۰۶ آبان ۱۳۹۴ قرارداد لیسانس مالکیت فکری: معرفی و آماده سازی منابع برای ورود به این قرارداد
  ( فایل کامل مقاله به صورت PDF در این لینک)
مقدمه

مالکیت فکری به خلق و آفرینش از ذهن انسان مربوط است. این سیستم قانونی، حقوق مالکیت معنوی ایده ها و نوآوری ها را به دارایی‎های با ارزش قابل تجارت تبدیل می نماید. خلاقیت انسان در قالب اختراعات، اطلاعات، دانش و سایر موضوعات ناملموس، میتوانند درون و یا در ارتباط با محصولات و سرویس‎هایی باشند که در زندگی روزانه به آنها وابسته‎ایم. بنابراین، تکنولوژی های جدید و بهبود یافته، دانش، اطلاعات محرمانه، نرم افزار و پایگاه داده ها و خلاقیتهای بکار رفته در تهیه‎ی کتاب، کتابچه‎ای راهنما، فیلم، نمایشنامه، نوارهای ویدیویی، تولیدات تلویزیونی، موسیقی، علائم تجاری معرف یک محصول یا سرویس، همگی می توانند توسط قوانین مالکیت معنوی و قوانین مربوط به منع رقابتهای ناعادلانه محافظت گردند. قوانین مالکیت معنوی شامل قانون حق ثبت اختراع، اسرار تجاری، علائم تجاری، نشان جغرافیایی، طراحی های صنعتی، توپوگرافی مدارهای مجتمع، پایگاه داده غیر اصلی، انواع جدید گیاهان، کپی رایت و حقوق مرتبط است.
دارایی های فکری می تواند مورد بهره برداری تجاری توسط خود مالک یا با اجازه مالک به توسط دیگران قرار بگیرد. یکی از روشهای بهره‎برداری مالکیت فکری از طریق صدور مجوز(Licensing) برای استفاده شخص یا طرف دیگر، از سوی مالک دارایی می باشد. "مجوز"(License) به معنی اجازه است که توسط مالک به دیگری به منظور استفاده از حق مالکیت فکری، در شرایط مورد توافق، برای یک هدف معین در یک سرزمین معین و برای یک دوره زمانی مورد توافق داده می‎شود.
قرارداد لیسانس یا مجوز بهره‎برداری، یکی از شیوه هایی است که سریع ترین رشد را در تجارت بین‎الملل داشته و به وسیله آن حقوق مالکیت فکری و دانش فنی در مقابل دریافت مبلغی که معمولاً حق امتیاز (ROYALTY) نامیده می‎شود به یک فرد یا شرکت دیگر برای مدتی معین واگذار و منتقل می‎شود.
دارنده یک حق مالکیت فکری به دلایل فراوانی ممکن است به انتقال فناوری تمایل پیدا کند. یک شرکت صاحب حق مالکیت فکری، با دریافت حق امتیاز، پروانه یا مجوزی را (LICENSE) به یک شرکت دیگر واگذار و منتقل می کند و او را مجاز می کند تا از علامت تجاری یا حق چاپ آثار هنری یا ادبی یا دانش فنی او برای ساخت محصول به منظور فروش استفاده کند.
صدور لیسانس مالکیت فکری اغلب در سه دسته عمده یعنی لیسانس فن‎آوری، لیسانس انتشار وپخش آثار هنری، و مجوز استفاده از علائم تجاری صورت گرفته می‎شود. تمرکز این مقاله بیشتر بر مجوز فن‎آوری، ثبت اختراع و اسرار تجاری خواهد بود.
اطلاعات فنی مانند فرمول‎ها، فنون و روش‎های اجرایی، اطلاعات تجاری مانند فهرست مشتریان و اطلاعات فروش، بازاریابی،روش‎های مدیریت حرفه ای،ودر واقع هرگونه اطلاعات فنی تجاری یا بازرگانی، روش یا ابزاری که در یک فعالیت تجاری استفاده می‎شود ؛ شایسته حمایت است و می توان آن ها را به وسیله قرارداد های لیسانس انتقال داد.
مسئله ی رقابت و ارتباط آن با لیسانس
فقط آن دسته از شرکتهایی که تولید محصولات و خدمات بهتر با قیمت پایین‎تر را ارائه می‎دهند می توانند رقابتی و سودآور باشند و در بازار پویا و جهانی باقی بمانند. یک محصول بهتر ممکن است یک محصول جدید و یا یک محصول برتر باشد.یک محصول برتر ممکن است، برای مثال، حاصل یک فرایند "بهبود یافته تولید" باشد که از طریق کاهش زمان تولید و یا کاهش استفاده از منابع، باعث مقرون به صرفه بودن(سودآوری) شده است. یک محصول به موجب ویژگیهای جدید، کیفیت بالاتر، هزینه کمتر یا ترکیبی از موارد مذکور "برتر تلقی میگردد.
