بسیاری از شرکتهای فعال در حوزههای مختلف صنعتی، به این موضوع اشراف ندارند که مالکیت فکری تا چه حد میتواند یک صنعت یا بازار مرتبط با فناوری را دستخوش تغییر و تحول نماید. این اثرگذاری به قدری زیاد است که در هنگام اتخاذ استراتژی مالکیت فکری شرکت، توجه به اهداف کسبوکار، یک ضرورت بسیار جدی خواهد بود که میتواند روند صنعت را به صورت کلی با تغییر و تحول روبرو نماید. یک مثال خوب از این مسئله، رباتهای جراحی و استراتژی ویژه اتخاذ شده توسط شرکت «Intuitive Surgical»، به عنوان یکی از بازیگران اصلی این حوزه است که سالیان سال انحصار و میلیاردها دلار درآمد را در اختیار این شرکت قرار داده بود. اما با نزدیک شدن به پایان دوره حفاظتی پتنتهای این شرکت، به نظر میرسد که رقبای دیگر نیز آماده فعالیتهای جدیتری در این حوزه میباشند.
با پیشرفتهای فناورانه اخیر، درب اتاقهای عمل به روی انواع و اقسام رباتها باز شده و پزشکان مختلف، از آنها برای انجام عملهای جراحی پیچیده استفاده نموده تا علاوه بر ایجاد عوارض کمتر، زمان بهبودی بیماران را نیز تسریع نمایند. یکی از شرکتهای پیشگام در این حوزه، «Intuitive Surgical» است که با سیستم ربات جراحی مشهور خود به نام داوینچی (Da Vinci system)، عملاً بازار رباتهای جراحی را در دست گرفته است. این شرکت، با عرضه سیستم داوینچی در سال ۱۹۹۹ میلادی، بالغ بر ۵۳۰۰ نمونه از آن را در سراسر جهان به فروش رسانیده که درآمد سالیانه ۳ میلیارد دلاری را برای آنها در پی داشته است. اما این موفقیت چشمگیر، در سایه اقدامات محافظتی فراوان میسر شده است.
شرکت «Intuitive Surgical»، دارای پتنتهای متعددی بوده و حتی در سال ۲۰۰۳ میلادی، در پی ادغام با رقیب اصلی خود به نام «Computer Motion»، صاحب سبد پتنتی گسترده و بسیار قدرتمند گردید که به این شرکت اجازه میداد تا سهم بازار خود را به خوبی مدیریت نموده و توسعه دهد.
با نزدیک شدن به زمان اتمام اعتبار ۲۰ ساله اغلب این پتنتها، بازیگران جدید خود را آماده ورود به بازار و رقابت با «Intuitive Surgical» میکنند. یکی از این شرکتها، «CMR Surgical» است که با فعالیتهای خود، نوید رقابتی بزرگ و جدی را به ناظران میدهد. این تغییر و تحول بزرگ در بازار رباتهای جراحی که آیندهای نامعلوم و البته جذاب را به تصویر میکشد، در درجه نخست از سبد داراییهای فکری و بهطور خاص پتنت نشأت گرفته و به خوبی نشان میدهد که ورود به یک بازار جدید و یا ادامه فعالیت در یک بازار موجود، تا چه حد به وضعیت مالکیت فکری در آن صنعت و بازار وابسته است. البته باید آینده این رقابت را نیز در سایه سایر پتنتهایی که برای توسعه این رباتها به ثبت رسیدهاند نیز بررسی نمود و منتظر ماند که پس از پایان دوره اعتبار این پتنتها، شرکتها از چه استراتژی جدیدی رونمایی مینمایند. با این نگاه، اگر یک کارآفرین یا صاحب کسبوکار مبتنی بر فناوری هستید و میخواهید استراتژیهای کسبوکار خود را تدوین نمایید، گوشه چشمی به وضعیت مالکیت فکری در حوزه فعالیت خود داشته باشید. تحلیل پتنت، بهویژه از منظر رقابتی و استراتژیک، به شما کمک میکند تا مهمترین رقبای خود و روندهای غالب در حوزه فناوری را شناسایی نموده و با اطلاعات کامل نسبت به چگونگی فعالیتهای خود برنامهریزی نمایید.
لازم به ذکر است که محققین ایرانی در دانشگاههای صنعتی شریف و علوم پزشکی تهران نیز، موفق به توسعه یک ربات جراح پیشرفته به نام ربات جراح سینا شدهاند که ایران را در زمره دارندگان فناوری پزشکی جراحی از راه دور قرار داده است. این سیستم که فرآیند ثبت اختراع آن با حمایت کانون پتنت ایران انجام گرفته، از بازار گستردهای برخوردار بوده و با دقت و کیفیت خود، امکان جراحیهای پیچیده را از راه دور فراهم میآورد.