بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی مالکیت فکری، روند نوآوری برای غلبه بر ناتوانیهای حرکتی، بینایی و سایر معلولیتها، به شدت در حال افزایش است. در فاصله زمانی سالهای ۱۹۹۸ تا اواسط ۲۰۲۰ میلادی، بیش از ۱۳۰ هزار پتنت با موضوع فناوریهای کمکی متداول و نوظهور شناسایی شدهاند که در این میان، ۱۵۵۹۲ مورد از آنها، به فناوریهای کمکی نوظهور اختصاص دارند.
در حال حاضر، بیش از یک میلیارد نفر به فناوریهای کمکی (Assistive Technologies) نیاز داشته و انتظار میرود که در دهه آینده، این رقم تا دو برابر نیز افزایش یابد. نوآوریهای مختلف، اعم از آنهایی که پیشرفتهای کوچکی در محصولات موجود ایجاد میکنند یا مواردی که منجر به تحولاتی بزرگ در فناوریهای مرزی میشوند، همگی به منزله گامی مثبت در مسیر بهبود زندگی افرادی با محدودیتهای عملکردی به حساب میآیند. مجموع این فناوریها، به آنها کمک میکند تا از موانع روزمره، اعم از برقراری ارتباط، کار و زندگی مستقل عبور نموده و یک زندگی راحتتر و لذتبخشتر را تجربه نمایند. گزارش جدید سازمان جهانی مالکیت فکری که از سلسله گزارشات ترند فناوری این نهاد است، با تمرکز بر همین مسئله و با استفاده از اطلاعات پتنت و سایر دادهها و شواهد مستدل و واقعی، به دنبال ایجاد یک پایگاه دانشی برای اطلاعرسانی، تصمیمگیری و حمایت از رهبران تجاری، محققان و سیاستگذاران نوآوری در فضای جهانی فناوریهای کمکی است.
شواهد و اطلاعات ارائه شده، حکایت از این واقعیت دارد که فناوریهای کمکی، بهطور فزایندهای در حال ادغام و یکپارچهسازی با کالاهای مصرفی الکترونیکی بوده و این همگرایی معنادار، امکان تجاریسازی بیشتر و سریعتر این فناوریها را فراهم میکند. مارکو آلیمان (Marco Aleman)، از مدیران ارشد سازمان جهانی مالکیت فکری و ناظر بر بخش اکوسیستم نوآوری و مالکیت فکری این نهاد، در این خصوص میگوید: «فناوریهای کمکی که برای غلبه بر محدودیتهای انسانی طراحی شدهاند، هماکنون به سمت طیف وسیعی از محصولات مصرفی سوق یافته و این مسئله، میتواند یک پیشرفت نوآورانه مهم، همراه با مزایای فراوان برای طیف وسیعی از مردم به همراه داشته باشد. برای مثال، دستگاههای رابط مغز/ ماشین یا تشخیص حرکت چشم که به افراد فلج مغزی در استفاده از دستگاههای کامپیوتری کمک میکنند، قابلیت استفاده در انواع بازی و کاربردهای ارتباطاتی را خواهند داشت. این خبر بسیار خوبی است که فناوریهای بهبوددهنده زندگی، به سمت تجاری شدن در حال حرکت بوده و میتوانند به کسانی که بیشترین نیاز را دارند، کمک کنند».
در حالی که تعداد ثبت اختراعات مربوط به فناوریهای کمکی، یک روند صعودی قابل توجه در پیش گرفته، اما به نظر میرسد که سرعت پیشرفت در بخشهای مختلف متفاوت است. بر اساس اطلاعات موجود، نرخ رشد درخواستهای ثبت اختراع در حوزه فناوریهای کمکی نوظهور (مانند رباتهای کمکی، برنامههای کاربردی خانههای هوشمند، پوشیدنی برای افراد کمبینا و عینکهای هوشمند)، سه برابر سریعتر از نرخ نوآوری در حوزههای معمول (همچون توسعه و بهبود لوازم جانبی محصولاتی مانند صندلیهای چرخدار، هشدارهای محیطی و دستگاههای مجهز به بریل) بوده است. گفتنی است که ارزیابی سطح آمادگی فناوری، نشان میدهد که بیشتر فناوریهای کمکی نوظهور، در مرحله توسعه قرار داشته و تقریباً ۱۸ درصد آنها تجاری شدهاند.
نکته جالب دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده، فعالیت قابل توجه دانشگاهها و سازمانهای تحقیقاتی عمومی در زمینه توسعه فناوریهای کمکی نوظهور نسبت به فناوریهای کمکی معمول است. در واقع، متقاضیان دانشگاهی، سهمی ۲۳ درصدی در ثبت اختراع در زمینه توسعه فناوریهای کمکی نوظهور داشتهاند، در حالی که سهم آنها در فناوریهای کمکی معمول، تنها ۱۱ درصد بوده است. اوج این مسئله، در حوزه فناوریهای مرتبط با تحرک و جابجایی (Mobility) مشهودتر بوده که سهم ۳۴ درصدی متقاضیان دانشگاهی را به دنبال داشته است.
لازم به ذکر است که کشورهای چین، آمریکا، آلمان، ژاپن و کره جنوبی، بهعنوان پنج پیشگام اصلی نوآوری در فناوریهای کمکی مطرح میباشند. بازیگران اصلی این حوزه نیز، در سه گروه شرکتهای تخصصی فناوریهای کمکی (مانند «WS Audiology» و «Cochlear» و «Sonova» و «Second Sight» و «Össur»)، فناوران تولیدکننده محصولات مصرفی الکترونیکی (مانند پاناسونیک، سامسونگ، «IBM»، گوگل و هیتاچی) و شرکتهای خودروسازی (تویوتا و هوندا) دستهبندی میشوند.