طی یک دهه اخیر، تعداد درخواستهای ثبت اختراع در حوزه فناوریهای فضایی، با جهش چشمگیری روبرو بوده است. بنابر گزارش دفتر ثبت اختراع اروپا (EPO)، پیشرفت قابل توجه این فناوریها و افزایش قابل توجه درآمدهای تجاری ناشی از آنها، هجوم سرمایههای بخش خصوصی را به دنبال داشته داشته و همین مسئله، منجر به استقبال شدید آنها از ثبت اختراع در این حوزه شده است.
پرواز در آسمانها، از رؤیاهای دیرینه بشر بوده که به لطف اختراع هواپیما توسط برادران رایت تحقق یافت. با این حال، کنجکاوی و میل به تکامل، موجب شد تا نسل بشر به صرف پرواز اکتفا نکرده و جستجو در فضای ناشناخته را هدف قرار دهد. هنوز زمان زیادی از سفر نخستین فضانورد به مدار زمین نگذشته و در حالی که تقریباً نیم قرن پیش، نیل آرمسترانگ (Neil Alden Armstrong) توانست قدم بر کره ماه بگذارد، اما یک تغییر بزرگ در صنعت هوافضا رخ داده است. در دهههای قبل، تنها چند سازمان محدود و دولتی به توسعه فناوریهای فضایی میپرداختند و عملاً این حوزه، صحنه رقابت کشورهایی همچون شوروی و آمریکا بود. اما با پیشرفت فناوریها و افزایش درآمدهای ناشی از آنها، بخش خصوصی هم به معرکه وارد شده و رقابتی شدید و ماراتن گونه را رقم زدهاند. شاید واقعیت این مسئله را بتوان در اخبار این روزها به خوبی مشاهده نمود؛ ایلان ماسک با شرکت مشهور و رؤیاپردازانه «SpaceX»، نمونه خوبی برای این مسئله است. سفر اخیر دو میلیاردر مشهور جهان، یعنی جف بزوس و ریچارد برانسون به فضا نیز، بخش دیگری از علاقه موجود به این فضای ناشناخته در میان بخش خصوصی را به تصویر میکشد.
مطالعه «EPO» که با همکاری انستیتو سیاست فضایی اروپا (ESPI) و آژانس فضایی اروپا (ESA) انجام گرفته، تجزیه و تحلیل روند ثبت اختراع در فناوریهای فضایی را هدف قرار داده است. این مطالعه، شامل رتبهبندی کشورها و سهم صنایع کوچک و بزرگ و همچنین سازمانهای خصوصی و دولتی بوده که با تفسیر عمیق دادههای پتنت، درک بهتر این حوزه را برای فناوران، شرکتها و سرمایهگذاران ممکن میسازد. دادههای حاصل از این مطالعات، نشان میدهند که طی یک دهه اخیر، درآمد تجاری ناشی از پرتاب ماهواره، با رشدی بیش از ۵۰ درصدی همراه بوده و به همین دلیل، شرکتهای زیادی سرمایهگذاریهای تحقیق و توسعهای خود را به این سمت هدایت نمودهاند. بدیهی است که با توجه به سطح فناوریها و رقابت موجود، حفاظت از اختراعات و نوآوریهای صورت گرفته، از اهمیت فراوانی برخوردار خواهد بود.
این هجوم سرمایههای بخش خصوصی، یک عامل کلیدی در رشد حیرتآور فعالیتهای ثبت اختراع در حوزه فناوریهای فضایی است که در یک دوره ده ساله (۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ میلادی)، بیش از سه برابر شده است. بیشترین افزایش رخ داده در میان متقاضیان اروپایی، به آلمان و فرانسه مربوط بوده و در این بین، ۸۵ درصد از پتنتهای اروپایی متعلق به بخش خصوصی بودهاند. در واقع، در میان ۱۵ بازیگر برتر ثبت اختراع، ۱۳ مورد از آنها شرکتهایی از اروپا، آمریکا و ژاپن بودهاند و تنها دو سازمان دولتی «CNES» فرانسه و «DLR» آلمان در میان آنها قرار دارند.
بر اساس معیار فعالیتهای ثبت اختراع مخترعین و کشور مرتبط با آنها، آمریکا با ۳۸ درصد از کل درخواستهای به ثبت رسیده در صدر قرار گرفته و چین و ژاپن، به ترتیب با ۱۹ و ۱۰ درصد، در ردههای بعدی جای دارند. آلمان (۹ درصد)، فرانسه (۸ درصد)، کره جنوبی (۵ درصد)، روسیه (۵ درصد)، انگلیس (۱ درصد)، کانادا (۱ درصد) و ایتالیا (۱ درصد)، سایر کشورهای حاضر در فهرست ده کشور پیشگام در توسعه و تجاریسازی فناوریهای فضایی میباشند.