تحریم‌های آمریکا بر علیه کشورمان، سبب شده تا بخش‌های مختلف کشور با محدودیت‌های ناخواسته‌ای روبرو شوند. از این میان، شبکه بزرگ برق کشور، یکی از بخش‌هایی است که از این تحریم‌ها آسیب دیده و با مشکل روبرو شده است. وجود این مشکلات سبب شده تا متخصصان و دانش‌پژوهان کشور، آستین‌ها را بالا زده و درصدد برطرف کردن آن برآیند. شرکت الکترونیک سازان فن آریا، یکی از شرکت‌هایی است که با گرد آمدن تنی چند از متخصصان و دانش‌آموختگان صنعت برق کشورمان، به یاری این صنعت آمده و با به‌کارگیری دانش روز، همت بلند و دانش ایرانی را در تولید محصولات تحریمی مورد نیاز شبکه برق کشور، به رخ کشیده است. همچنین کانون پتنت ایران به منظور حمایت از این شرکت دانش‌بنیان، اقدام به ثبت دستاوردهای فناورانه آن در ادارات ثبت اختراع معتبر خارجی نموده است. دکتر مهدی داورپناه عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و بنیان‌گذار شرکت الکترونیک سازان فن آریا (گروه اسفا)، در گفت و گو با واحد ترویج کانون پتنت ایران به معرفی این شرکت و محصولات دانش‌بنیان آن پرداخته و فعالیت‌ها و موفقیت‌های این شرکت را با ما درمیان نهاده است. گزارش زیر، چکیده این گفت و گو است:
دکتر داورپناه با معرفی محصولات فعلی شرکت گفت: عمده این محصولات در رابطه با حفاظت از شبکه‌های برق، تشخیص عیوب بالقوه در تجهیزات الکتریکی و تحلیل مشکلات شبکه‌های الکتریکی است.
وی افزود: شرکت الکترونیک سازان فن آریا موفق به طراحی و ساخت محصولات دانش‌بنیان با سطح فناوری بالا شده است که این محصولات در چهار حوزه تخصصی رله‌های حفاظتی برای تشخیص رخداد اتصال کوتاه در شبکه الکتریکی با نشان تجاری HAFEZ، دستگاه‌های تست و عیب‌یابی تجهیزات مورد استفاده در پست‌های برق فشار قوی با نشان تجاری KAVOSH، محصولات و فرآیندهایی برای اندازه‌گیری، پایش و همچنین هوشمندسازی شبکه‌های الکتریکی با نشان تجاری PAYESH و در نهایت، سامانه‌های نرم‌افزاری برای انجام مطالعات سیستم به‌صورت برخط، تنظیم و هماهنگی رله‌های حفاظتی و همچنین تحلیل‌های هوشمند در شبکه‌های برق (تحلیل نتایج تست‌های عیب‌یابی و تحلیل حوادث شبکه‌های برق) با نشان تجاری SARV به تولید رسیده است.
بنیان‌گذار شرکت الکترونیک سازان فن آریا، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون این شرکت 19 محصول فناورانه را به‌صورت کاملا بومی طراحی نموده و به مرحله صنعتی‌سازی رسانده است که از این محصولات، برخی برای کاربردهای خاص و به‌صورت موردی تولید شده و 10 محصول در حال تولید به‌صورت انبوه یا نیمه انبوه است که تمام یا بخش عمده نیاز شبکه‌های برق را تامین می‌نماید.
به گفته وی، تولید و فروش تعدادی از محصولات طراحی شده توسط شرکت الکترونیک سازان فن آریا به شرکت‌های همکار سپرده شده است تا این شرکت، همچنان تمرکز اصلی فعالیت‌های خود را روی طراحی محصولات فناورانه جدید و توسعه محصولات قبلی خود بگذارد.
فناوری‌های مورد استفاده
دکتر داورپناه، فناوری‌های استفاده شده در محصولات گروه اسفا به‌طور کلی به دو دسته سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تقسیم نموده و اظهار داشت: در حوزه سخت‌افزار، استفاده از پردازنده‌های نسل جدید نظیر ARM سری H7، مدارهای اندازه‌گیری با دقت 18 و 24 بیتی، مدارهای سازگار و مقاوم در برابر نویزها و میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، مدارهای تقویت و تضعیف کننده سیگنال‌های AC و DC و در نهایت، مدارهای تولید و تزریق جریان‌های با دقت بالا در طیف وسیع فرکانسی با مودهای کنترلی متنوع از جمله فناوری‌های به‌کارگرفته شده است.
