ویروس کرونا، به سیستم ثبت اختراعات نیز راه یافت. بنا بر آخرین گزارشهای ارائه شده از تلاشهای روزافزون برای یافتن یک راه درمان مؤثر برای این ویروس مرگبار، محققین چینی اقدام به تکمیل یک پرونده ثبت اختراع ملی برای دارویی نمودهاند که احتمالاً توانایی مقابله با ویروس جدید کرونا را خواهد داشت. این پتنت، توسط انستیتوی ویروسشناسی ووهان (The Wuhan Institute of Virology) و با مشارکت یک آکادمی نظامی چینی به ثبت رسیده است.
این روزها، بخش عمدهای از اخبار جهانی، به ویروس کرونا و آخرین وضعیت قربانیان آن اختصاص یافته است. این بیماری که علائمی مشابه با سرماخوردگی بروز میدهد، نخستین بار در شهر ووهان چین مشاهده شد و عملاً این شهر، به مرکز این اپیدمی وحشتناک مبدل شده است. در این میان، خبرهایی مبنی بر تلاش برای تولید دارویی جدید، امیدها را به مردم بازگردانده است. دانشمندان چینی معتقدند که در حال حاضر دو داروی مؤثر برای درمان این ویروس وجود دارد: یکی داروی آزمایشی تولید شده توسط شرکت «گیلیاد» (Gilead) که تحت عنوان «Remdesivir» شناخته میشود و دیگری یک داروی قدیمی ۸۰ ساله به نام «Chloroquine» که برای مبارزه با بیماری مالاریا مورد استفاده قرار میگیرد. البته آنها تأثیر داروهای مذکور را منوط به انجام آزمایشات بالینی بیشتر نمودهاند.
اگرچه در نگاه نخست خبرهای امیدوارکننده مقابله با این بیماری هولناک مطرح شده، اما نکته عجیبی در این خبر وجود دارد. اقدام عجیب انستیتوی ویروسشناسی ووهان به عنوان یک نهاد دولتی، در به ثبت رساندن دارویی که سه سال پیش از سوی شرکت آمریکایی گیلیاد به ثبت رسیده است، ابعاد و جنبههای گوناگونی را میتواند به همراه داشته باشد. از یکسو، در بیانیه این انستیتو اذعان شده که در خصوص این دارو، برخی موانع مالکیت فکری وجود دارد و با این وجود، اقدام به ثبت، با هدف محافظت از منافع ملی انجام گرفته است. البته در این بیانیه بر این نکته هم تأکید شده که در درخواست ثبت اختراع جدید، از ویروس بهعنوان یک هدف دارویی یاد شده است و این در حالی است که در درخواست قبلی شرکت گیلیاد، به دلیل آنکه این درخواست قبل از اپیدمی بیماری جدید به ثبت رسیده است (سال ۲۰۱۶ میلادی)، فقط به صورت کلی به خانواده ویروس کرونا اشاره شده است.
با این همه، این پرونده به اینجا ختم نشده و ابعاد دیگری را نیز شامل میشود. اگر چین اقدام به تأیید این درخواست نموده و حقوق انحصاری بهرهبرداری از آن را به مؤسسه ویروسشناسی ووهان بدهد، احتمالاً به درگیریهای تجاری خود با آمریکا دامن خواهد زد. اما یک متخصص حوزه «IP»، به نام «وانگ وانیو» (Wang Yanyu)، معتقد است که احرکت صورت گرفته، میتواند یک اقدام هوشمندانه از سوی دولت چین باشد؛ چرا که از یکسو، برخورداری از این پتنت به چین اجازه میدهد تا در مذاکرات با گیلیاد و هزینههای صدور مجوز، دست بازتری داشته باشد. علاوه بر این، راهکار جایگزینی که میتوانست از سوی سیاستگذاران چینی دنبال شود، گزینه مجوز اجباری (Compulsory License) بود که به دولتها اجازه داده تا در شرایط اضطراری، یک پتنت را حتی برخلاف خواسته شرکت دارنده آن، بهکار گیرند. با این وجود، این واقعیت که چینیها برای ثبت اختراع اقدام کردهاند، به معنای افزایش آگاهیها در این کشور است. دولت مجبور به اجتناب از استفاده از مجوز اجباری است، چرا که در تلاش است تا نشان دهد که چین به حقوق مالکیت فکری احترام گذاشته و سوءاستفاده از مجوز اجباری، ممکن است با انتقاد گسترده جوامع بینالمللی همراه باشد.
گفتنی است که مؤسسه ووهان، در بیانیه خود اظهار داشته که اگر شرکتهای دارویی خارجی، به منظور جلوگیری از ابتلا به این بیماری، با همکاری چین اقدام به ثبت اختراع خود نمایند، از حق خود در برابر آنها استفاده نخواهد کرد. شایان ذکر است که شرکت دارویی گیلیاد، در حال ارسال دوز کافی از داروی ابداعی خود برای معالجه ۵۰۰ بیمار است و در صدد است که در صورت نتایج مثبت، عرضه آن را افزایش دهد.