انگلیس به منظور تسریع رشد اقتصادی پس از اپیدمی کووید-۱۹ و تحقق جاهطلبیهای خود بهعنوان یکی از بازیگران کلیدی تجارت جهانی، استراتژی جدیدی برای نوآوری تدوین نموده که در آن، مالکیت فکری بهعنوان قلب تپنده معرفی شده است. در کنار این استراتژی شایان ذکر، روند صعودی در ثبت انواع مالکیت فکری در این کشور و افزایش ۶۵ درصدی اعطای گواهیهای ثبت اختراع در سال ۲۰۲۰، حکایت از عزم جدی انگلیس در مسیر تکیه بر داراییهای فکری دارد.
در دنیای به شدت رقابتی فعلی، نوآوری نه یک ابزار کمکی، بلکه یک الزام جدی برای بنگاههای اقتصادی و سیاستگذاران محسوب شده که موفقیت در رشد و توسعه کسبوکارها را به دنبال داشته و در مقیاس بزرگتر، اقتصاد کشورها را هم به خود وابسته نموده است. یک سیستم مالکیت فکری مؤثر، به شرکتها، صاحبان ایده و سرمایهگذاران اطمینان میدهد که ایدههای آنها محافظت شده و میتوانند بازده ناشی از تلاشهایشان را دریافت نمایند. در همین راستا، استراتژی نوآوری انگلیس، به چگونگی مواجهه «IP» با چهار ستون کلیدی «راهاندازی کسبوکار، حمایت از افراد و مهارتها، رفع نیازمندی نهادها و تحریک و تهییج مأموریتها و فناوریها» میپردازد. این استراتژی نوآوری، بیان داشته که در مسیر تبدیل شدن انگلیس به یک رهبر جهانی نوآوری، یک سیستم مالکیت فکری قوی، چگونه به کمک این کشور میآید.
در راستای اجرایی نمودن این استراتژی جدید، دفتر مالکیت فکری انگلیس (IPO)، موظف به انجام چند کار بسیار مهم است:
- راهاندازی صندوقی به نام «IP Access» تا به رشد کسبوکارها پس از اپیدمی کووید-۱۹ کمک نماید. این طرح، به موازات برنامه فعلی ممیزی داراییهای فکری، مدیریت و تجاریسازی آنها را تسهیل نموده و به شرکتها کمک میکند تا بتوانند از این داراییهای ارزشمند، برای توسعه کسبوکارهایشان استفاده نمایند.
- راهاندازی یک سرویس رایگان و مناسب برای حمایت هدفمند از کسبوکارها و سازمانها، تا بتوانند در بازارهای خارجی عملکرد بهتری از داراییهای فکری خود بدست بیاورند. این سرویس، شامل دسترسی آسان، مستقل و آنلاین به مجموعهای از مطالب، روشها و شبکهای از متخصصین مالکیت فکری انگلیس است که دسترسی به بازارهای صادراتی را ممکن میسازد.
- توسعه یک برنامه آموزشی برای ارائه آموزشهای پیشرفتهتر به محققین در سال آتی تحصیلی. این به آنها کمک میکند تا درک بهتری از داراییهای فکری تولیدی خود و مدیریت آنها به دست آورده و بدین وسیله، بیشترین سود را از تحقیقات خود بدست بیاورند.
اگر سه گزینه بالا را از منظر عملکردی کانون پتنت ایران مورد بررسی قرار دهیم، میتوان گفت که گزینه اول معادل حمایتهای کانون برای ثبت اختراع خارجی است که تا بیش از نود درصد از هزینههای فرایندهای ثبت اختراع را تأمین میکند. گزینه دوم در قالب فعالیتهای واحد نوپای تجاریسازی کانون دنبال شده که هدفگذاری آن، بازار خارجی و برای تجاریسازی داراییهای فکری مخترعین داخلی است و حتی در این راستا، بر برپایی یک نمایشگاه فناوری و نوآوری با نام اکسیر هم تأکید دارد. گزینه سوم نیز در زمره فعالیتهای آکادمی کانون پتنت بوده که در قالب مجموعهای از دورههای آموزشی حضوری و غیرحضوری دنبال میگردد.
ارائه مجموعهای از اقدامات مشورتی برای تقویت سیستم مالکیت فکری انگلیس (مانند بررسی امکان واگذاری حقوق پتنت و کپیرایت به ابداعات صورت گرفته توسط سیستم هوش مصنوعی و بررسی چگونگی عملکرد چهارچوب فعلی پتنتهای ضروری استاندارد برای حمایت از نوآوری)، از دیگر اقدامات و برنامههای «IPO» به حساب میآید. تیم ماس (Tim Moss)، رئیس اجرایی دفتر مالکیت فکری انگلیس، در خصوص استراتژی جدید این سازمان اظهار داشته: «نوآوری در مقابله با بزرگترین چالشهای حال حاضر و آتی کشور، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. استراتژی نوآوری جدید انگلیس، نقطه شروع چشمانداز بلندمدت دولت در مورد چگونگی تثبیت نقش خود بهعنوان رهبر جهانی در زمینه نوآوری و تحقق هدف سرمایهگذاریهای تحقیقوتوسعهای (۲/۴ درصد از تولید ناخالص داخلی) است. در این میان، مالکیت فکری بهعنوان قلب این استراتژی عمل میکند. این استراتژی، خبر از ایجاد یک سیستم مالکیت فکری قوی داده که از سرمایهگذاری برای توسعه ایدهها محافظت میکند. ما میدانیم که نوآوری، موتور اقتصاد مدرن است و به سهم خود، در پیشبرد آن افتخار میکنیم».
گفتنی است، آمار و ارقام انتشار یافته از سوی «IPO»، نشان میدهد که یک روند کاملاً صعودی در زمینه ثبت حقوق مالکیت فکری در سال ۲۰۲۰ رخ داده است. برای مثال، تعداد درخواستهای ثبت اختراع با رشد ۷/۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹، به بیش از ۲۰ هزار مورد رسیده و تعداد گواهیهای صادر شده نیز، تقریباً ۶۵ درصد افزایش یافته است. این افزایش چشمگیر تعداد پتنتهای گرنت شده که یک رکورد در سیستم پتنت انگلیس به حساب میآید، ناشی از تمرکز بر کاهش حجم ارزیابیها و سهولت فرآیندهای مرتبط بوده است. جدول ۱، فعالیتهای ثبت و اعطای حقوق مالکیت فکری در انگلیس را طی سالهای اخیر نشان میدهد.
جدول ۱- فعالیتهای مالکیت فکری در انگلیس طی سالهای اخیر
همانطور که در جدول فوق ارائه شده، علائم تجاری و طراحیهای ثبت شده در سال ۲۰۲۰ میلادی هم، به ترتیب با رشد ۲۷/۴ و ۸/۹ درصدی، به ۱۳۷ هزار و ۳۱ هزار پرونده رسیدهاند. همه این موارد، حکایت از نوعی جهش در فعالیتهای حفاظت از داراییهای فکری انگلیس داشته که احتمالاً با پیادهسازی استراتژی جدید نوآوری این کشور، نیروی محرکه مناسبی برای ارتقاء نوآوری پدید میآورد.