در اوج رقابت فزایندهای که برای یافتن راهکارهای درمانی و مقابله با ویروس کرونا به راه افتاده است، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، خبر از ایده ایجاد یک سبد بزرگ از داراییهای فکری داوطلبانه مرتبط با درمان کووید-۱۹ داده است. این مجموعه، شامل حقوق پتنتها، دادههای آزمایشی و سایر اطلاعاتی است که میتواند راه را برای تولید دارو، واکسن و سیستمهای تشخیص ابتلا به ویروس هموار سازد. اقدام فوق، در کنار سیاستهایی نظیر راهاندازی سرویس اطلاعاتی پتنتهای کرونا ویروس در کره جنوبی، به تسهیل ساخت محصولات مرتبط با رفع این بحران فراگیر، کمک خواهد کرد.
ایده اولیه استخر داوطلبانه داراییهای فکری، توسط مقامات کاستاریکا و در پی نگرانیهای روزافزون پیرامون عدم دسترسی کشورهای فقیر، به محصولات پزشکی-درمانی مرتبط با کووید-۱۹، پیشنهاد گردیده است. بنا بر این پیشنهاد، مکانیسمی داوطلبانه و تحت نظارت سازمان بهداشت جهانی آغاز به کار نموده که هدف از آن، ایجاد نوعی تعامل فناورانه بین دولتها، صنایع، دانشگاهها و سازمانهای غیرانتفاعی است. این مکانیسم، در راستای رفع چالشهای احتمالی مالکیت فکری است که میتواند در ارتباط با نوآوریهای درمانی و پزشکی برای مقابله با اپیدمی جدید و تجاریسازی این نوآوریها، پدید آید.
تدروس آدهانوم گبریسوس (Tedros Adhanom Ghebreyesus)، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، در ارتباط با این ایده اظهار داشته: «من از این پیشنهاد حمایت میکنم. ما با همکاری کاستاریکا، در تلاش هستیم تا جزئیات طرح را نهایی کنیم. کشورهای فقیر و اقتصادهای شکننده، با شوکی بزرگ ناشی از این اپیدمی وحشتناک مواجه شدهاند و بدیهی است که رها کردن آنها و عدم کمک دیگر کشورها، فقط موجب طولانیتر شدن بحرانهای بهداشتی و آسیب بیشتر به اقتصاد جهانی خواهد شد. من از همه کشورها، شرکتهای فناور و مؤسسات تحقیقاتی میخواهم تا با پشتیبانی از دادههای منبع باز و در اختیار گذاشتن پتنتها و همکاریهای فناورانه، تمامی مردم جهان را از مزایای علوم و تحقیقات جدید بهرهمند سازند».
ایده استخر داوطلبانه داراییهای فکری، با استقبال بسیار خوب شرکتها و مؤسسات مختلف مواجه شده است. مدیر سابق بخش ثبت اختراع شرکت دارویی «Gilead» که گفته میشود به ساخت داروی درمان کرونا ویروس نزدیک شده است، یکی از اولین افرادی بود که از این فراخوان استقبال نمود. دهها گروه دانشگاهی و آژانسهای دارویی اتحادیه اروپا، از دیگر حمایتکنندگان طرح فوق میباشند.
لازم به ذکر است که بحران کرونا ویروس، موجب شده تا برخی از کشورهای جهان، به سراغ ابزار «مجوزهای اجباری بهرهبرداری از پتنت» بروند. در مواقع اضطراری و با در نظر گرفتن منافع عمومی، کشورها میتوانند صدور مجوز بهرهبرداری از یک پتنت خاص را، برای دارنده آن الزامی نموده تا با بهرهبرداری از آن فناوری پتنت شده، بحران در جامعه را رفع نمایند. مجوزهای اجباری، سابقهای به نسبت طولانی در جهان داشته و طی یک ماه اخیر نیز، از سوی قانونگذاران کشورهای شیلی، اکوادور، کانادا و حتی آلمان، مورد توجه قرار گرفته است.