به گفته وی، در حوزه نرم‌افزار، طراحی الگوریتم‌های پیچیده و هوشمند در رابطه با حفاظت، تست تجهیزات و هوشمندسازی شبکه‌های برق و پیاده‌سازی در تجهیزات ساخت این شرکت، برنامه‌نویسی نهفته (Embedded programing) و بدون وقفه (Real time)، استفاده از روش‌های هوش مصنوعی در تحلیل نتابج تست و همچنین الگوریتم‌های به‌کاررفته در رله‌های حفاظتی و در نهایت، طراحی و پیاده‌سازی الگوریتم‌های تنظیم خودکار و هوشمند به‌منظور هماهنگی حفاظتی از جمله فناوری‌های به‌کارگرفته شده است.
بنیان‌گذار شرکت الکترونیک سازان فن آریا، در ادامه با ارائه گزارش زیر، ضمن معرفی دیگر ویژگی‌ها و خصوصیات محصولات گروه اسفا، به تبیین فعالیت‌های این گروه تولیدی پژوهشی پرداخت:
نوآوری‌ها
باتوجه به گستره وسیع محصولات گروه اسفا به‌طور مختصر به برخی نوآوری‌های ارائه شده اشاره می‌شود:
· الگوریتم تشخیص اشباع CT و جلوگیری از عملکرد اشتباه رله حفاظتی.
· الگوریتم تشخیص جریان‌های هجومی در رله‌های حفاظت شبکه‌های توزیع.
· الگوریتم تشخیص دقیق پاره شدن سیم در شبکه‌های توزیع.
· روش‌های جدید حفاظت تطبیقی مبتنی بر پروتکل‌های نوین مخابراتی نظیر DNP3 و به‌ویژه IEC61850.
· سامانه جامع تنظیم هوشمند رله‌های حفاظتی و پیاده‌سازی هماهنگی حفاظتی.
· مدارهای اندازه‌گیری سیگنال‌های جریان و ولتاژ در یک محدوده وسیع، با دقت بالا و مقاوم در برابر نویزهای الکترومغناطیسی (نظیر اندازه‌گیری اختلاف زاویه بین ولتاژ و جریان با خطای 0.005 درصد، اندازه‌گیری ولتاژ با خطای 0.01 درصد و غیره)
· پیاده‌سازی سیستم اندازه‌گیری خطا و کالیبراسیون انرژی در پست‌های الکتریکی برق‌دار با هزینه بسیار پایین.
· اندازه‌گیری امپدانس مولفه صفر در خطوط الکتریکی برق‌دار فشار قوی با روش عمومی و مبتکرانه.
· پیاده‌سازی کنترلر ولتاژی و جریانی در اینورتر قدرت با تطبیق‌پذیری بسیار بالا.
· تشخیص پاره شدن سیم نول در شبکه‌های فشار ضعیف.
· تخمین و استخراج پارامترها و مدل کامل حرارتی ترانسفورماتور قدرت بدون نیاز به سنسور دمای داخلی.
مزایای محصولات
مزایای محصولات شرکت به شرح زیر است:
· انطباق بالا با نیازمندی‌های صنعت برق به‌دلیل شناخت دقیق مشکلات موجود و نقاط ضعف محصولات فعلی به‌کاررفته در شبکه برق.
· الگوریتم‌های مبتکرانه و فناورانه در حین سادگی محصولات که آنها را حتی از نظر قیمت نیز با محصولات مشابه خارجی رقابت‌پذیر کرده است.
· دارای سطح فناوری بالا.
· دارای ارزش افزوده بالا به نسبت قیمت نسبتا پایین (تحقیق و توسعه زیاد برای کاهش هزینه های تولید).
· تجهیزات استراتژیک و مورد نیاز در صنعت برق (عموما تحریمی که امکان ساخت بومی آنها از طریق انتقال تکنولوژی وجود ندارد).
· تعداد نسبتا کم رقبای خارجی (به‌دلیل طولانی بودن مدت زمان دست‌یابی به محصول در کنار عمر نسبتا کم محصول).
