نزدیک به یک قرن پیش، یک ناشر آمریکایی به نام «آلفرد ناپف»، کتابی کمحجم از آموزهها و داستانهای معنوی، به قلم یک شاعر و نقاش ناشناس لبنانی- آمریکایی به نام «جبران خلیل جبران»، منتشر ساخت. وی انتظار چندان بالایی از این کتاب نداشت و تنها ۱۵۰۰ نسخه از آن به بازار عرضه کرده بود؛ اما در کمال تعجب، کتاب «پیامبر» نوشته جبران خلیل جبران، تنها در آمریکای شمالی، بیش از ۹ میلیون نسخه فروش داشت. از آن زمان تاکنون، حق کپیرایت این کتاب در آمریکای شمالی، در اختیار انتشارات آلفرد ناپف بوده است.
اما پس از گذر سالها از زمان انتشار اولین ۱۵۰۰ نسخه کتاب و سودآوری بسیار آن برای این ناشر، بالاخره زمان عرضه عمومی کتاب «پیامبر» و پایان دوره حفاظتی توسط قانون کپیرایت، فرا رسیده است. بنا بر قوانین حفاظت از آثار ادبی و هنری آمریکا، این کتاب، همراه با مجموعههایی از آثار نویسندگان دیگر، مانند «مارسل پروست»، «آگاتا کریستی»، «جوزف کنراد» و «والاس استیونس»، از تاریخ اول ژانویه سال جاری میلادی، در دسترس عموم قرار گرفته است. گفتنی است، این نخستین بار پس از گذشت ده دهه است که مجموعهای از آثار ادبی دارای حق کپیرایت، وضعیت محافظت شده خود را از دست میدهند.
یکی از انواع مهم مالکیت فکری، آثار ادبی و هنری است که با توجه به سهولت دسترسی افراد به آثار فکری متعلق به دیگران و کپیبرداری و نشر غیرمجاز آنها، حفاظت از آنها، دارای اهمیت بسیار زیادی است. همین عامل، موجب شده است تا حفاظت از آثار فوق، تحت مفهوم «کپیرایت »، در دستور کار کشورهای مختلف قرار گیرد. در سال ۱۹۹۸ میلادی، قانونی در کنگره آمریکا به تصویب رسید که بر اساس آن، قانون کپیرایت این کشور اصلاح شده و برای آثار ادبی انتشار یافته در بازه زمانی ۱۹۲۳ تا ۱۹۷۷ میلادی، مدت حفاظت از ۷۵ سال به ۹۵ سال افزایش یافت. این قانون که اغلب آن را تحت عنوان «قانون حفاظتی میکی موس» میشناسند (چرا که «Steamboat Willie»، اولین فیلم کمپانی دیزنی در مورد این کاراکتر مشهور را تا سال ۲۰۲۴ مورد محافظت قرار داد)، موجب شد تا به مدت ۲۰ سال، انقضای اعتبار حق کپیرایت آثار، به وقفه بیفتد. حالا پس از گذشت این بازه افزایشی، مجموعهای از آثار مشهور متعلق به سال ۱۹۲۳ میلادی، از چتر حفاظتی کپیرایت خارج شده و در دسترس عموم قرار خواهند گرفت. با توجه به ویژگیهای متمایز دهه ۱۹۲۰ میلادی آمریکا که اوج باروری و شکوه ادبیات غرب به حساب میآید، چند سال آینده، بسیار دراماتیک خواهد بود؛ چرا که بخشی از آثار بسیار مشهور و معتبر ادبی و هنری، مانند آثار «اسکات فیتزجرالد»، «ویلیام فاکنر»، «ارنست همینگوی» و «ویرجینیا وولف»، به صورت عمومی در دسترس قرار میگیرند. کارشناسان معتقدند که این اتفاق، هم برای عموم مردم (به دلیل دسترسی ارزانتر به آثار فوق) و هم برای سایر نویسندگان و هنرمندان (به دلیل امکان آفرینش آثار جدید مبتنی بر ایدههای داستانهای کلاسیک قدیمی بدون ترس از دعاوی حقوق مالکیت فکری)، بسیار سودمند خواهد بود. لازم به ذکر است که با آزاد شدن حق کپیرایت و دسترسی عمومی به آثار ادبی، هر شخصی میتواند یک نسخه دیجیتالی، صوتی و یا چاپی آن را از طرق مختلف، مانند آمازون به فروش برساند.