مقدمه
در عصر حاضرکه شاهد سرعت بالای تغییرات تکنولوژی هستیم، نوآوری از مهم‌ترین عوامل افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی کشورها به شمار می‌آید. امروزه دیگر منابع فیزیکی مزیت رقابتی ایجاد نمی‌کنند، بلکه راز ماندگاری کشورها در عرصه رقابت جهانی به میزان نوآوری آنها بستگی دارد.
بسیاری از کشورها با درک نقش نوآوری در توسعه، به برنامه‌ریزی و تعیین راهکارهای رشد آن پرداخته‌اند. آنچه در این میان حائز اهمیت است، فعالیت‌های مربوط به اندازه‌گیری؛ تعیین مقیاس‌ها، شاخص‌ها و عوامل نوآوری است.
گزارش نوآوری جهانی (Global Innovation Index) با هدف بررسی ابعاد مختلف نوآوری و ارائه ابزاری کمکی جهت سیاست‌گذاری‌های بلندمدت و کلان کشورها انتشار می‌یابد تا منجر به رشد نتایج و خروجی‌های آن، افزایش بهره‌وری و بهبود وضع اشتغال شود.
این گزارش که از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، دانشگاه کرنل (Cornell University) و مدرسه جهانی کسب‌وکار INSEAD منتشر می‌شود؛ به ارزیابی مستمر عوامل نوآوری و تحلیل نتایج آن می‌پردازد.
محوریت این گزارش را رتبه بندی اقتصادهای جهان از لحاظ قابلیت های نوآوری و نتایج آن تشکیل می‌دهد؛ که طی 8 سال گذشته از انتشار آن، به مرجعی در حوزه نوآوری تبدیل شده است
این گزارش که هر ساله منتشر می‌شود، تبدیل به پایگاه داده‌ای غنی و ابزاری کلیدی شده است که اطلاعات دقیق و جامع 141 اقتصاد دنیا را که معرف حدود 95.1% جمعیت جهان و 98.6% تولید ناخالص داخلی در دنیاست، شامل می‌شود.
مدل مفهومی گزارش نوآوری جهانی
این گزارش بر پایه دو طبقه‌بندی وروردی‌ها و خروجی‌های نظام نوآوری تهیه شده است و هرکدام نیز از عناصر کلیدی متعددی تشکیل شده که در شکل زیر در قالب ستون‌هایی نشان داده شده است.
ورودی‌های نظام نوآوری:
این گروه دربردارنده عناصری از محیط ملی (داخلی) اقتصاد است که منجر به فعالیت‌های نوآورانه و ارتقای نوآوری در سطح جامعه می‌شوند. این عناصر اصلی و پارامترهای مرتبط با آنها در داخل پرانتز به صورت زیر جمع بندی شده‌اند..
- موسسات: (محیط سیاسی، محیط قانونی، محیط کسب‌وکار)
- سرمایه انسانی و تحقیقات: (آموزش، آموزش دانشگاهی، تحقیق و توسعه)
- زیرساخت (فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، زیرساخت‌های عمومی، پایداری زیست‌محیطی)
- پیچیدگی بازار (اعتبار، سرمایه‌گذاری، رقابت و تجارت)
- پیچیدگی کسب‌وکار(کارکنان دانش و اطلاعات، حلقه‌های نوآوری، جذب دانش)
خروجی‌های نظام نوآوری:
این دسته از زیرشاخص‌ها دربردارنده نمونه‌ها و شواهد عینی از خروجی‌های نوآوری در یک کشور است:
- خروجی‌های دانش و تکنولوژی (خلق دانش، تأثیر دانش، انتشار دانش)
- خروجی‌های خلاق (دارایی های نامشهود، خدمات و کالاهای خلاق، خلاقیت آنلاین)
در نهایت امر و در جزئی‌ترین سطح، هر یک از زیرستون‌ها نیز از شاخص‌های فردی متعددی تشکیل شده‌اند که در مجموع به 79 مورد می‌رسد.
نمره هر زیرستون از میانگین وزنی شاخص‌های فردی محاسبه می‌شود و به همین ترتیب امتیاز هر ستون حاصل میانگین وزنی زیرستون‌هایش است. که در پایان موارد ذیل قابل محاسبه است:
• امتیاز ورودی‌های نظام نوآوری حاصل میانگین ساده امتیاز 5 عنصر تشکیل دهنده آن است.
• نمره خروجی‌های نظام نوآوری هم حاصل میانگین ساده 2 زیرمجموعه آن است.
• امتیاز کلی و نهایی نوآوری هر کشور هم حاصل میانگین ساده ورودی‌ها و خروجی‌هاست.
• نسبت بازده نوآوری که حاصل تقسیم خروجی‌ها به ورودی‌ها است.
