یکی از صنایع و بخشهای اقتصادی که به شدت از مزایا و ویژگیهای سیستم پتنت استفاده مینماید، صنایع دارویی است. بسیاری از شرکتهای فناور فعال در حوزه مراقبتهای بهداشتی و تولید محصولات دارویی، توسعه یک سبد استراتژیک پتنت، جهت موفقیت در تجاریسازی را یکی از اولویتهای سیاستی خود میدانند. با این حال، فرآیند ثبت اختراعات دارویی و دستیابی به حقوق انحصاری ناشی از آنها، تا حدی دشوار بوده و همراه با هزینههای زیادی است. همین عامل، موجب میشود تا بهکارگیری یک رویه هوشمندانه در زمینه فعالیتهای ثبت و انتشار پتنت، ضروری گردد. بررسیها نشان میدهد که شرکتهای موفق دارویی، برخی از نکات ظریف را در استراتژی پتنت خود رعایت مینمایند که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. استفاده گسترده از درخواستهای موقت پتنت: درخواستهای موقت که یک بازه زمانی یک ساله برای حفاظت از ایده نوآورانه معرفی شده را فراهم میسازند، صرفهجویی در وقت و هزینه را به همراه خواهند داشت. با استفاده از این استراتژی، شرکتهای صنایع دارویی، میتوانند هزینههای چشمگیر ثبت پتنت را تا یک سال به تعویق انداخته و در عین حال، پروندههای پیشگیرانه را به منظور رفع نگرانیها در مسیر بهبودهای آتی فناوری، در اختیار گیرند.
۲. در نظر گرفتن برنامههای «Fast-Track» دفتر ثبت پتنت آمریکا: شرکتهای فناور دارویی، معمولاً از برنامههای یاد شده که مبتنی بر ارزیابیهای سریع است، برای اخذ حقوق پتنت در زمان کوتاهتر، استفاده میکنند. با توجه به حجم عظیم درخواستهای ارسالی برای «USPTO»، حداقل دو سال به طول میانجامد تا فرآیند ثبت و ارزیابی درخواست به اتمام برسد. این در حالی است که برنامه «Track 1» این نهاد، تلاش میکند تا تنها پس از ۱۲ ماه از ثبت درخواست، این فرآیند را به انجام رساند. گفتنی است، در سپتامبر سال جاری میلادی، متوسط زمان مرتبط با برنامه «Track 1»، برابر با ۶.۴ ماه بوده است. برنامه «Fast-Track» نیز مختص مخترعین بالای ۶۵ سال است که سعی میکند، زمان ارزیابی و رویههای اداری مرتبط با گرنت پتنت را در کوتاهترین زمان ممکن، تکمیل نماید. لازم به تأکید است که چنین برنامههای تسریع در فرآیند ثبت اختراع، در اغلب سیستمهای پتنت وجود دارد و برای مثال، میتوان به برنامه «Pace» در دفتر ثبت پتنت اروپا «EPO» نیز اشاره نمود.
۳. استفاده از برنامه «PPH»: یکی دیگر از راهکارهای تسریع در ارزیابیهای «USPTO»، استفاده از خدمات و مزایای برنامه «Patent Prosecution Highway» است که مبتنی بر توافقنامههای دوجانبه بین «USPTO» و سایر دفاتر ثبت پتنت، جهت استفاده از گزارشهای جستجوی پتنت مطلوب است. یک استراتژی بالقوه، استفاده ترکیبی از «Track 1» جهت تسریع در فرآیند ارزیابی در «USPTO» و سپس، برنامه «PPH» جهت ارزیابی سریع در کشورهای دیگر است که میتواند استراتژی ثبت اختراع شرکتهای دارویی را به شدت کارآمد سازد.
۴. تعامل با ارزیابان ثبت اختراع: در سالهای اخیر، «USPTO» تلاشهای فراوانی برای کاهش موانع ارزیابی و تسریع فرآیندهای مرتبط با آن آغاز نموده است که یکی از آنها، ایجاد یک ارتباط مستقیم و بیواسطه، بین ارزیابان و درخواستکنندگان پتنت است. ارتباط مستمر بین وکیل حقوقی و ارزیاب، موجب میشود تا کیفیت و سرعت ارزیابی افزایش یابد.
۵. استفاده از پروندههای پتنت بینالمللی: ثبت پتنت برای محافظت از فناوریهای دارویی در یک منطقه وسیع جغرافیایی و حضور در یک بازار وسیع و بینالمللی، از راهکارهایی است که از سوی شرکتهای موفق دارویی دنبال میشود. بر این اساس، «PCT» میتواند یک ابزار بسیار مناسب محسوب شود.
۶. تقسیمبندی پروندههای ثبت اختراع: یک استراتژی مقرونبهصرفه برای رشد و توسعه یک سبد پتنت استراتژیک، یکپارچگی پتنتهای مرتبط با یک فناوری خاص است که میتواند از طریق تقسیمبندی ادعاهای مندرج در هر درخواست و ثبت چندین پتنت ادامهدار برای محافظت از فناوری فوق، انجام گیرد. این راهکار، یک راه جذاب و مؤثر برای افزایش تعداد پتنتها و دامنه حفاظت از فناوری خواهد بود.