سهم کشورهای مختلف در تعداد ثبت پتنت در EPO و USPTO -گزارش 2016 کانون پتنت ایران

امروزه سرعت تغییرات فناورانه منجر به رقابت تنگاتنگ شرکت‌های بزرگ و کوچک به منظور افزایش سهم بازار خود از طریق استفاده گسترده از نوآوری‌های علمی و فنی در تولید محصول و ارائه خدمات گردیده است. با پر رنگ شدن نقش نوآوری و فناوری، محافظت از دستاوردهای نوآورانه علمی و فنی نیز به امری بسیار مهم و حیاتی بدل گشته است. توجه روز افزون شرکت‌های پیشرو به موضوع مالکیت فکری، علی‌الخصوص بحث ثبت پتنت، به خوبی مبین این روند است.در گزارش پیش رو با تمرکز بر تعداد پتنت ثبت شده و نیز تعداد پتنت‎های گرنت شده در سال 2016 میلادی، وضعیت کشورهای مختلف را بنا بر آمار استخراج شده از نهادهای مالکیت فکری آمریکا و اروپا (اداره ثبت اختراع آمریکا و اتحادیه اروپا) بررسی می‎گردد. 

در سال 2016 میلادی، بیش از 532268 پتنت در USPTO و EPO انتشار یافته است. همچنین تعداد پتنت گرنت شده در این سال نیز برابر با 433332 عدد است. در جدول 1، ده کشور نخست در رتبه‌بندی بیشترین پتنت انتشار یافته و نیز تعداد پتنت‌های گرنت شده در سال 2016 میلادی قابل مشاهده است.

جدول 1- ده کشور برتر از نظر تعداد پتنت انتشار یافته و گرنت شده در USPTO و EPO

در ادامه این گزارش، وضعیت کشورهای مختلف از نظر انتشار پتنت و گرنت پتنت‌های ثبت شده در آمریکا و اروپا، به صورت تفکیک شده بررسی می‌گردد.

1- وضعیت انتشار پتنت در USPTO
بنا بر آمار جمع‌آوری شده، در سال 2016 میلادی 381344 عدد پتنت در اداره ثبت اختراعات آمریکا USPTO انتشار یافته است که از این تعداد بیش از نیمی از آن متعلق به کشور آمریکا است. پس از آمریکا که با 185523 پتنت در رتبه نخست قرار دارد، کشورهای ژاپن و کره جنوبی به ترتیب با 59768 و 25824 پتنت در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. نکته جالب توجه، اختصاص 22.5 درصد از کل پتنت‌های انتشار یافته به دو کشور آسیایی ژاپن و کره جنوبی است. لازم به ذکر است، تعداد «US» پتنت‌های گرنت شده در سال 2016 میلادی برابر با 334368 پتنت بوده است. در جدول 2، اطلاعات تفصیلی مربوط به ده کشور نخست رده‌بندی کشورهای ثبت کننده پتنت در آمریکا ارائه گردیده است. 

همان‎گونه که از اطلاعات جدول 2 مشخص است، ده کشور نخست فهرست پتنت‎های منتشر شده در USPTO، بیشترین تعداد پتنت گرنت شده را نیز دارا هستند و تنها تفاوت، جابه‎جایی کشورهای چین و تایوان در این رده‎بندی است، به طوری که تایوان با 12823 پتنت گرنت شده از کشور چین با 10975 پتنت گرنت شده پیشی گرفته است. 
اگر فهرست کشورهای دارای پتنت انتشار یافته در USPTO را بر اساس ناحیه جغرافیایی بررسی نماییم، می‎توان چنین نتیجه گرفت که بعد از آمریکای شمالی، مرکزی و حوزه دریای کارائیب، کشورهای آسیایی با 121324 پتنت، 32 درصد از کل پتنت‎های ثبت شده در آمریکا را به خود اختصاص داده‎اند. کشورهای ژاپن، کره جنوبی، چین و تایوان چهار کشور آسیایی با بیشترین ثبت پتنت در آمریکا به شمار می‎روند. در جدول 3، لیست ده کشور آسیایی با بیشترین پتنت ثبت شده در USPTO آمده است. یکی از نکات جالب فهرست مذکور، تعداد قابل توجه پتنت‎های گرنت شده کشور سنگاپور است که با 1865 پتنت گرنت شده در رتبه پنجم کشورهای آسیایی و رتبه پانزدهم رده‎بندی کلی قرار گرفته است. همچنین کشور تایلند با 52 پتنت گرنت شده از ایران پیشی گرفته و رتبه دهم کشورهای آسیایی با بیشترین پتنت گرنت شده را از آن خود نموده است.

