شکل‌گیری نوآوری و بسط و گسترش آن در سازمان‌ها و حتی در مقیاس بزرگ‌تر در کشورهای مختلف، به عنوان یکی از آیتم‌های بسیار مهم در مسئله کلان سیاست‌گذاری قرار گرفته است. این‌که چه محیطی برای رشد نوآوری و ترغیب محققین به منظور ارائه دستاوردهای نوین مطلوب‌تر است، به عنوان یکی از مسائل کلیدی در محیط‌های دانشی مورد بحث و تبادل نظر قرار دارد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مخترعین فناوری‌های پیشرفته، زمانی‌که در کنار یکدیگر فعالیت نموده و در قالب خوشه‌های بزرگ دانشی قرار دارند، نوآوری‌ها و دستاوردهای خلاقانه بیشتری عرضه می‌نمایند.
موضوع خوشه‌بندی و تجمیع نیروهای دانشی و فناور در کنار یکدیگر، موضوعی است که از دیرباز مورد توجه محققین و سیاست‌گذاران حوزه علم و فناوری قرار داشته است؛ به‌طوری که در گزارش‌های مختلف عرضه شده، شهرها و مناطق فناور، به‌عنوان یکی از قدرتمندترین محرک‌های اقتصاد دانش‌بنیان و کاتالیزوری برای نوآوری مطرح شده‌اند. مطالعه جدید یک اقتصاددان آمریکایی نیز، تأییدی بر این مسئله حائز اهمیت بوده و حاکی از این است که خوشه‌بندی نوآوران و شرکت‌های فناور، می‌تواند بر تعداد پتنت‌های به ثبت رسیده توسط آن‌ها نیز اثرگذار باشد.
در دهه ۱۸۹۰ میلادی، آلفرد مارشال «Alfred Marshall» از نخستین افرادی بود که قدرت اقتصادی خوشه‌بندی را مورد توجه قرار داد. بعدها جین جاکوبز «Jane Jacobs»، نقش این عامل در نوآوری و افزایش ثروت شهرها را مستند نمود و در نهایت، رابرت لوکاس «Robert Lucas»، برنده جایزه نوبل، خوشه‌بندی را موتور اصلی اقتصاد دانش‌بنیان امروز معرفی نمود. تمامی این یافته‌ها، بر اهمیت خوشه‌بندی در استارت‌آپ‌ها و صنایع پیشرفته تمرکز داشتند.
در همین راستا، یکی از محققین دانشگاه کالیفرنیا به نام انریکو مورتی «Enrico Moretti»، با بررسی نقش خوشه‌بندی در بیش از ۴ میلیون اختراع ثبت شده در فناوری‌های پیشرفته طی سال‌های ۱۹۷۱ تا ۲۰۰۷ میلادی (دوره‌ای که پیشرفت سریع اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر نوآوری رقم خورده است)، به این نتیجه رسید که خوشه‌بندی می‌تواند اختراعات را در حوزه فناوری‌های پیشرفته افزایش دهد. وی ۱۰۰۰۰۰ مخترع فعال در سه حوزه کلیدی «نیمه‌هادی‌ها»، «علوم کامپیوتر» و «زیست‌شناسی، شیمی و پزشکی» که ۱۰ درصد پتنت‌های برتر این حوزه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند را، از منظر خوشه‌های فعال در ۱۷۹ منطقه شهری آمریکا مورد بررسی قرار داده و به سه نتیجه کلیدی دست یافته است:
- اختراعات فناوری‌های پیشرفته، در تعداد معدودی از شهرها متمرکز شده که نشان از خوشه‌بندی جغرافیایی و اثر آن بر نوآوری دارد.
- حضور در خوشه‌های بزرگ‌تر، دستاوردهای مخترعین را به شدت افزایش می‌دهد.
- اقتصاد آمریکا، از تجمیع مخترعین فناوری‌های پیشرفته و اختراعات و نوآوری‌های آن‌ها، سود قابل‌توجهی کسب می‌کند.
به نظر می‌رسد که راه‌اندازی خوشه‌های فناوری در کشور و تجمیع کارآفرینان و استارت‌آپ‌های مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته در مراکزی همچون پارک‌های علم و فناوری، بتواند نتایجی مشابهی را برای کشورمان به ارمغان آورد. همکاری بین مخترعین، حضور در فضای نوآوری و بهره‌مندی از مزایای اکوسیستم، به‌ویژه شبکه‌سازی، از مهم‌ترین مواردی است که می‌تواند روند اختراعات و نوآوری‌های داخلی را مشابه با چیزی که در آمریکا اتفاق افتاده است، دگرگون سازد.
