نانو فناوری، یکی از حوزه‌های نوظهور فناوری است که موفق به جلب توجه بسیاری از شرکت‌های فناور در عرصه‌های مختلف شده است. این فناوری، با توجه به کاربردهای بالقوه، به ابزاری کارآمد در حوزه پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی بدل شده است و بسیاری از نوآوری‌های کلیدی صورت گرفته در صنایع دارویی و پزشکی، از آن بهره‌مند شده‌اند. اما ماهیت فناوری و نوظهور بودن آن، ویژگی‌های این صنعت خاص و امکان کپی‌برداری سریع از نوآوری‌ها، در کنار هزینه‌های بسیار زیاد تحقیق و توسعه، موجب شده است تا حفاظت از نوآوری‌های نانویی در صنایع دارویی، به یک الزام کلیدی بدل شود. در همین راستا، سیستم پتنت یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که صنایع دارویی و پزشکی، به صورت گسترده‌ای از آن استفاده می‌نمایند.
یک مثال خوب برای کاربرد نانوفناوری در صنعت پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی، شرکت استرالیایی «ESN» است که در حدود هشت سال پیش، توسط یک آفریقایی‌تبار مهاجر، تأسیس گردید. این شرکت، در ابتدای فعالیت خود، ۱۰ بیماری مرگبار را هدف قرار داد و به منظور دستیابی به روش‌های درمانی به کمک فناوری نانو، شروع به تحقیق و آزمایش نمود. یکی از مهم‌ترین اولویت‌های مدیران و بنیان‌گذاران این شرکت، بحث مالکیت فکری بود که با استخدام یک مشاور حقوقی پتنت، امکان درک هم‌زمان فناوری و محصول از جنبه‌های فنی، تجاری، استراتژیک و حقوقی را فراهم نمودند. به گفته «لئو دی بروین»، مدیرعامل «ESN»، مالکیت فکری همچون قفل یک کمد است که وجود آن، موجب می‌شود تا شکستن و دستبرد به محتوای موجود در کمد برای دیگران دشوارتر شود. هنگامی که از دارایی فکری، با استفاده از ابزاری مانند پتنت محافظت می‌شود، شرکت‌های دیگر برای ورود به رقابت با تردید مواجه شده و عملاً با محدودیت مواجه می‌شوند. سبد پتنت، از مدل کسب‌وکار شرکت محافظت نموده و حتی می‌تواند به درآمدزایی نیز کمک نماید.
گفتنی است، «ESN» بر روی تشخیص زودهنگام بیماری‌ها متمرکز شده و با توجه به بازخوردهای حاصل از آزمایشات بالینی، پلتفرم تشخیص از طریق بزاق دهان این شرکت که می‌تواند در قالب دستگاه‌های قابل‌حمل خانگی در دسترس افراد قرار گیرد، امکان تشخیص بسیاری از بیماری‌ها را فراهم می‌سازد. این شرکت، در ادامه استراتژی‌های توسعه‌ای خود، در تلاش برای توسعه فناوری‌های تشخیص از طریق اشک و عرق بدن است.
لازم به ذکر است که ثبت و انتشار پتنت در حوزه فناوری نانو، با برخی مسائل و چالش‌ها مواجه است. در درجه نخست، باید تعریفی دقیق، واضح و یکسان، از اصطلاحات فناوری نانو و نانومقیاس، برای متخصصین و دفاتر ثبت اختراع وجود داشته باشد. ماهیت چند رشته‌ای این فناوری، از دیگر چالش‌های پیش روی ادارات ثبت اختراع است که ارزیابی درخواست‌ها را برای آن‌ها دشوار می‌سازد. از سوی دیگر، فناوری‌های نانویی دارای کاربردهایی گسترده در محصولات و صنایع مختلف هستند و هر شرکتی که به دنبال توسعه و تجاری‌سازی یک محصول مرتبط با نانو فناوری است، می‌بایست یک دید جامع از ثبت اختراعات نانو فناوری داشته باشد، تا اطمینان حاصل نماید که تمامی پتنت‌های مرتبط را شناسایی و بررسی نموده است. بدیهی است که اتخاذ یک استراتژی هوشمندانه اخذ و صدور مجوز بهره‌برداری از پتنت، برای توسعه کسب‌وکار و تجاری‌سازی فناوری‌های نانویی، ضروری خواهد بود.
