یکی از خصوصیات بارز قرن حاضر، پیچیدگی‌های محیط کسب‌وکار و رقابت فزاینده بین شرکت‌ها در استفاده از نوآوری‌ها و توسعه فناوری‌های نوین است. به موازات استقبال شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی از فناوری و نوآوری، حفاظت از دارایی‌های فکری و دستاوردهای فناورانه نیز به موضوعی حیاتی در مدیریت کسب‌وکار بدل شده است. امروزه بسیاری از شرکت‌های فناور پیشرو، توجه ویژه‌ای به موضوع مالکیت فکری و چگونگی حفاظت از دارایی‌های فکری خود دارند.
یکی از ابزارهای کارآ و مؤثر برای حفاظت از حقوق مالکیت فکری، سیستم پتنت است که می‌تواند از اختراعات و دستاوردهای فناورانه مخترعین، شرکت‌های فناور و حتی مؤسسات عمومی نظیر دانشگاه‌ها حفاظت نماید. در کنار حفاظت از اختراعات و انتشار نوآوری از طریق افشای اطلاعات پتنت، به‌عنوان کارکردهای اصلی سیستم پتنت، برخی کارکردهای ثانویه نیز در سال‌های اخیر قابل مشاهده است که می‌توان به مواردی نظیر کسب درآمد از طریق فروش پتنت و صدور مجوزهای بهره‌برداری از آن، ایجاد محدودیت در فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای رقبا، جلوگیری از ورود شرکت‌های تازه‌وارد به بازار رقابت و افزایش برند و اعتبار شرکت اشاره نمود.
امکان فروش و واگذاری حق بهره‌برداری از اختراعات، یکی از مهم‌ترین مزایای سیستم پتنت محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر مورد توجه گسترده شرکت‌ها و دانشگاه‌ها قرار گرفته است. با توجه به ویژگی‌های اختراع، به‌عنوان یک کالای دانشی عمومی، عدم وجود سیستم پتنت، به معنای محدودیت‌های قابل‌توجه در مبادلات دستاوردهای فناورانه است که می‌تواند نرخ نوآوری و تجاری‌سازی اختراعات را نیز به‌شدت کاهش دهد. امروزه شرکت‌هایی نظیر کوآلکام و یا نوکیا، بخش عمده‌ای از کسب‌وکار خود را بر مبنای توسعه سبد پتنت و کسب منافع مالی از طریق صدور مجوز بهره‌برداری از آن‌ها، شکل داده‌اند. این امر، همچنین با ظهور پارادایم «کارآفرینی دانشگاهی» که بر کارآفرینی و نوآوری در کنار کارکردهای سنتی آموزش و پژوهش تأکید دارد، رواج بیشتری یافته است. گفتنی است که عمده ابزار درآمدزایی دانشگاه‌ها از نوآوری‌ها و نتایج تحقیقات صورت گرفته، ثبت پتنت و واگذاری مجوز بهره‌برداری از آن به شرکت‌های دارای قابلیت بهره‌برداری است.
نقش سیستم پتنت در تجاری‌سازی و درآمدزایی از اختراعات و نوآوری‌ها، به حدی پررنگ شده است که برخی شرکت‌ها، کسب‌وکار خود را تنها بر این کارکرد بنا می‌نمایند. این دسته از شرکت‌ها که آن‌ها را اصطلاحاً باج‌گیران پتنت یا «Patent Trolls» می‌نامند، با تصاحب پتنت‌های خاص و انتظار برای استفاده ناآگاهانه از پتنت، از سوی شرکت‌های فناور، به دنبال دریافت غرامت و یا حق امتیاز بهره‌برداری از آن‌ها هستند. باج‌گیران پتنت که به یکی از موضوعات چالشی حوزه فناوری و نوآوری سال‌های اخیر بدل شده است، مثالی قابل‌توجه است که بر نقش مهم سیستم پتنت در تجاری‌سازی و درآمدزایی از نوآوری، مهر تأیید می‌زند.
