مقدمه
چندی پیش، «IBM» توانست برای بیست و ششمین سال متوالی، در صدر برترین شرکت‌های فناور جهان از نظر تعداد پتنت‌های گرنت شده در آمریکا، قرار گیرد. این عنوان، حاکی از تعهد این شرکت به نوآوری و استراتژی‌های گسترده مالکیت فکری و به‌طور خاص ثبت و انتشار پتنت است. نزدیک به نیمی از ۹۱۰ پتنت گرنت شده «IBM» در سال ۲۰۱۸، مرتبط با فناوری‌های پیشرفتهای مانند هوش مصنوعی «AI»، محاسبات ابری، امنیت دیجیتال، بلاک‌چین و محاسبات کوانتومی است. رئیس هیئت‌مدیره و مدیر اجرایی این شرکت، «جینی رومتی»، در این باره می‌گوید: «این نوآوری‌ها، نشانگر تعهد شرکت به حل مسایلی است که تا به حال، به آن‌ها فکر نشده است.»
اما رمز موفقیت «IBM» در زمینه توسعه نوآوری و حفاظت از آن‌ها چیست؟ آیا مدیریت نوآوری و فناوری، کار ساده‌ای است؟ «IBM» چگونه توانسته است برای سالیان متمادی، خود را به‌عنوان یک شرکت نوآور موفق معرفی نماید؟ این‌ها پرسش‌هایی است که مدیران ارشد این شرکت، به آن پاسخ می‌دهند. از نگاه آن‌ها، سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تحقیق و توسعه و معرفی نوآوری‌های ارزشمند و تلاش برای ثبت این دارایی‌های فکری، از اولویت‌هایی است که در ذهن تک‌تک مدیران و کارکنان «IBM» نهادینه شده است. شرکت‌هایی مانند «IBM»، از نوآوری‌های پرخطر و دارای ریسک فراوان، نمی‌ترسند؛ چراکه تجربه نشان داده است، این نوآوری‌ها در آینده ارزشمند شده و پتانسیل تجاری‌سازی خوبی خواهند داشت. البته یک نکته که نباید از خاطر فراموش شود، محدودیت در بودجه‌های تحقیق و توسعه و حفاظت از نوآوری‌ها است که حتی شرکت‌هایی مانند «IBM» نیز با آن مواجه هستند. راه چاره، ثبت پتنت و اخذ گواهی ثبت اختراع در حوزه‌های مختلف است و این‌که به واقعیت‌های بازار و فناوری‌های دارای ارزش بالقوه در سال‌های آینده، توجه شود.
در این مصاحبه، مارک رینگز «Mark Ringes»، قائم‌مقام و مانی شکتر «Manny Schecter»، مدیر بخش پتنت این شرکت، نقطه نظرات خود را در زمینه استراتژی‌های مالکیت فکری «IBM» و التزام به نوآوری مستمر در این شرکت را تشریح می‌نمایند.
برای بیست و ششمین سال متوالی، «IBM» موفق به قرار گرفتن در صدر شرکت‌های دارنده بیشترین «US» پتنت گرنت شده گردید. چرا این موضوع، تا این اندازه برای «IBM» مهم است؟
«مارک رینگز»: نوآوری همواره برای «IBM» به‌عنوان یک موضوع اساسی مطرح بوده است؛ از ابتدای آغاز به کار شرکت و در طی ۱۰۷ سال گذشته، ما همواره معتقد بوده‌ایم که پتنت نمادی بسیار قوی از نوآوری است که می‌تواند وارد شرکت شود. این موفقیت، خود نشانه‌ای از میزان نوآوری شرکت ما است.
«مانی شکتر»: مطمئناً با مارک موافقم. اما اگر درباره این موضوع فکر کنید که این تعهد به نوآوری، در طی سالیان طولانی وجود داشته است، درک بهتری نسبت به مسئله خواهید داشت. بیشتر کسب‌وکارها و بیشتر رقابت‌هایی که در صنعت پدید آمده‌اند، حاصل فعالیت شرکت‌هایی است که تنها در بخشی از دوره حیات «IBM» بوده‌اند. ما شرکتی داریم که قدمت آن، بیش از ۱۰۰ سال است. ما از طراحی و ساخت ساعت شروع کردیم و حالا در این نقطه ایستاده‌ایم.
