بنا بر گزارش دفتر مالکیت فکری انگلیس (IPO)، هدف عمده فعالیت‌های ثبت اختراع متقاضیان انگلیسی، شامل یکی از دفاتر انگلیس، اروپا و آمریکا بوده و اکثر درخواست‌ها، حداقل در یکی از این سه دفتر به ثبت رسیده‌اند. در کنار این واقعیت، شواهد حاکی از آن است که تمایل فناوران انگلیسی نسبت به بازارهای آمریکا و چین رو به افزایش بوده و گواه این مسئله، در روند صعودی درخواست‌های ثبت اختراع در این دو کشور دیده می‌شود.
گزارش تهیه شده، بخشی از برنامه تحقیقاتی «IPO» است که هدف آن، جمع‌آوری شواهد در زمینه تقاضاها برای اخذ حقوق مالکیت فکری و محرک‌های استراتژیک مرتبط با آن می‌باشد. خروجی نهایی این پروژه مطالعاتی، دستیابی به یک تصویر جامع از چرایی و نحوه استفاده متقاضیان از حقوق مالکیت فکری است. به این منظور، مجموع درخواست‌های انتشار یافته از سال ۲۰۰۰ میلادی به این‌سو مورد بررسی قرار گرفته که آن‌ها را می‌توان در دو گروه اصلی طبقه‌بندی نمود:
- اختراعاتی که در چند سیستم پتنت به ثبت رسیده و عملاً دارای پوشش حفاظتی گسترده‌ای می‌باشند.
- اختراعاتی که تنها از سوی دفتر مالکیت فکری انگلیس منتشر شده و اعطای گواهی آن‌ها، تنها به همین نهاد منحصر شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که دفتر مالکیت فکری انگلیس، دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا (USPTO) و دفتر ثبت اختراع اروپا (EPO)، دفاتر اصلی مورد توجه متقاضیان انگلیسی بوده و تقریباً تمامی درخواست‌های ثبت اختراع، حداقل در یکی از این سه حوزه قضایی هم پیگیری شده‌اند. نکته مهم و جالب اینجا است که بسیاری از درخواست‌های ثبت شده در «IPO»، تنها با هدف ایجاد حق تقدم و اولویت در فرایند ثبت اختراع در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این حالت، یک استراتژی مشترک بین اکثر متقاضیان، حذف پرونده در انگلیس پیش از انتشار بوده و در مقابل، حفاظت در حوزه‌های قضایی دیگر، از جمله دفتر ثبت اختراع اروپا دنبال شده که امکان حفاظت از اختراع در انگلیس را هم امکان‌پذیر می‌نماید.
بررسی دقیق‌تر محدوده‌های جغرافیایی مورد نظر متقاضیان انگلیسی نشان می‌دهد که تمایل آن‌ها برای حفاظت از اختراعات در آمریکای شمالی بیشتر از اروپا بوده است. این آمار به نحوی است که طی بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ میلادی، در حالی که ۹۷ هزار درخواست در انگلیس وجود داشته، رتبه دوم متعلق به آمریکای شمالی با ۹۳ هزار مورد بوده (که ۲۲ هزار مورد مشترکاً در هر دو کشور آمریکا و کانادا ثبت شده) و پس از آن سایر مناطق اروپا با ۸۳ هزار مورد در جایگاه سوم بوده‌اند. شکل ۱، آمار پتنت فامیلی‌های منتشر شده توسط دفاتر ثبت اختراع مختلف را طی بازه زمانی یاد شده نشان می‌دهد.
شکل ۱- درخواست‌های ثبت اختراع متقاضیان انگلیسی در دفاتر مختلف طی بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ میلادی
نکته جالب دیگر پیرامون فعالیت‌های ثبت اختراع متقاضیان و فناوران انگلیسی، تمایل فزاینده آن‌ها برای ثبت و حفاظت از اختراعات در چین است. در واقع از ۴۹ هزار درخواست اروپایی، دو سوم موارد یعنی حدود ۳۴ هزار درخواست، مربوط به چین بوده و این روند مطابق با شکل ۲، در حال افزایش هم می‌باشد. گفتنی است که در کنار روند صعودی پرونده‌های ثبت اختراع متقاضیان انگلیسی در چین، تعداد پرونده‌های آن‌ها در ژاپن، روند نزولی به خود گرفته است.
شکل ۲- روند درخواست‌های ثبت اختراع متقاضیان انگلیسی در دفاتر مختلف
شواهد حکایت از آن دارد که متقاضیانی که فقط ثبت اختراع در انگلیس را دنبال می‌کنند، معمولاً تنها یک بار برای ثبت اختراع اقدام نموده و روند آفرینش و ثبت نوآوری‌های خود را ادامه نمی‌دهند. در نقطه مقابل، متقاضیانی که با سبدی بزرگ‌تر از پرونده‌های ثبت اختراع شناخته می‌شوند، به دنبال مناطق جغرافیایی گسترده‌تری برای حفاظت از دستاوردهای خود بوده و آمار این دسته از متقاضیان در سال‌های اخیر، با یک روند افزایشی همراه بوده است. بررسی این روند متضاد، حاکی از آن است که متقاضیان کوچک‌تر، بیشتر به دنبال اخذ پتنت و حفاظت از اختراع خود در انگلیس بوده و پتنت‌های این گروه، عمدتاً به کالاهای مصرفی، مبلمان، انواع بازی و مهندسی عمران مربوط می‌شود. در سوی دیگر، متقاضیان بزرگ‌تر که به دنبال حمایت گسترده‌تر از اختراع خود می‌باشند، عمدتاً اختراعاتی در حوزه‌های شیمی (شامل پزشکی و زیست‌فناوری) و مهندسی دارند.
مجموع موارد یاد شده، بیانگر تلاش‌های قابل تحسین فناوران انگلیسی برای ورود به بازارهای خارجی است که در وهله اول، این مهم را از طریق ثبت اختراع در این محدوده‌های جغرافیایی دنبال می‌کنند. لزوم توجه به ثبت اختراع خارجی، مسئله مهمی است که از دل چنین گزارش‌هایی باید استخراج نموده و سیاست‌های کشور و شرکت‌های فناور داخلی را بر پایه آن‌ها بازنگری کنیم؛ مسئله مهمی که در کانون پتنت هم توجه ویژه‌ای به آن شده و امکان حمایت از شرکت‌ها و فناوران داخلی برای ثبت اختراع خارجی و ورود به عرصه‌های جهانی را فراهم می‌نماید.
