بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) پیرامون وضعیت نوآوری در کشورهای مختلف، سوئیس برای چندمین سال متوالی در صدر فهرست نوآورترین کشورهای جهان قرار گرفته است. پس از سوئیس هم، کشورهای سوئد و آمریکا، رده‌های دوم و سوم بهترین عملکرد نوآوری را از آن خود نموده‌اند. بر اساس این گزارش که تحت عنوان شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۱ (Global Innovation Index 2021) منتشر شده، ایران هم با عملکردی بهتر نسبت به سال گذشته میلادی، صعود هفت پله‌ای را تجربه نموده و در جایگاه «۶۰»ام کشورهای نوآور جهان قرار گرفته است.
گفتنی است، ارزیابی و مقایسه کشورها در شاخص جهانی نوآوری، با بکارگیری ۸۰ شاخص مختلف انجام گرفته که در دو گروه کلی شاخص‌های ورودی نوآوری (مؤسسات و نهادها، سرمایه انسانی و پژوهش، زیرساخت، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب‌وکار) و شاخص‌های خروجی نوآوری (دانش و فناوری و خروجی‌های خلاقانه) قرار می‌گیرند. بررسی فهرست کشورهای نوآور نشان می‌دهد که ده کشور نخست این فهرست، در مقایسه با سال ۲۰۲۰ تغییری نداشته و تنها جایگاه برخی از آن‌ها عوض شده است. شاید مهم‌ترین این تغییرات، ادامه روند صعودی کره جنوبی باشد که پس از ورود به جمع برترین‌ها در سال ۲۰۲۰، امسال هم به وضعیت رو به رشد خود ادامه داده و از جایگاه دهم، به رده پنجم دست یافته است. جدول ۱، ده کشور برتر و امتیازهای بدست آمده توسط آن‌ها را نشان می‌دهد.
جدول ۱- فهرست ده کشور برتر در شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۱
گزارش شاخص جهانی نوآوری، در کنار تمامی آمار و ارقام کمی و کیفی، بیانگر یک نکته کلیدی است: «نوآوری به کشورهای پیشرفته یا شرکت‌های فناور بزرگ و مشهور خلاصه نمی‌شود». مثال بارز این مسئله، تلاش‌ها و اقدامات کشورهای درحال‌توسعه و کمتر توسعه یافته است که با درک نقش و جایگاه نوآوری در رشد و توسعه، آن را در صدر اولویت‌های خود قرار داده‌اند. ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده و با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، روندی صعودی را در پیش گرفته است. ایران از سال ۲۰۱۱ میلادی، به جمع کشورهای مورد ارزیابی سازمان جهانی مالکیت فکری پیوسته و در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰، به ترتیب در رده‌های ۶۵، ۶۱ و ۶۷ قرار گرفت. جالب اینجا است که به رغم تحریم‌های فزاینده و مشکلات ناشی از آن، فعالیت‌های نوآورانه در ایران متوقف نشده و در رده‌بندی اخیر وایپو، با کسب امتیاز ۳۲/۹، به رتبه ۶۰ به‌عنوان بهترین رکورد سال‌های اخیر دست یافته‌ایم. شکل ۱، وضعیت ایران را در ۷ شاخص اصلی نشان می‌دهد.
شکل ۱- وضعیت ایران در هفت شاخص اصلی
عملکرد ایران در خصوص زیرشاخص‌های مختلف مربوط به مالکیت فکری، یکی از نقاط قابل‌توجه این گزارش است. جایگاه اول از منظر علائم تجاری، جایگاه چهارم در خصوص طراحی‌های صنعتی و جایگاه هفتم در رده‌بندی از منظر پتنت‌ها، از جمله آیتم‌های مهمی هستند که در رتبه جدید ایران در شاخص جهانی نوآوری نقش‌آفرینی نموده‌اند. همچنین، قرارگیری ایران در رتبه ۴۴ زیرشاخص تعداد پرونده‌های «PCT» که به واسطه حمایت‌های واحدهایی همچون کانون پتنت ایران رخ داده، یکی دیگر از نقاط مثبتی است که منجر به بهبود جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۱ شده است.