«مارک رینگز»: و البته، برش دهنده گوشت «Meat slicer».
«مانی شکتر»: بله، برش دهنده گوشت و چیزهای دیگر. البته خودمان هم، چندین بار اختراعات خود را تکرار کردیم و آن‌ها را توسعه دادیم. بنابراین نوآوری بخشی از اساس شرکت شده است و می‌دانید که برای نشان دادن این موضوع، در جهان هیچ چیزی بهتر از سیستم پتنت وجود ندارد.
«مارک رینگز»: علاوه بر این، برای افراد شرکت که مسئول نوآوری هستند، مهم است که شناخته شوند و پتنت راهی است که به صورت روزانه، آن‌ها را برای ادامه نوآوری تشویق می‌کند.
فکر می‌کنید «IBM» در آینده به چه سمتی می‌رود و در چه نقطه‌ای قرار خواهد داشت؟ اصراری به بیان اسرار تجاری «IBM» ندارم و فقط می‌خواهم بدانم که آیا چیزی مشابه پروژه واتسون هست که درباره آینده نوآوری، به عموم مردم بگویید؟
«مارک رینگز»: خب، فناوری‌هایی وجود دارند که ما به سرمایه‌گذاری در آن‌ها ادامه می‌دهیم و فکر می‌کنیم برای آینده بلندمدت ما مهم هستند. شکی در این خصوص وجود ندارد. در میان‌مدت، فناوری‌های ابر داده‌ها، ابر هیبریدی و یادگیری ماشین، برای ما بسیار مهم هستند و اگر به پرونده‌های ثبت اختراع و پتنت‌های گرنت شده در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ و البته مواردی که امیدواریم در سال ۲۰۱۹ به دست آوریم، نگاهی بیاندازید، تعداد زیادی از آن‌ها به سمت و سوی صنعت و تجاری شدن هدایت شده‌اند. از فناوری‌های بلندمدتی که به سرمایه‌گذاری در آن‌ها ادامه می‌دهیم، یک مورد که در حال حاضر کمتر به آن توجه شده و احتمالاً در آینده به دلیل پیشرفتهای صورت گرفته، توجه بیشتری به خود جلب می‌نماید، محاسبات کوانتومی است. ما معتقدیم که این موضوع، تفاوت‌های بزرگی ایجاد می‌کند؛ نه تنها برای شرکت خودمان بلکه برای جهان. در حال حاضر، این فناوری هنوز نوظهور است و برای رسیدن به تولید و تجاری‌سازی، باید راهی طولانی طی شود؛ اما به صورت بلندمدت، تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌های زیادی را در این زمینه انجام خواهیم داد و طبیعتاً پتنت‌های دیگری نیز در این زمینه به دست خواهیم آورد.
در صحبت‌های خود به یادگیری ماشین اشاره کردید و نه هوش مصنوعی. کمی در این خصوص توضیح می‌دهید؟
«مارک رینگز»: هوش مصنوعی می‌تواند طبق نقشه عمل کند و فکر میکنم نوآوری واقعی در این فضا، یادگیری ماشین است و به همین دلیل، به‌طور ویژه‌ای به آن خواهیم پرداخت.
«مانی شکتر»: یکی از مشکل‌ترین و پرخطرترین نوآوری‌ها.
«مارک رینگز»: و احتمالاً ارزشمندترین نوآوری و این یکی از زمینه‌هایی است که مسلماً به‌طور کامل روی آن تمرکز خواهیم کرد.