2- وضعیت انتشار و گرنت پتنت در EPO
اگر کشورهای مختلف را از منظر پتنت‌های ثبت شده اروپایی مقایسه نماییم، بر اساس آمار EPO بیش از 150924 پتنت انتشار یافته است که باز هم کشور آمریکا در صدر جدول بیشترین پتنت اروپایی ثبت شده قرار می‌گیرد؛ پس از آمریکا که با 42716 پتنت در رده نخست قرار گرفته، کشورهای آلمان و ژاپن به ترتیب با 22442 و 20823 پتنت در رده‌های دوم و سوم جای دارند. سهم سه کشور مذکور نسبت به کل پتنت‌های ثبت شده در EPO برابر با 58 درصد است که در مقایسه با سهم 71 درصدی سه کشور نخست در USPTO، نشان‌دهنده پراکندگی بیشتر پتنت‌های اروپایی نسبت به پتنت‌های ثبت شده در آمریکا است. لازم به ذکر است، تعداد پتنت‌های گرنت شده در «EPO» در سال 2016 میلادی برابر با 98964 پتنت بوده است. در جدول 4، ده کشور نخست رتبه‌بندی کشورهای با بیشترین پتنت اروپایی انتشار یافته قابل مشاهده است.

با دقت در فهرست کشورهای دارای پتنت در EPO می‎توان دریافت کشورهای عضو EPO در حالت کلی در رده‎های بالاتری نسبت به فهرست کشورهای دارای پتنت در USPTO قرار گرفته‎اند؛ همین امر باعث تنزل رتبه دیگر کشورها از جمله کشورهای آسیایی در فهرست مذکور گردیده است. کشورهای آسیایی در سال 2016 میلادی بیش از 36871 پتنت اروپایی منتشر نموده‎اند که سهمی در حدود 24 درصد از کل پتنت‎های منتشر شده را شامل می‎گردد. در جدول 5، ده کشور آسیایی با بیشترین پتنت ثبت شده در EPO آمده است. لازم به ذکر است ایران با 6 پتنت اروپایی در رتبه سیزدهم کشورهای آسیایی و پنجاه و پنجم کشورهای جهان قرار گرفته است.

بررسی تعداد پتنت‎های اروپایی گرنت شده توسط کشورهای مختلف بیانگر پیشی گرفتن کشورهای اروپایی در این زمینه است؛ به طوری که فهرست ده کشور با بیشترین پتنت اروپایی گرنت شده با خروج چین و جایگزینی توسط کشور سوئد در فهرست مذکور، دستخوش تغییر گردیده است. در جدول 6، لیست ده کشور با بیشترین پتنت گرنت شده در EPO قابل مشاهده است.

از نکات قابل توجه در مورد تعداد پتنت‎های ثبت شده در سال 2016 میلادی، تفاوت بسیار زیاد کشور تایوان در رده‎بندی USPTO و EPO است؛ این کشور با 14052 پتنت ثبت شده در آمریکا، رتبه ششم را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که تعداد پتنت‎های اروپایی این کشور بسیار کمتر بوده و با 1377 پتنت در رتبه هفدهم قرار گرفته است.

3- وضعیت ایران در ثبت و گرنت پتنت
ایران در سال 2016 میلادی موفق به انتشار 94 پتنت گردیده که از این تعداد 88 پتنت در USPTO و 6 پتنت در EPO منتشر شده است. بر این اساس، ایران در رتبه چهل و یکم فهرست USPTO، رتبه پنجاه و پنجم فهرست EPO و رتبه چهل و چهارم فهرست کلی قرار گرفته است. 
در بین کشورهای آسیایی نیز، ایران در رتبه دهم فهرست USPTO جای گرفته است؛ با توجه به تعداد پتنت انتشار یافته توسط امارات متحده عربی که با 130 پتنت در رتبه نهم قرار دارد، ارتقاء رتبه ایران کار نسبتاً مشکلی خواهد بود. از سوی دیگر، کشور تایلند که با 81 پتنت ثبت شده در آمریکا در رتبه یازدهم قرار گرفته است، با توجه به 23 پتنت انتشار یافته در EPO، توانسته است جای ایران را در رده‎بندی کلی کشورهای آسیایی به خود اختصاص دهد. شایان ذکر است ایران با 6 پتنت اروپایی در جایگاه سیزدهم کشورهای آسیایی قرار گرفته است.
اگر وضعیت ایران را از نظر تعداد پتنت گرنت شده بررسی نماییم به نتایج جالب توجهی خواهیم رسید؛ ایران دارای 30 پتنت گرنت شده در سال 2016 میلادی است که از این تعداد فقط یک مورد مربوط به پتنت‎های ثبت شده در EPO بوده و مابقی متعلق به پتنت‎های ثبت شده در آمریکا است. همین امر موجب تنزل رتبه ایران در فهرست پتنت‎های گرنت شده در EPO گردیده است به طوری که رتبه ایران در فهرست USPTO و EPO و فهرست کلی به ترتیب برابر با 45، 59 و 48 است. 

4- گراف

شکل 1- کشورهای دارای بیشترین تعداد پتنت ثبت شده در USPTO و EPO

شکل 2- سهم کشورهای دارای پتنت در USPTO

شکل 3- سهم کشورهای دارای پتنت در EPO

شکل 4- کشورهای آسیایی دارای بیشترین پتنت گرنت شده در USPTO و EPO