تجزیه و تحلیل داده‌های ثبت اختراع، نشان می‌دهد که روند بکارگیری هوش مصنوعی در حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی، رو به افزایش است. بر اساس داده‌های موجود، از منظر تعداد ثبت اختراع، «IBM» در صدر متقاضیان این حوزه قرار داشته و از منظر کیفیت دارایی‌های فکری نیز، «فیلیپس» (Philips) از دیگر رقبا پیشی دارد.
یکی از تفاوت‌های اصلی فضای کسب‌وکار فعلی با دهه‌های پیشین، درهم‌پیچیدگی و ادغام فناوری‌های نوظهور در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف است. امروزه دیگر نمی‌توان خودروسازی را یک صنعت تخصصی و منحصر به شرکت‌های سنتی همچون تویوتا، فورد و مرسدس دانست و عملاً بخش بزرگی از نوآوری‌های مرتبط با خودروهای خودران، به‌عنوان نماد تغییر و پیشرفت در صنعت خودرو، از سوی برخی شرکت‌های به ظاهر بی‌ربط نظیر اپل، گوگل و نوکیا هدایت می‌شوند. مشابه این موضوع را می‌توان در حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی نیز مشاهده نمود. پیشرفت فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی و توسعه و تجاری‌سازی کاربردهای آن‌ها، موجب شده تا حوزه سلامت به یک مقصد جذاب و ارزشمند برای غول‌های فناوری جهان مبدل شود. شرکت‌هایی که در زمینه مدیریت داده‌ها، محاسبات ابری و آنالیزهای هوشمند تخصص دارند، به دنبال راهکارهای جدید و فناورانه‌ای هستند که بازی در بازار بهداشت و درمان را به کلی تغییر خواهند داد. بی‌شک یکی از بهترین ابزارها برای تحلیل و کشف روند حاکم بر توسعه و تکامل فناوری‌های نوظهور، تحلیل پتنت است، راهکاری که سونداراراجان کومار (Sundararajan Kumar)، تحلیلگر ارشد شرکت «Dolcera» به آن پرداخته است.
شواهد حاکی از آن است که فعالیت‌های ثبت اختراع با موضوع هوش مصنوعی و کاربرد آن در مراقبت‌های بهداشتی، از سال ۲۰۱۰ میلادی صعودی شده است. در این بین، شرکت‌های فناور با ثبت پتنت‌های متعدد، از شرکت‌های دارویی و مؤسسات تحقیقاتی به‌عنوان بازیگران سنتی این حوزه پیشی گرفته‌اند. بزرگ‌ترین دارندگان حقوق انحصاری مالکیت فکری در این حوزه، «IBM» با حدود ۲۵۰، پینگ ان (Ping An Group) با تقریباً ۲۱۰ و فیلیپس با تقریباً ۲۰۰ پتنت فامیلی می‌باشند. حضور شرکت‌هایی مانند زیمنس، کنون، سامسونگ، آلفابت، مایکروسافت و سونی در بین پانزده بازیگر برتر این حوزه، باز هم تأییدکننده دست بالای شرکت‌های فناور است. لازم به تأکید است که تنها مؤسسه آکادمیک حاضر در این فهرست، دانشگاه کالیفرنیا بوده که جایگاه دوازدهم متقاضیان برتر را از آن خود نموده است. شکل ۱، فهرست پانزده متقاضی برتر ثبت اختراعات مرتبط با هوش مصنوعی و کاربردهای آن در حوزه سلامت را نشان می‌دهد.
شکل ۱- پانزده متقاضی برتر ثبت اختراعات مرتبط با هوش مصنوعی و کاربردهای آن در حوزه سلامت
توجه صرف به اندازه سبد پتنت و غفلت از کیفیت دارایی‌های فکری، می‌تواند ارزیابی بازیگران برتر را تا حدی با ابهام مواجه سازد. از همین رو، کومار از یک ابزار درجه‌بندی نیز برای شناسایی پتنت‌های کیفی استفاده نموده که توسط «Dolcera» توسعه‌یافته است. نتیجه ارزیابی جدید، نشان می‌دهد که فیلیپس با جهشی دو پله‌ای، در صدر متقاضیان دارای پتنت‌های باکیفیت قرار می‌گیرد. «IBM» در رده دوم و شرکت آمریکایی «UnitedHealth Group» که در صنعت بیمه و با تمرکز بر فعالیت‌های بهداشتی و درمانی فعالیت دارد، در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند. شکل ۲، فهرست پانزده متقاضی برتر ثبت اختراعات با کیفیت مرتبط با هوش مصنوعی و کاربردهای آن در حوزه سلامت را نشان می‌دهد.
شکل ۲- فهرست متقاضیان برتر ثبت اختراعات با کیفیت مرتبط با هوش مصنوعی و کاربردهای آن در حوزه سلامت
گفتنی است که بسیاری از پتنت‌ها، با هدف محافظت از نوآوری‌ها و ابداعات فنی، در دو کشور آمریکا و چین به ثبت رسیده‌اند. از سوی دیگر، تعداد زیادی از پتنت فامیلی‌ها، از طریق سازمان جهانی مالکیت فکری و به کمک ابزار «PCT» به ثبت رسیده‌اند که اهمیت این ابزار کارآمد و تلاش برای حفاظت از نوآوری در کشورهای متعدد و مناطق وسیعی از جهان را نشان می‌دهد. در این بین، پرونده الکترونیک بیمار (۱۸۷۸ خانواده پتنت)، تصویربرداری پزشکی (۱۶۸۸ خانواده پتنت)، سلامت انفورماتیک (۱۱۲۰ خانواده پتنت) و بیمه درمانی (۳۹۷ خانواده پتنت)، از موضوعات اصلی مورد توجه مخترعین و فناوران بوده است.
علاوه بر این، باید به روند رو به افزایش اخذ و تملک شرکت‌های فناور استارت‌آپی از سوی شرکت‌های بزرگ نیز اشاره نمود که در سال‌های اخیر، به شدت رایج شده است. تصاحب استارت‌آپ «ConnectMed» توسط شرکت دارویی «Merck» و توافق ۱۹/۶ میلیارد دلاری مایکروسافت و «Nuance Communications» جهت استفاده از فناوری هوش مصنوعی این شرکت در بهبود فرآیندهای کاری بیمارستان‌ها، مثال‌هایی از این روند بارز است.