چگونه شرکت‎ها به تقاضا برای محصولات جدید و بهتر (با قیمت رقابتی) پاسخ می دهند؟
محرکهای سنتی رشد اقتصادی مانند زمین، نیروی کار و سرمایه برای ایجاد مزیت رقابتی لازم و ایجاد تفاوت بین شرکتها کافی نیستند، شرکتها، در صورت نبودن مزیت رقابتی و تفاوت بسیار مشابه یکدیگر خواهند بود. راه حل در فن‎آوری‌های جدید و یا بهبود یافته است. برای بسیاری از مردم فناوری معانی متفاوتی دارد. دیکشنری مریام- وبستر تکنولوژی را بعنوان "کاربرد عملی دانش، قابلیت برنامه عملی دانش و یا شیوه‎ی انجام یک کار بخصوص با استفاده از فرآیندهای فنی، روش های مختلف در کنار دانش انجام آن کار است" دائرة المعارف بریتانیکا تکنولوژی را به عنوان "استفاده از دانش علمی در راستای اهداف عملی زندگی بشر تعریف می‎کند" و یا آن را گاهی اوقات به تغییر و دستکاری در محیط زیست انسان تعبیر می نماید.
فن‎آوری شامل استفاده از مواد، ابزارها، تکنیک، و منابع قدرت به منظور ساده و لذت بخش تر کردن زندگی و سازنده تر کردن کسب و کار می باشد. در حالی که علم با چگونگی و چرایی اتفاق وقایع مربوط می‎شود، فن‎آوری در ساخت و تولید متمرکز می‎شود. یک تعریف پر طرفدار از تکنولوژی این است که"تکنولوژی بهترین استفاده از اطلاعات علمی می باشد".
بنابراین، به طور کلی، فن‎آوری اشاره به محصول نهایی تحقیقات علمی و توسعه در قالب اختراعات و دانش است که به عنوان ابزار یا فرآیند در جهت تولید محصولات و خدمات بهتر بکار رفته و پاسخ مناسبی به نیازهای بازار می دهد. معمولا در بعضی تعاریف، ثبت اختراع معادل و برابر یک فن‎آوری در نظر گرفته شود که تعریف درستی نمی‎تواند باشد. معمولا، تعدادی اختراع با هم برای یک فن‎آوری استفاده می‎شوند و تعدادی فن‎آوری در کنار هم یک محصول، مثل یک دوربین یا یک ماشین را به وجود می‎آورد. چنین فن‎آوری‎هایی یا از طریق تحقیق و توسعه توسط شرکت‎ها، به تنهایی ، و یا با همکاری سایر شرکتها بدست می‎آید؛ یا اینکه از طریق خرید فن‎آوریهای موجود در بازار.
معمولا عاقلانه است تا تکنولوژی را از طریق خرید فن آوریهای موجود در بازاربدست آورد تا اینکه زمان و منابع انسانی جهت کسب آن تخصیص یابد، به معنای دیگر اگر فن‎آوری های مورد نیاز بدلیل کمبود زمان، منابع انسانی و هزینه در درون شرکت‎ها و سازمان‎ها قابل تهیه و توسعه نمی باشند، خرید و استفاده از فن آوری های موجود در بازار (که توسط سایرین تهیه و ارائه گردیده اند) از نظر تجاری امری عاقلانه است. گاهی اوقات حتی لازم است تا برای استفاده از یک فن‎آوری خاص که در یک صنعت و یا استانداردهای ملی و بین المللی بکار می رود(مطابق رویه سازمانهای تنظیم کننده ی استاندارد) مجوز اخذ نمود. همچنین، اخذ مجوز زمانی نیاز می‎تواند نیاز شود که یک محصول جدید و یا بهبود یافته بصورت سهوی به حق مالکیت فکری دیگری تجاوز نموده باشد.
علاوه بر این، شرکتی که به یک محصول و یا فرآیند بهتر دست یافته است تلاش می‎کند تا بفهمد آیا ممکن است شرکت‎های دیگری به دنبال آن محصول یا فرآیند باشند که این موضوع می تواند بعنوان یک کسب و کار مجزا از طریق انتقال دانش درآمدزایی را در پی داشته باشد. در واقع، تعدادی از شرکت‎ها از حوزه‎ی تولید محصول به حوزه‎ی صدور لیسانس پتنت تغییر رویه داده‎اند و یا صرفا" با هدف صدور لیسانس ( بدون تولید هیچ یک از محصولات) ایجاد شده اند.
امروزه حتی بزرگترین شرکت‎ها، نه تنها جهت خدمات و مولفه های کلیدی، همه‏ی امور را در داخل خود انجام نمی‌دهند بلکه در خصوص فناوری نیز از منابع بیرونی استفاده می نمایند. برخی از شرکت‎های دیگر فقط فن‎آوری و برون سپاری تولید محصولات به شرکت‎های دیگر در کشور خود و یا در خارج از کشور را (با استفاده از صدور مجوز) توسعه می دهند.
با توجه به خصلت ناملموس بودن مالکیت فکری، استفاده از آن توسط یکی، باعث کاهش استفاده آن توسط دیگری نمی‎شود. به عبارت دیگر، می توان فناوری را به طور همزمان توسط بسیاری از کاربران برای اهداف یکسان و یا متفاوت و بدون تأثیر در کیفیت و یا قابلیت های آن استفاده نمود. بنابراین صاحب فن‎آوری به طور بالقوه می تواند مجوز استفاده از فن‎آوری خود را به هر تعداد از متقاضیان فن‎آوری، به منظور به حداکثر رساندن پتانسیل درآمد از فن‎آوری خود تنها با شرایط محدود کننده توافق، واگذار نماید.در حقیقت، یک فناوری می تواند بعنوان پایه و مبنا برای طیف وسیعی از محصولات و خدمات مرتبط و یا نامربوط، توسط یک یا چند شرکت در تعدادی از مکان‎های بالقوه بزرگ در یک یا بسیاری از کشورها، تبدیل شود.




( فایل کامل مقاله به صورت PDF در این لینک)