در خصوص کاربردهای فراوان مطرح در این حوزه، آیا چیز برجسته و شگفتی میبینید که بتوانید با ما به اشتراک بگذارید؟
«مانی شکتر»: واقعاً نمی‌توانم در این مورد چیزی به اشتراک بگذارم. فقط تنها موردی که برای ما تا حدی متفاوت بوده، این است که در شروع کار، ما روی پروژه واتسون تمرکز داشتیم که امروز بازاری بسیار بزرگ برای آن وجود دارد. این در حالی است که در ابتدای کار، فکرمان هم به این بازار بزرگ و کاربردهای وسیعی که می‌تواند وجود داشته باشد، خطور نمی‌کرد. ما مجبور به تمرکز بر روی اثبات فناوری و کارکرد مناسب آن بودیم و حالا در مقایسه با آن زمان، آزادی عمل بسیار زیادی داریم. جالب است که در حال حاضر، حتی افراد شاغل در بخش حقوقی «IBM» هم، از واتسون استفاده می‌کنند. من نمی‌دانم که این مثال، همان شگفتی است که شما درباره‌اش صحبت می‌کنید یا نه؛ اما برای من شاهدی از ظهور عصری جدید از فناوری است.
در مصاحبه‌ای که پیش‌تر با هم داشتیم، من از شما پرسیدم که چرا فکر می‌کنید دیگران از راه و رسم «IBM» استفاده نمی‌کنند. شما به من گفتید: «ما وقت نداریم که به این فکر کنیم که چرا دیگران این کار را انجام نداده‌اند یا دارند چه کار می‌کنند. ما می‌دانیم که خودمان چه کاری انجام می‌دهیم. فقط با شتاب و در مسیر رو به جلو قدم بردار و به عقب نگاه نکن.» آیا «IBM» هنوز هم فقط در مسیر رو به جلو گام بر می‌دارد و با همان روش‌های قبلی به حرکتش ادامه می‌دهد؟
«مانی شکتر»: خب، تا حدی پاسخ مثبت است.
«مارک رینگز»: در برخی موارد، فعالیت‌هایمان به دلیل عدم وجود سرمایه و منابع کافی، محدود می‌شود و این چیزی است که همیشه باید در نظر داشته باشیم؛ زیرا سهامدارانی داریم که باید به آن‌ها جوابگو باشیم. اما در فناوری‌هایی که ما با آن‌ها روبرو هستیم، بازار به سرعت تغییر می‌کند و این‌که بخواهیم در هر زمانی، یک پیش‌بینی دقیق از بازار داشته باشیم، کار بسیار مشکلی است. این جمله، بدین معنا نیست که تلاشی نمی‌کنیم. ما در این زمینه، تلاش زیادی داریم؛ اما نیاز است تا دلارهای خود را در زمینه‌های متنوعی سرمایه‌گذاری کنیم. این دلیلی است بر این‌که چرا سبد فعالیت‌هایمان بسیار گسترده است. ما حیطه‌های مختلف فناوری را مشخص نموده و می‌دانیم که باید سرمایه‌گذاری‌های خود را به تمامی آن‌ها تخصیص دهیم. کل سرمایه «IBM»، به این حیطه‌ها وارد شده و فعالیت‌های ثبت اختراع نیز بر آن‌ها متمرکز می‌گردد. ما بر زمینه‌های به نسبت گسترده‌ای تمرکز می‌کنیم؛ چراکه هر یک از این زمینه‌ها، ممکن است برای ما بسیار موفقیت‌آمیز باشد. ما خوش‌شانس هستیم که بودجه تحقیق و توسعه مناسبی داریم و می‌توانیم آن را در زمینه‌های مختلفی صرف نموده و از سرمایه‌گذاری خود سود ببریم. استراتژی «IBM»، این است که از طریق سازمان تحقیقاتی خود، در انواع مختلفی از فناوری‌ها سرمایه‌گذاری نماید. البته در نهایت بعضی از آن‌ها به نتیجه مورد انتظار نمی‌رسند. بدیهی است، اکنون نمی‌دانیم در چهار یا پنج سال آینده، چه چیزی موفقیت‌آمیز خواهد بود.
فقط با شتاب و در مسیر رو به جلو قدم بردار و به عقب نگاه نکن.
