تجزیه و تحلیل دادههای ثبت اختراع، حاکی از آن است که طی یک دهه گذشته، تحقیقات در حوزه مواد غذایی و میکروبشناسی، از حوزههای مورد توجه شرکتهای فناور و سیاستگذاران بسیاری از کشورها بوده است. شواهد حاکی از آن است که در یک دهه اخیر، روند کلی پتنتهای این حوزه رو به افزایش بوده و بخش عمده این افزایش، به لطف مخترعین و فناوران چینی بوده است.
برخی میکروبهای موجود در مواد غذایی و نوشیدنیها، تأثیر فراوانی بر سلامت دستگاه گوارش داشته و محصولات مبتنی بر آنها، بهعنوان گزینههای محبوب در قفسه سوپرمارکتها قرار دارند. این محصولات، در دو گروه "پروبیوتیک (Probiotics): حاوی میکروبهای مفید خاص" و "پریبیوتیک (Prebiotics): حاوی مواد لازم برای رشد و نگهداری میکروبهای سالم روده" میباشند. بنا بر تحقیقات دو وکیل ثبت اختراع به نامهای جورج جیمز (George James) و مونیکا رای (Monika Rai)، همگام با افزایش محبوبیت این قبیل مواد غذایی، روندهای ثبت اختراع در این حوزهها هم رو به افزایش رفته است. مثال بارز این موضوع، محبوبیت محصولاتی مانند ماست «Kefir» است (نوعی ماست حاوی ویتامین، پروبیوتیک و اسیدهای آمینه) که اوجگیری تعداد پتنت فامیلیهای مربوطه را در سال ۲۰۱۶ میلادی به دنبال داشته است.
بررسی روندهای ثبت اختراع طی سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ میلادی، نشان میدهد که اختراعات و نوآوریهای اینچنینی، در طیف گستردهای از محصولات غذایی، از غذای حیوانات خانگی گرفته تا مکملهای پروبیوتیک برای سلامت متابولیک بدن، خودنمایی نموده و پتنت فامیلیهای مرتبط با دو حوزه پروبیوتیک و پریبیوتیک، روند افزایشی به خود گرفتهاند. این روند صعودی در حالی است که روند ثبت این درخواستها در بسیاری از دفاتر ثبت اختراع نزولی بوده، اما درخواستهای ثبت شده در چین، جور همه این کاهشها را کشیده است. روند ثبت اختراع با کدهای طبقهبندی مرتبط با پروبیوتیکها و پریبیوتیکها در دفاتر ثبت اختراع مختلف، در شکل زیر نشان داده شده است.
شکل ۱- روند ثبت اختراعات مرتبط با پروبیوتیکها و پریبیوتیکها
همانطور که در شکل فوق مشخص است، طی سالهای اخیر روند ثبت اختراع در این حوزه، در اغلب دفاتر به شکل نزولی بوده و تنها استثنا در این زمینه، دفتر مالکیت فکری چین است. از این منظر، چین را میتوان کشور پیشگام در حوزه تحقیقات مواد غذایی و مکملها دانست که با ادامه این روند، جای آمریکا را بهعنوان پیشگام فعلی خواهد گرفت. لازم به تأکید است که هماکنون تعداد گواهیهای صادر شده از سوی آمریکا و اروپا، بسیار بیشتر از سایر رقبا است؛ بهطوری که آمریکا طی سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ با تقریباً ۳۵۰ گواهی ثبت اختراع در حوزه پروبیوتیکها و ۲۴۰ پتنت گرنت شده در حوزه پریبیوتیکها در صدر قرار دارد. البته این آمار نباید فعالان این صنعت را به اشتباه بیندازد، چراکه با توجه به روند به شدت صعودی درخواستهای چین و روند کاهشی سایر رقبا، تکمیل ارزیابی این درخواستها در سالهای آتی، احتمالاً چین را به قلب تپنده این صنعت با بیشترین پتنت گرنت شده مبدل مینماید.
شکل ۲- تعداد گواهی ثبت اختراع مرتبط با پروبیوتیکها و پریبیوتیکها طی سالهای ۲۰۰۹ الی ۲۰۱۹
با توجه به بررسیهای صورت گرفته، به نظر میرسد که شرکت فرانسوی «Danone» به همراه شرکت تابعه «Nutricia»، در صد شرکتهای نور فعال در این حوزه قرار گرفته و بیشترین پتنت فامیلیها را در اختیار دارند. البته با نگاهی به بازار و محبوبیت محصولات پروبیوتیکی همچون شیرهای «Actimel» و نوشیدنیهای «Activia Dan»، موقعیت این شرکت آنچنان هم تعجبآور نیست. پس از «Nutricia» با ۱۹ و «Danone» با ۱۴ پتنت فامیلی، شرکتهای «Nestec» و «MJN US» به ترتیب با ۱۳ و ۱۲ پتنت فامیلی قرار داشته و پس از آنها هم «Univ Jiangnan» و «Nestle» هر کدام با ۱۰ پتنت فامیلی در صدر فناوران برتر در این حوزه قرار دارند.