بنا بر مطالعه جدیدی که روند جهانی ثبت اختراع در حوزه فناوریهای پیشرفته را بررسی نموده است، آمریکا همچنان بهعنوان ابرقدرت این حوزه خود را معرفی نموده و کشورهای آسیای جنوب شرقی نیز، جهشی خیرهکننده را در یک دهه اخیر تجربه نمودهاند.
این مطالعه که از سوی بنیاد پژوهشی «Bertelsmann Stiftung» انتشار یافته، به بررسی اسناد ثبت اختراع و نقش کشورهای مختلف در ثبت و انتشار پتنت بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی پرداخته است. مطابق با معیارهای این بنیاد، پتنتهای در کلاس جهانی (World Class Patents)، شامل ۱۰ درصد از پتنتهای به ثبت رسیده در ۵۸ فناوری پیشرفته هستند که در ۱۰ حوزه «محیطزیست، انرژی، تغذیه، زیرساختها، دیجیتال، امنیت، مواد، سلامت، حملونقل و صنعت» دستهبندی شدهاند. کشورهای مورد بررسی در این مطالعه نیز، شامل چین، ژاپن و کره جنوبی از آسیای شرقی، آمریکا و کانادا از آمریکای شمالی و بیستوهفت کشور عضو اتحادیه اروپا بوده و عملاً سایر کشورها، با این توجیه که در دو دهه گذشته با رشد محسوسی مواجه نبودهاند، از بررسی کنار گذاشته شدهاند.
آمریکا را میتوان مرکز نوآوری جهانی دانست. این کشور، از بین ۵۸ فناوری پیشرفته بررسی شده، در ۵۰ مورد بیشترین پتنتهای در سطح جهانی را به خود اختصاص داده که از شاخصترین آنها، میتوان به حوزه سلامت و مراقبتهای بهداشتی، فناوریهای زیستی و داروسازی، احراز هویت و امنیت دادهها اشاره نمود. همچنین، آمریکا در حوزه دیجیتالسازی (شامل هوش مصنوعی، محاسبات ابری، بزرگ دادهها، محاسبات کوانتومی، بلاکچین و واقعیت افزوده) موقعیت بسیار خوبی داشته و هفت شرکت از ده شرکت برتر دارای بیشترین سرمایهگذاری تحقیق و توسعهای در این حوزهها، آمریکایی هستند.
نتیجهگیریهای ارائه شده در خصوص اروپا که از وضعیت نامساعد آن صحبت میکند، جالب و قابل تأمل میباشد. در این راستا، گزارش ارائه شده حاکی از آن است که: «نگرانی پیرامون اینکه اروپا در حال عقب ماندن از رقبا است، بسیار جدی است. دلیل عمده این است که دیجیتالسازی در اروپا، به آرامی در حال پیشرفت بوده و در زمانی که چهارمین انقلاب صنعتی، به دنبال تغییر اساسی در فرمهای سنتی فعالیت اقتصادی است، نوعی شکاف نوآوری در اروپا رخ داده است». این واقعیت که اروپا در برخی حوزههای پیشرفته، بهویژه در مواردی مانند دیجیتالی شدن، فناوریهای باتریها، انرژیهای تجدیدپذیر و فناوریهای زیستمحیطی مانند بازیافت عقب مانده، کاملاً مشهود است. البته در گزارش تأکید شده که اروپا همچنان قدرتمند بوده و جایگاهی ویژه را در بین دارندگان پتنتهای برتر و سطح جهانی به خود اختصاص داده است.
در حالیکه بالاترین کارایی پتنت در آمریکای شمالی و اروپا مشاهده میشود، کشورهای آسیایی با روحیه و انگیزهای بینظیر، به گسترش فعالیتهای ثبت اختراع خود پرداختهاند و این موضوع، در قدرت چشمگیر نوآوری آنها در حوزه فناوریهای پیشرفته، مانند انرژی، زیرساختها و صنعت، کاملاً مشهود است. به نظر میرسد که چین بهعنوان ابرقدرت اقتصادی جدید جهان، در تلاش برای تولید محصولاتی باکیفیت بوده و در این راه، نوآوری را مهمترین موتور محرکه خود میداند. این کشور، با راهاندازی پروژه «Made in China 2025»، قرار گرفتن در صدر حوزههای فنی کلیدی، مانند ساخت هواپیما، وسایط نقلیه برقی و تراشههای کامپیوتری را هدف قرار داده و مطابق با مطالعه مذکور، در ۴۲ فناوری از ۵۸ فناوری بررسی شده، گروه بزرگی از پتنتهای در سطح جهانی را در اختیار دارد. این موضوع، بهویژه در فناوریهای زیستمحیطی به چشم میخورد؛ بهطوری که ۳۵ درصد از پتنتهای برتر حوزه بازیافت مواد و ۳۶ درصد حوزه تصفیه آب، به چین اختصاص دارد. کره جنوبی هم در طی ده دهه اخیر، رشد خوبی را تجربه نموده و بهطور خاص، بخش عمدهای از پتنتهای برتر در حوزههای باتری و زیرساختهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که ژاپن در زمینه رباتیک، اتوماسیون و کارخانجات هوشمند، پیشگام است.
گفتنی است، با اینکه آمریکای شمالی در بسیاری از حوزهها پیشرو میباشد، اما رشد محسوس چین که بسیار بالاتر از آمریکا است، پیشی گرفتن این کشور از رقبای غربی را محتمل نموده است. اصلاحات گسترده در سیستم مالکیت فکری این کشور، بهعنوان یک زیرساخت کلیدی توسعه و همچنین فعالیت گسترده در زمینه ثبت و انتشار پتنت، از نشانههای حرکت در حال رشد چین در حوزه «IP» است.