در جهان امروز، فناوری و محصولات دانشی، در تمامی سطوح و لایههای جوامع بشری نفوذ یافته و کمتر حوزهای وجود دارد که بتوان نقش فناوری و دانش را در آن کمرنگ دید. لزوم محافظت از اختراعات و دستاوردهای فنی، ایجاب مینماید تا حفاظت از آنها از طریق سیستم پتنت، بهطور فراگیری مورد استفاده محققین، مخترعین و دانشمندان قرار گیرد. با نگاهی به آمار پتنتهای انتشاریافته در طی سالهای اخیر، میتوان دریافت که استفاده از سیستم پتنت، با شتابی فزاینده مواجه شده است.
در کشورهای آفریقایی، به جز آفریقای جنوبی، دادرسی پتنت به نسبت نادر است و عملاً حقوق انحصاری ثبت اختراع، به دلیل وجود یک سیستم پتنت ضعیف، با ضمانتهای اجرایی کمتری همراه است. آیا این واقعیت بدین معنا است که پتنتها در کشورهای کوچک آفریقایی هیچ ارزشی ندارند؟ در پاسخ باید گفت، خیر. دلایل متعددی وجود دارد که ثابت میکند، پتنت حتی در سیستمهای ثبت اختراع ضعیف نیز به کار فناوران میآید.
بنا بر گزارش «PatentlyO»، «دنیس کروچ»، یکی از وکلای حقوقی فعال در زمینه مالکیت فکری در کشورهای آفریقایی، گزینههای اثربخش که یک پتنت میتواند به همراه داشته باشد را چنین برمیشمارد.
۱- تسهیل در فرآیند قیمتگذاری فناوری و تعیین نرخ مجوزهای بهرهبرداری از فناوری: ثبت اختراع کمک میکند تا ارزش بهرهبرداری از فناوری شفاف شده و مبادله آن از طریق صدور مجوزهای بهرهبرداری از پتنت، میسر گردد.
۲- تأثیرگذاری بر فرآیند مناقصات دولتی به نفع فناوران و مخترعین محلی: در مواردی که یک فناوری از سوی دولتهای محلی مورد استفاده قرار گیرد، پتنت کمک نموده تا از برگزاری مناقصه و واگذاری اجرای فناوری به دیگر افراد (عمدتاً کپی کار) جلوگیری شود.
۳- ایجاد انعطاف در قوانین ضدرقابتی: برخلاف قوانین و زیرساختهای ضعیف مالکیت فکری در آفریقا، مجموعه قوانین ضدانحصار، با سرعت بیشتری در حال اصلاح و بهبود است. برخی از اقدامات و توافقنامههای شرکتهای فناور محلی که در نبود ثبت اختراع میتواند بهعنوان یک اقدام ضدرقابتی تلقی شود، با داشتن پتنت، دارای توجیه قانونی خواهند شد. در واقع، پتنت همچون یک سپر قانونی برای مواجهه با قوانین ضدانحصار عمل نموده و میتواند بسیار ارزشمند باشد.
۴- مزایای مالیاتی: در بسیاری از کشورهای آفریقایی، تسهیلات متعدد مالیاتی برای تشویق تحقیق و توسعه محلی ارائه میگردد که سیستم پتنت میتواند یک ابزار کارآ برای برخورداری از مزایای فوق به حساب آید.