل را شناسایی نموده و در ادامه، وارد فرایند حل آن شوید؛ اما پیدایش ایده این لامپ، ناخواسته و کاملاً ناگهانی بود.
«لیندا»: شما در رابطه با مراحل و فرآیندهای اولیه اختراع خود صحبت کردید. آیا میتوانید در مورد کسانی که در این مسیر به شما کمک نمودند و اینکه چگونه ایده خود را از یک پروتوتایپ (نمونه اولیه محصول) به یک پتنت تبدیل نموده و به پیش رفتید، توضیح بیشتری بدهید.
«استیو»: ما در ابتدا، یک ضربالاجل زمانی برای خودمان تعریف کردیم؛ همانطور که قبلاً اشاره کردم، این ایده در ۲۴ ژانویه شکل گرفت. ما تاریخ ۱۰ ژوئن را بهعنوان زمانی که یک طرح کسبوکار کاملاً رقابتی در اختیار خواهیم داشت، انتخاب کرده و سپس، این بازه را بهعنوان یک مهلت زمانی متصور شدیم. خب، ما قصد داشتیم تا این طرح را در ۱۰ ژوئن به سرانجام برسانیم؛ پس باید تمام گامهای لازم از تاریخ ۱۰ ژوئن تا نقطه آغاز را، در یک حرکت برگشتی، برنامهریزی و اجرا میکردیم. این مراحل، شامل ساخت نمونه اولیه، ساخت ابزارآلات و تجهیزات مورد نیاز برای تولید، راهاندازی یک پایلوت برای تست و آزمون تولید، طراحی یک وبسایت و موارد مرتبط با تجارت الکترونیکی و نیز ثبت یک شرکت برای تجاریسازی نهایی ایده است. در این فرایند، کمی شانس هم با من همراه بود؛ چرا که یک نفر در مورد کاری که ما در حال انجام آن بودیم، به شبکه «CNN» اطلاع داده بود و این شبکه با من در این خصوص مصاحبهای انجام داد. مصاحبه فوق، موجب شد تا این اختراع به گوش جهان رسیده و در ادامه، سیلی از مصاحبهها به راه افتاد که یک بازاریابی فوقالعاده برایمان محسوب میشد.
یک نکته بسیار مهم که باید به آن تأکید کنم، نقش مالکیت فکری و کمکهای ارزشمند آن در مسیر توسعه و تجاریسازی نوکرو است. ما سه روز پس از ساخت اولین نمونه از محصول، درخواستی برای ثبت این اختراع ارسال نمودیم و در عرض پنج ماه، تجهیزات لازم را تهیه کرده و تمامی چیزهایی که برای یک ثبت اختراع کامل مورد نیاز بود، آماده ساختیم. ما خودمان را در موقعیتی قرار ندادیم که وقتی رسانهها از ارزش خبری اختراع مطلع شدند، نگران رسانهای کردن آن باشیم که مبادا ایده دزدیده شود.
شما در مورد نقش دیگر افراد و همکارانی که در موفقیت نوکرو اثرگذار بودند، پرسیدید. لازم میدانم بر این نکته تأکید کنم که نقش همکاریهای فناورانه در تجاریسازی نهایی اختراع پتنت شده، بسیار کلیدی است. مالکیت فکری و پتنت، در ذهن اغلب مردم به اشتباه تصور شده است. آنها فکر میکنند که با ثبت یک اختراع، عملاً هزینهای سنگین را تقبل کردهاند. این در حالی است که تلاشهای جدی و فزایندهای برای بهرهبرداری از پتنت، از طریق اخذ مجوز بهرهبرداری وجود دارد. امروزه صنعت با تغییرات بسیار سریع مواجه است و تجاریسازی ایده، منوط به درک صحیح نیاز بازار از سوی مخترع و همکاری وی با بازیگران و شرکتهای توانمند در ساخت، بازاریابی و عرضه محصول نهایی به بازار است.
مخترع باید مثل بازیکن یک تیم عمل کرده و با کسانی که رؤیای ساخت جهان بهتر با نوآوری را درک کردهاند، مشارکت داشته باشد. زندگی ۸ میلیون نفر در جهان، به خاطر یک ایده بهتر شده است، ولی این موضوع با توجه به نیازها و مشکلاتی که در جهان وجود دارد، مانند یک قطره در اقیانوس است.
