کانون پتنت ایران، در راستای اهداف کلان خود برای حمایت از مخترعین کشور، برگزاری نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه خلاقیت و نوآوری ایران (اکسیر) را در برنامه خود گنجانده است. اکسیر که نخستین دوره آن در زمستان سال آتی برگزار خواهد شد، ویترینی برای نمایش و معرفی اختراعات برگزیده به سرمایهگذاران بوده و در عین حال، گوشه چشمی به توسعه مهارتهای خلاقانه استعدادهای جوان و نوجوان و به اشتراکگذاری تجارب و دیدگاههای فعالان زیستبوم نوآوری کشور دارد. در همین راستا، نخستین فراخوان حضور در بخش اختراعات برگزیده نمایشگاه، از ابتدای اسفندماه سال جاری آغاز شده و تا ۲۵ اسفند ادامه خواهد داشت.
امروزه نوآوری و خلاقیت، به یکی از کلیدیترین فاکتورهای رشد و توسعه کشورها بدل شده و به عنوان عامل موفقیت بنگاههای اقتصادی شناخته میشود. تشدید رقابتها، فراگیر شدن فناوریهای پیشرفته و تغییرات سریع فناورانه، از مهمترین المانهایی است که اقتصاد دانشبنیان فعلی را شکل داده است. در این میان، کشورهایی موفق خواهند بود که نوآوری را سرلوحه فعالیتهای خود قرار داده و با فراهم ساختن زیرساختهای لازم، تجاریسازی ایدههای خلاقانه را در دستور کار خود قرار دهند. در همین راستا، اهمیت نوآوری و نقش آن در رشد اقتصادی، چیزی نیست که از دید سیاستگذاران و مدیران ارشد کشورها دور بماند و عملاً در سالهای اخیر، اغلب کشورها بهویژه کشورهای درحالتوسعه و کمتر توسعهیافته ،سعی داشتهاند تا به نحوی مسیر نوآوری و خلاقیت را در کشور خود تسهیل نمایند.
در میان تلاشهای فراوان کشورهای مختلف، ایران هم سعی دارد تا این مهم را به خوبی به اجرا درآورده و با جاریسازی نوآوری در اقتصاد خود، گامی بزرگ در زمینه توسعه و صنعتی شدن خود بردارد. حمایتهای جدی از شرکتهای دانشبنیان بهعنوان قلب تپنده نوآوری، یکی از مصادیق این تلاشها است. در این میان، کانون پتنت ایران، بهعنوان واحد همکار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، همواره سعی در پیشبرد سیاست نوآوری و کمک به مخترعین و شرکتهای نوآور ایرانی داشته است. این نهاد که از ابتدای تأسیس خود، وظیفه حمایت از ثبت اختراع خارجی و ترویج و آگاهی بخشی مبانی مالکیت فکری و پتنت را بر عهده داشته، با توجه به اهمیت تجاریسازی اختراعات بهعنوان حلقه مفقوده زنجیره ارزشافزایی نوآوری در کشور، تصمیم به برگزاری رویدادی تحت عنوان «نمایشگاه خلاقیت و نوآوری ایران (اکسیر)» گرفته است. لازم به تأکید است، به رغم آنکه پتنت منبعی ارزشمند برای اطلاعات فنی و ابزاری مؤثر برای شناسایی روند توسعه فناوریها محسوب میشود و قادر به ایجاد مزیت رقابتی در شراکتهای تجاری است، با این حال، موانعی همچون کمتر شناخته شده بودن این ابزار در میان فعالان زیستبوم نوآوری کشور و پرداخت غیرعملیاتی به پتنت در برخی رویدادها، مانع از شکلگیری صحیح زنجیره اختراع تا تجاریسازی شده و به تبع آن، روند توسعه فناوریهای نوظهور در کشور کند گردیده است. اکسیر، بهعنوان رویدادی جامع و مرجع، با هدف مشارکت تمامی بازیگران زنجیره اختراع تا تجاریسازی و با تکیه بر رویکردهای آموزشی، ترویجی و شبکهسازی، بهعنوان راهکاری برای فعالسازی ظرفیتهای بالقوه این حوزه، آغاز به کار نموده است.
گفتنی است که در طی سالهای اخیر، ایران حرکتی رو به جلو در زمینه نوآوری داشته که نمود آن را میتوان در گزارشهای سالیانه شاخص جهانی نوآوری (GII) مشاهده نمود. از سال ۲۰۱۱ میلادی، ایران نیز به جمع کشورهای مورد ارزیابی سازمان جهانی مالکیت فکری پیوسته و بنا بر آخرین گزارش این سازمان (GII 2019)، با چهار پله صعود، در رده ۶۱ام کشورهای نوآور جهان و رده دوم آسیای مرکزی و جنوبی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که در سال ۲۰۱۸ نیز، ایران جهشی ده پلهای را در این زمینه تجربه نموده و از جایگاه ۷۵ در سال ۲۰۱۷، به جایگاه ۶۵ صعود کرد. در کنار تلاشهای موجود برای ارتقای جایگاه ایران از منظر نوآوری و حقوق مالکیت فکری، تغییر نوع نگاه نسبت به حقوق مالکیت فکری، به عنوان یک الزام اساسی برای حفاظت از نسل جدید داراییهای فناورانه و همچنین در نظر گرفتن قوانینی با جدیت بیشتر برای ثبت و حفاظت از این حقوق، همچنان با خلأهایی همراه است که با توجه به نقشآفرینی واحدهایی همچون کانون پتنت ایران، این نقاط ضعف هم میتواند پوشانده شده و در درخشش وضعیت کشور از منظر فناوری، نوآوری و حقوق مالکیت فکری، نقشی به سزا ایفا نماید.