موارد بالا سبب می‌شود که محصولات گروه اسفا اغلب دارای مزیت رقابتی از منظر قیمت فروش نسبت به نمونه‌های خارجی باشند. از طرفی به دلیل دانش فنی بالا، این محصولات در خارج کشور نیز بازار مناسبی را خواهند داشت. همچنین به‌دلیل دانش‌بر بودن محصولات، ارزش افزوده بالایی دارند و در نتیجه قابلیت «تولید بدون کارخانه» در این دسته از محصولات میسر می‌باشد؛ به این معنی که عمده بخش‌های تولید تجهیزات (ساخت جعبه و بخش‌های مکانیکی، ساخت برد الکترونیکی، مونتاژ اولیه بردهای الکترونیکی و ساخت پلی‌کربنات نمای جلوی تجهیزات) به شرکت‌های دیگر داخل کشور، برون‌سپاری شده است که این امر، باعث می‌شود سرعت تولید افزایش پیدا کند و نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کاهش پیدا کند. به این ترتیب امکان تجاری‌سازی محصولات جدید نیز با سرعت زیادی وجود دارد.
قیمت رقابتی محصولات
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، عموم محصولات این شرکت دارای فناوری پیشرفته و با ارزش افزوده بالا هستند. لذا قیمت تمام‌شده با قیمت فروش در این محصولات نسبت بزرگی دارد. بعلاوه کلیه این محصولات ارزان‌تر از نمونه‌های خارجی با کیفیت مشابه هستند و عموما تفاوت قیمت قابل توجهی نسبت به نمونه‌های خارجی دارند. قیمت تجهیزات پرمصرف این شرکت (نظیر رله‌های حفاظتی و میتر هوشمند)، حداقل 30 درصد ارزان‌تر از نمونه‌های خارجی (با مشخصات فنی و کیفیت مشابه) است و محصولات با سطح فناوری بالاتر نظیر KAVOSH-T22 حدود 60 درصد ارزان‌تر از نمونه‌های خارجی عرضه می‌شود.
فروش به سازمان‌ها و مراکز داخلی و خارجی
در حال حاضر رله‌های حفاظتی گروه اسفا در کلیه شرکت‌های توزیع برق و بسیاری از پست‌های فشار قوی شرکت‌های برق منطقه‌ای مورد استفاده قرار گرفته‌اند. دستگاه‌های آزمون‌گر KAVOSH توسط شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات، نظیر سازندگان ترانسفورماتور، بسیاری از صنایع کشور، نیروگاه‌ها و شرکت‌های تست و نگه‌داری از تجهیزات فشار قوی درحال استفاده هستند. از طرفی شرکت‌های وابسته به توانیر و برق‌های منطقه‌ای از جمله کاربران نرم‌افزارهای سری SARV هستند.
فرصت شغلی ایجاد شده
در حال حاضر 30 نفر در دو زیرمجموعه گروه اسفا به‌صورت تمام‌وقت مشغول به کار هستند. همچنین 10 نفر بصورت پاره‌وقت با این شرکت همکاری دارند. علاوه بر این، بیش از 30 نفر به‌صورت غیر مستقیم (در پروسه تشکیل زنجیره ارزش محصولات و به‌دلیل برون‌سپاری بخش‌هایی از تولید و فروش محصولات) مشغول به کار می‌باشند.
حمایت‌های دولتی و غیر دولتی
گروه اسفا به‌صورت کاملا اورگانیک و 100 درصد bootstrap (برپایه توانایی و تامین مالی داخلی) رشد نموده است. به گفته ایشان مهم‌ترین مجموعه دولتی که حمایت قابل توجهی را تاکنون از این شرکت انجام داده، کانون پتنت ایران بوده که اقدام به ثبت دستاوردهای فناورانه این شرکت در ادارات ثبت اختراع معتبر خارجی نموده است. بدین ترتیب حمایت‌های مادی و معنوی انجام شده از سوی کانون پتنت ایران، راه را برای بین‌المللی شدن این شرکت بسیار هموار کرده است. همچنین به‌تازگی تلاش‌هایی برای استفاده از تسهیلات معاونت علمی ریاست جمهوری برای تامین سرمایه در گردش شرکت، در حال انجام است.
درخواست از نهادهای حمایتی و دولتی
· جدی گرفتن موضوع شرایط احراز تولید داخل و ایجاد تمایز بین شرکت‌های مونتاژکار SKD) و (CKD و سازندگان واقعی داخلی به‌ویژه در رابطه با تجهیزات فناورانه و با دوره عمر کوتاه.
· ایجاد زیرساختی مطمئن و سریع برای تامین قطعات اورجینال از سازندگان اصلی که با تشکیل سندیکای تولیدکنندگان دانش بنیان شدنی است.
· حل برخی مشکلات در رابطه با واردات قطعات و مواد اولیه و رفع موانع گمرکی، به‌خصوص برای شرکت‌های کوچک که توانایی اخذ کارت بازرگانی و ... را ندارند.
· بازنگری در ماموریت و نحوه عملکرد کارگزاری‌های معاونت علمی در خارج کشور.