شما فرآیندی دارید که به خوبی کار می‌کند و می‌خواهید آن را ادامه دهید. فکر میکنم این کار در موقعیت فعلی کمی دشوارتر شده است.
«مانی شکتر»: خب، مطمئناً ما متعهد به نوآوری هستیم. یک شرکت نوآور می‌تواند تصمیم‌گیری نماید که دیگر نوآورانه نباشد و به جای آن، با قیمت یا دیگر ابزارها رقابت کند. ما این کار را نکرده‌ایم. ما می‌خواهیم در نوآوری پیشرو باشیم. دیگر شرکت‌ها ممکن است که این موضوع را به شکل متفاوتی ببینند.
«مارک رینگز»: راهبرد کلی شرکت ما، تنها این نیست که نتایج را برای مدت دو یا سه سال به حداکثر برسانیم. ما در حدود ۱۰۷ سال در این کار بوده‌ایم و می‌خواهیم در حدود ۱۷۰ سال دیگر هم ادامه دهیم. بنابراین به سرمایه‌گذاری بلندمدت نیاز داریم و می‌دانیم که کسب‌وکار ما طی ده سال آینده، مشابه امروز نخواهد بود. این موضوع بسیار مهم است، زیرا بازار بسیار سریع تغییر می‌کند و ما باید کسب‌وکار خود را متناسب با آن تغییر دهیم. تنها راه برای این‌که در ۱۰ یا ۱۵ سال آینده در جایی که می‌خواهیم قرار بگیریم، این است که به این سرمایه‌گذاری‌ها ادامه دهیم.
«مانی شکتر»: شما می‌ایستید و به این فکر می‌کنید که در ۱۰ سال گذشته چه اتفاقی افتاد و چه چیزی را هرگز به‌طور کامل پیش‌بینی نمی‌کردیم؟ ظهور محاسبات کوانتوم، هوش مصنوعی و ...
«مارک رینگز»: و یک تولیدکننده سخت‌افزار در ۱۰ یا ۱۵ سال پیش، در حالی که اکنون سخت‌افزار کمتر از ۲ درصد از کسب‌وکار ما را تشکیل می‌دهد.
بسیاری از مردم، به غلط نوآوری را به عنوان محصولی می‌شناسند که برای نخستین بار به بازار وارد می‌شود. شما نوآوری را چگونه تعریف می‌کنید؟
«مانی شکتر»: من از بسیاری از مردم شنیده‌ام که نوآوری را با محصولی که به بازار عرضه می‌شود، ارتباط می‌دهند و فکر میکنم که بارها این را در «IBM» هم شنیده‌ام. با این حال، اگر به فرهنگ لغت مراجعه کنیم، کاملاً به این صورت تعریف نشده است؛ اما مثل هر چیز دیگری، گاهی مردم لغات را به گونه‌ای تعریف می‌کنند که مناسب هدفشان در آن لحظه خاص است.
«مارک رینگز»: بسیاری از چیزهایی که ما در فضای تحقیقاتی خود انجام می‌دهیم، هرگز در محصولات «IBM» به کار نمی‌روند. ما به دیگر شرکت‌ها کمک می‌کنیم تا محصولات خود را بهبود دهند، یا محصولاتی را برای ما تولید کنند، یا برای مشکلاتی که سعی در حل آن‌ها دارند راه‌حل‌هایی پیدا کنند. این کار، به همان اندازه برای ما هم مفید خواهد بود. تا زمانی که بتوانیم راهی برای کسب درآمد پیدا کرده و موفق شویم، این استراتژی جواب می‌دهد. بنابراین نوآوری به معنای چیزی نیست که لزوماً محصول جدید «IBM» را توسعه داده و یا به یک محصول کاملاً جدید بدل شود. بلکه چیزی جدید برای کسب‌وکار ایجاد می‌کند و ما تلاش می‌کنیم چیزهایی را به وجود آوریم که به مصرف‌کنندگان ما، کمک می‌کنند تا کارهایشان را بهتر انجام دهند.
