زنان مخترع، در موزه ملی تاریخ آمریکا (Smithsonian National Museum of American History) به تصویر کشیده میشوند. در این نمایشگاه که تحت عنوان «تصویری از زنان مخترع» (Picturing Women Inventors) نامگذاری شده، زنانی معرفی میشوند که علیرغم ارائه نوآوریها و اختراعات خارقالعاده خود در طول تاریخ، اغلب آنطور که باید و شاید مورد تقدیر قرار نگرفتهاند.
اگر از شما سؤال شود که نام چند مخترع مشهور در طول تاریخ را ذکر کنید، کمتر احتمال میرود که در میان اسامی ذکر شده، نام یک خانم هم ذکر کنید. این در حالی است که مشابه با مخترعین و فناوران مرد، زنان مخترعی هم بودهاند که با دستاوردهای بسیار ارزشمند خود، خدمتی بزرگ به بشریت داشتهاند. با این وجود، کمتر داستان این افراد شنیده شده و بسیاری از آنها، بهخوبی شناخته نشدهاند. نمایشگاه «تصویری از زنان مخترع»، به دنبال معرفی زنانی است که با انگیزههای متفاوت، به جنگ چالشهای موجود رفته و دستاوردهای قابل توجهی را در قرنهای ۲۰ و ۲۱ عرضه نمودهاند؛ زنانی که در زندگی شخصی و حرفهای خودشان، شخصیتی ستودنی داشته اما کمتر از آنها یاد شده است.
این نمایشگاه، با نقاشیهایی رنگارنگ بر روی دیوارها، همراه با نوشتههای انگلیسی و اسپانیایی در وصف این مخترعین برجسته، به دنبال معرفی زنان خلاق است. معرفی این افراد، انگیزهای دو چندان برای جوانان و بهویژه دختران به همراه خواهد داشت تا خود را بهعنوان مخترعین آینده متصور شوند. شایان ذکر است که این نمایشگاه، همزمان با ماه مارس که در آمریکا بهعنوان «ماه تاریخچه زنان» (Women's History Month) شناخته میشود، راهاندازی شده و دستاوردهای زنان آمریکایی، از جمله مخترعان را برجسته میکند. در حالیکه روز جهانی زن در هشتم مارس هر سال گرامی داشته میشود، کشورهایی همچون آمریکا، این ماه را به عنوان نمادی برای بزرگداشت نقش زنان در تاریخ و جامعه معاصر گرامی میدارند. البته شایان ذکر است که به دلیل اپیدمی کرونا، بازدید از این موزه در حال حاضر امکانپذیر نبوده و تا اطلاع ثانوی، همه موزههای آمریکا تعطیل اعلام شدهاند.
دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا (USPTO) نیز، در ماه مارس سال جاری میلادی، اقدام به تقدیر از مخترعین و کارآفرینان زن نمود و اعلام داشت: «در حالی که بسیاری از مردم، آلبرت اینشتین، توماس ادیسون و الکساندر گراهام بل را بهخوبی میشناسند، اما مخترعینی همچون هریت استرانگ (Harriet Strong)، فرانسیس آرنولد (Frances Arnold) و ژولیت گوردون (Juliette Gordon)، کمتر شناخته شدهاند. این در حالی است که این زنان و تعداد زیاد دیگری از آنها، اثر قابل توجهی در ساختن تاریخ ملی ما داشتهاند. آنها الهامی برای نسلهای آتی نوآوران هستند که با ایدههای خود، جهان را تغییر میدهند.»
رینی پایوا (Rini Paiva)، معاون اجرایی تالار مشاهیر ملی مخترعین آمریکا، با اشاره به نقش زنان در اختراع و نوآوری و اینکه آنها همواره «شجاعت، پایداری و مقاومت» را برای دستیابی به موفقیت بکار گرفتهاند، اعلام داشته که تا کنون ۴۵ زن برجسته به موزه معرفی شدهاند. وی تأکید دارد که از لحاظ تاریخی، زنان مخترع اغلب با موانع اقتصادی و اجتماعی متعددی روبرو شدهاند که ثبت اختراع و خلق و توسعه ایدههای خلاقانه را برای آنها دشوار نموده است. این مشکل، تا اندازهای جدی بوده که بسیاری از این مخترعین، به منظور جلوگیری از تعصبات نابهجا در ارزیابی اختراعات، حروف ابتدایی اسامی، اسامی مردانه و یا حتی شرکتی را بهجای اسم واقعی و کامل خود، در اسناد ثبت اختراع درج نمودهاند. این امر، پس از تغییر قانون ثبت اختراع آمریکا مبنی بر آزادی هر فرد برای حفاظت از روشها و طرحهای خلاقانه در سال ۱۷۹۰ میلادی، تا حدی تغییر یافت و در نهایت در سال ۱۸۰۹، نخستین پتنت به ماری کایز (Mary Kies)، بهعنوان اولین زن آمریکایی اعطا شد. ایده وی، روشی جدید برای بافت کلاه با استفاده نخ یا ابریشم بود!
در ادامه و در قرن نوزدهم میلادی، مارگارت نایت (Margaret Knight) که در کارخانههای مختلفی کار کرده و به خوبی با نحوه کار ماشینآلات و دستگاههای صنعتی آشنا بود، با توسعه و ساخت یک دستگاه برش کیسههای کاغذی، نام خود را در تاریخ اختراع و نوآوری جهان ماندگار ساخت. از آن زمان، ایدهها و اختراعات زنانه زیادی به جهان معرفی شده که از آن جمله، میتوان به قایق نجات با استفاده از ریلهای محافظ توسط ماریا بیسلی (Maria Beasley)، پوشش ضد بازتاب کاترین بلاجت (Katharine Burr Blodgett) برای استفاده در عینکها، میکروسکوپ و صفحه کامپیوتر و همچنین برفپاککن اتومبیل توسط ماری آندرسون (Mary Anderson) اشاره نمود. دستگاه لیزر پاتریشیا بات (Patricia Bath) برای جراحی آبمروارید در سال ۱۹۸۸ میلادی هم که وی را به نخستین پزشک زن آفریقاییتبار دارنده پتنت در حوزه پزشکی بدل ساخت، یکی دیگر از نقاط عطف مسیر اختراع و نوآوری زنان محسوب میشود.
گفتنی است که مطابق با گزارشهای دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا، در حال حاضر تعداد بیشتری از زنان، به اختراع، نوآوری و کارآفرینی ورود نموده و این روند، در افزایش روزافزون تعداد اختراعات ثبت شده آنها نمایان است. بنا بر گزارش اخیر «USPTO» که تحت عنوان «پیشرفت و پتانسیل: زنان مخترع در سال ۲۰۲۰» انتشار یافته، بررسی حدود یک میلیون گواهی ثبت اختراع، نشان میدهد که تعداد پتنتهای با حداقل یک مخترع زن، از ۲۰/۷ درصد در سال ۲۰۱۶، به ۲۱/۹ درصد در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است. این افزایش نسبی، اگرچه بسیار امیدوارکننده است، اما هنوز هم شاهد شکاف جنسیتی قابلتوجهی بین مخترعین مرد و زن هستیم که با توجه به پتانسیل زنان مخترع و نوآور، نشاندهنده راه طولانی تا رسیدن به وضعیت مطلوب میباشد.