با ادامه اپیدمی کووید-۱۹ و آغاز موج جدید بیماری در کشورهای مختلف، بار دیگر توجهات به اثرات مختلف این همه‌گیری فاجعه‌بار جلب شده است. بنا بر آخرین آمار دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا، تعداد درخواست‌های به ثبت رسیده در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۰ میلادی، در مقایسه با تعداد درخواست‌ها در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۱۹، با کاهشی هشت درصدی همراه بوده است. نکته جالب‌تر این‌که میزان تغییرات در تعداد پرونده‌های ثبت اختراع در حوزه‌های مختلف فناوری به شدت متفاوت بوده و حتی در برخی حوزه‌ها، شاهد افزایش تعداد درخواست‌ها هستیم.
گزارش‌ها و آمار متعددی از اثرات سوء کووید-۱۹ بر فعالیت‌های اقتصادی، کسب‌وکارهای مختلف و افزایش بیکاری‌ها منتشر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این همه‌گیری، نه تنها فرآیندهای تجاری در سرتاسر جهان را با اختلال مواجه نموده، بلکه بر دنیای مالکیت فکری و به‌طور خاص، سیستم پتنت نیز اثرگذار بوده است. دقت در وضعیت سیستم پتنت کشورهای پیشرو، نظیر آمریکا و چین، به خوبی وضعیت ناخوشایند فعلی را نشان می‌دهد. کاهش تعداد درخواست‌های ثبت اختراع چین در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۰، یک شاهد مناسب در این خصوص بود. البته به نظر می‌رسد که چین توانسته بر این چالش غلبه نموده و حتی روند صعودی خود را ادامه دهد.
در سوی دیگر ماجرا، اگرچه بازارهای مالی آمریکا از شوک اولیه خارج شده‌اند، اما هنوز هم بیکاری در سطوح بالایی قرار داشته و شرکت‌ها در تلاش برای کاهش بودجه‌های خود و به حداقل رساندن هزینه‌ها هستند. در چنین شرایطی، بودجه «IP» شرکت‌ها هم دستخوش تغییرات فراوانی شده است. بررسی‌ها حاکی از استراتژی‌های دوگانه شرکت‌ها در رهاسازی پرونده‌های ثبت اختراع با توجیه کاهش هزینه‌های پیگیری و نیز ثبت درخواست‌های کمتر است. این امر، به‌ویژه با افزایش ۲۵ تا ۲۰۰ درصدی هزینه‌های ثبت اختراع اعلام شده از سوی «USPTO»، می‌تواند یک صرفه‌جویی قابل‌توجه برای کسب‌وکارهای فناور پدید آورد.
با این وجود و برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه که حاکی از کاهش حداقل ۲۰ درصدی تعداد درخواست‌های ثبت اختراع در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل بود، بررسی آمار سه‌ماهه دوم ۲۰۲۰، نشان می‌دهد که وضعیت آن‌چنان هم بد نیست. در سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی، ۷۴.۷۰۰ درخواست ثبت یوتیلیتی پتنت به «USPTO» ارائه شده که در مقایسه با ۸۱.۳۱۴ درخواست سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۱۹، کاهش هشت درصدی را نشان می‌دهد.
شایان ذکر است که میزان افت درخواست‌ها، به‌طور چشمگیری در صنایع مختلف متفاوت است. برای مثال، تعداد پرونده‌های ثبت اختراع در بخش‌های شیمی و علوم زندگی، با کاهش ۲۰ درصدی مواجه شده‌اند و در مقابل، درخواست‌های مرتبط با فناوری‌های کامپیوتری، در سطوح بالای قبلی باقی مانده و حتی در برخی موارد، با افزایش روبرو شده‌اند. این روند، کاملاً تعجب‌برانگیز است، چرا که انتظار می‌رفت که به‌منظور یافتن نوآوری‌های مرتبط با کووید-۱۹، اختراعات شیمیایی و بیولوژیکی با افزایش مواجه شوند. در توجیه این روند معکوس، می‌توان به روند غالب دورکاری و فعالیت در منازل اشاره نمود که اجازه استفاده بهینه از آزمایشگاه‌ها (که برای اختراعات شیمیایی و بیولوژیکی ضروری هستند) را به فناوران و محققین این حوزه‌ها نمی‌دهد. این در حالی است که کارکنان فعال در حوزه فناوری‌های کامپیوتری، به سادگی می‌توانند تحقیقات و فعالیت‌های نوآورانه خود را به منزل انتقال داده و از ادامه توسعه نوآوری در این حوزه پشتیبانی کنند.
گفتنی است که دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا، با هدف بهبود شرایط و تسهیل فعالیت متقاضیان ثبت اختراع، اقدامات متعددی را در دستور کار خود قرار داده که از آن جمله، می توان به تمدید و تعویق مهلت های پرداخت هزینه‌های ثبت و نگهداری پتنت، اجرای برنامه آزمایشی تسریع ارزیابی اختراعات مرتبط با کووید-۱۹ و راه‌اندازی پلتفرم جدید «Patents 4 Partnerships» اشاره نمود. با این وجود، به نظر می‌رسد که برای برگشت کامل نیروهای دانشی به‌عنوان منابع اصلی نوآوری، باید منتظر پایان اپیدمی و عرضه واکسن کارآمد بود. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان فعالیت‌های خلاقانه در آزمایشگاه‌ها را با فراغ بال از سر گرفته و جامعه را از نتایج این اختراعات و نوآوری‌ها بهره‌مند نمود.
