در حالی که علاقهمندان به حوزه فناوریهای زیستی و اصلاح ژنتیکی، اکتبر هر سال منتظرند تا نام جنیفر دودنا (Jennifer Doudna) را به دلیل نقش کلیدی در توسعه یکی از مهمترین اختراعات بشر، در میان برندگان جایزه نوبل ببینند، بالاخره این انتظار چند ساله به پایان رسید. دودنا برای فرایند اصلاح ژنی خود، موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۰ شد.
فناوری «CRISPR» را میتوان در زمره یکی از اختراعات مهم تاریخ دانست که امیدهای بسیاری برای توسعه و تکامل فرآیندهای درمانی پدید آورده است. این فناوری، توسط یک تیم چند رشتهای، متشکل از «جنیفر دودنا»، «مارتین جینک»، «امانوئل چارپنتیر» و «کریستوف چیلینسکی» توسعه یافته و با توجه به پتانسیلهای بالقوه آن، رقابتی فزاینده بین بازیگران اصلی توسعه و تجاریسازی آن، یعنی مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT)، دانشگاه هاروارد، دانشگاه کالیفرنیا و البته برخی از بزرگترین شرکتهای دارویی و پزشکی جهان در گرفته است. در این میان، جنیفر دودنا و امانوئل چارپنتیر، بهعنوان پیشگامان این حوزه، به دلیل تلاشهای تحسینآمیزی که برای توسعه فناوری «CRISPR» انجام دادهاند، جایزه نوبل ۲۰۲۰ شیمی را از آن خود نمودند. اما نکته جالب و منحصربهفرد پیرامون جنیفر دودنا، ادامه فعالیتهای وی پس از توسعه و اختراع این فناوری کلیدی است. به عبارت بهتر، این استاد شیمی و زیستشناسی سلولی دانشگاه کالیفرنیا، همچون توماس ادیسون، مخترع بزرگ آمریکایی، تجاریسازی اختراع خود را در اولویت نخست خود قرار داده و کارآفرینی دانشگاهی را به بهترین شکل به اجرا درآورده است.
وی به همراه جمعی از محققین جوان تحت امرش، در حال ترجمه و هدایت این نوآوری به صنایع مختلف بوده و در این مسیر، تاکنون پنج شرکت برای تجاریسازی کاربردهای گسترده فناوری «CRISPR» راهاندازی نموده است. یکی از این شرکتها، استارتآپ «Alameda’s Scribe Therapeutics» است که اخیراً از معامله بزرگی با شرکت دارویی بیوژن (Biogen) خبر داده است. سادگی و قدرت این فناوری نوظهور و پیشرفته که در مقاله وی و همکارانش در سال ۲۰۱۲ میلادی تشریح شده است، باعث تحریک یک سلسله تحقیقات و سرمایهگذاریهای بزرگ در این زمینه گردید که البته همین پتانسیل تجاری، جنگ گسترده و طولانیمدت ثبت اختراع را بین نهادهای مختلف دانشگاهی، بهویژه «MIT»، هاروارد و کالیفرنیا آغاز نمود. شرکتهای تأسیس شده توسط دودنا را میتوان بخشی از همین مسابقه ماراتن دانست.
دودنا، یک دانشمند واقعی و فداکار است که نه تنها علاقه عمیقی به کشف اسرار زیستشناسی دارد، بلکه در تلاش است تا اختراعش را به صنایع و حوزههای مختلف برده و اطمینان یابد که اصلاح ژنی «CRISPR»، توانسته تأثیر عادلانهای بر زندگی انسانها در سرتاسر جهان بگذارد.