«لیندا»: در پایان به تأثیراتی که اختراع شما داشته است، بپردازیم. چه جنبههایی از این قضیه برایتان خوشحالکننده است؟
«استیو»: عکسها و داستانهای مربوط به افرادی که با کمک این لامپها فرصت درس خواندن پیدا کردهاند، در حالی که قبلاً نمیتوانستند این کار را بکنند، من را بسیار تحت تأثیر قرار میدهد. پسری به نام «جوزف»، از کشور کنیا، برای من ایمیلی ارسال نمود که در آن نوشته بود: «شما من را نمیشناسید و ما تا به حال یکدیگر را ندیدهایم. شخصی دو عدد لامپ خورشیدی برای من خرید. من توانستم با کمک آن لامپ، ساعتها در طول شب مطالعه کنم؛ در حالی که قبلاً نمیتوانستم این کار را بکنم. من توانستم در آزمون ورودی دانشگاه، مقام اول را کسب نمایم». مسیر زندگی او با این لامپها عوض شد و فکر میکنم که در حال حاضر، فارغالتحصیل شده باشد. از او در مورد لامپها پرسیدم که چه اتفاقی برای آنها افتاد و گفت که خواهر کوچکش در خانه، از آنها برای مطالعه استفاده میکند. این لامپها مسیر زندگی او را نیز تغییر خواهد داد.
گفتنی است، پیشتر وایپو نیز مصاحبهای با استیو کاتساروس ترتیب داده بود که در ادامه، فهرستی از مهمترین نقطه نظرات ارائه شده توسط وی ارائه شده است. لازم به ذکر است که استیو، در شرکت حقوقی «Freund & Young LLC»، بهعنوان کارگزار ثبت اختراع فعالیت داشته و به همین دلیل، با مزایا و فرآیندهای سیستم پتنت به خوبی آشنایی داشته است.
- هنگامی که پروژه نوکرو را آغاز کردیم، مدلهای مبتنی بر سود «for-profit» و مدلهای غیرسودآور «non-profit» را به طور همزمان بررسی کردم. پس از مدتها تفکر، تصمیم گرفتم که مسیر سودآوری را انتخاب کنم. در حالی که با اصطلاحاتی همچون «کارآفرینی اجتماعی»، «اثرگذاری مخترع» و ... آشنا نبودم، میدانستم که سودآوری کاملاً وابسته به مقیاس بوده و باید مقیاس تولید و عرضه را افزایش دهم. شرکتی تأسیس کرده و برند خود را مبتنی بر مأموریت اصلی شرکت تعریف نمودیم: «بدون نفت». مبتنی بر همین ایده و عملکرد، تاکنون، بیش از ۱.۴ میلیون لامپ خورشیدی در بیش از ۱۲۰ کشور جهان به فروش رساندهایم.
- نوکرو توسط مجموعهای از سرمایهگذاران خصوصی، تأمین مالی شده است. بزرگترین بازارهای ما، در آسیای جنوب شرقی و آفریقا هستند. با این حال، رشد بزرگی را در آمریکای مرکزی و جنوبی شاهد هستیم.
- جایگزینی لامپهای قدیمی با محصولات ما، وضعیت زندگی حداقل 7 میلیون نفر از مردم کشورهای درحالتوسعه را بهبود داده است.
- پتنت، بهعنوان یکی از مهمترین بخشها در استراتژی کسبوکار نوکرو مطرح است. از ابتدای خلق ایده لامپهای خورشیدی و آغاز به کار نوکرو، حفاظت از «IP»، از مشغولیتهای عمده من به حساب آمده و در این مسیر، ابزارهایی نظیر «PCT»، کمکهای زیادی به من نموده است. ما در حدود ۲۰ پتنت به ثبت رساندهایم و با استفاده از آن، جلوی برخی از شرکتهای نقضکننده را گرفتیم.
- هدف بلندمدت نوکرو، بهبود زندگی صدها میلیون نفر در جهان است.