۱۱ خرداد ۱۳۹۶ لیسانس اجباری و نوآوری- قسمت دوم
1. مقدمه
همانطور که در قسمت اول مقاله نیز اشاره گردید، واگذاری اجباری لیسانس پتنت، تأثیرات زیادی بر روی نحوه عملکرد شرکت ها و مخترعین در زمینه ارائه فناوری های جدید و به ثبت رسانیدن اختراعاتشان خواهد داشت.
در قسمت پیشین خلاصه ای از تعریف مسئله، مفاهیم اصلی مورد استفاده و نیز هدف اصلی تحقیق ارائه گردید؛ در قسمت دوم و پایانی، با رویکرد بیشتر به یک نمونه تاریخی، به بررسی بیشتر و دقیق تر اطلاعات حاصله پرداخته و نتایج محاسباتی داده ها و تحلیل نتایج ارائه می گردد.

filereader.php?p1=main_c4ca4238a0b923820

2. تأثیرپذیری مخترعین
اطلاعات مورد استفاده در این مقاله شامل بررسی بیش از 80000 اختراع ثبت شده در حوزه مواد شیمیایی در بازه زمانی سال های 1900 الی 1930 میلادی در آلمان می باشد. آخرین گروه از پتنت های مورد استفاده مربوط به قبل از سال 1933 میلادی بوده که دولت نازی با اخراج دانشمندان یهودی از دانشگاه ها و دیگر مراکز تحقیقاتی دولتی، عملاً روند نوآوری و ثبت اختراع در این کشور را مختل نمود. از بین 212 شاخه اختراعات شیمیایی، 167 شاخه مشمول حداقل یک نمونه توقیف حق امتیاز پتنت و 101 مورد مشمول حداقل یک نمونه واگذاری اجباری لیسانس پتنت بوده اند.
برای تعریف شاخص ملیت مخترع برای هر یک از پتنت های فوق الذکر، با تطبیق شهر یا ناحیه مخترع هر پتنت، دسته بندی اولیه صورت گرفته که بر این اساس، 58691 پتنت توسط مخترعین آلمانی به ثبت شده است.
با بررسی دقیق تر پتنت های دارای مخترع با ملیت آمریکایی، در پاسخ به سؤال فرعی تحقیق مبنی بر تأثیر سیاست واگذاری اجباری لیسانس پتنت بر دریافت کنندگان آن، این نتیجه حاصل شده که اجرای سیاست مذکور از سوی دولت آمریکا منجر به افزایش نرخ ثبت اختراع در شرکت ها و مخترعین دریافت کننده لیسانس گردیده است. بر این اساس، حدفاصل سال های 1900 الی 1918 میلادی، شرکت های آمریکایی به طور میانگین 0.67 پتنت در هر سال در شاخه های واگذاری لیسانس اجباری به ثبت رسانیده اند؛ در صورتی که این میانگین برای سایر شاخه ها 0.56 بوده است. این در حالی است که اعداد مذکور پس از سال 1918 میلادی به ترتیب برابر با 0.91 و 0.37 پتنت در هر سال بوده که نمایانگر رشد نرخ ثبت پتنت در شاخه های واگذاری لیسانس اجباری می باشد. 
در سال های ابتدایی پس از اجرای سیاست واگذاری اجباری لیسانس پتنت، نرخ تغییرات ثبت اختراع وابستگی ملموسی به تعداد پتنت های لیسانس شده نداشت؛ ولی به مرور این عامل نقش حیاتی در افزایش نرخ ثبت اختراعات نشان داده است. با این وجود با مقایسه داده های جمع آوری شده برای پس از این دوره می توان چنین نتیجه گرفت که پس از اجرای سیاست اجبار در لیسانس پتنت های آلمانی از سوی دولت آمریکا، ثبت اختراع از سوی محققین و شرکت های فوق الذکر در سال های پس از 1918 میلادی رو به افزایش نهاده است؛ به طوری که نرخ ثبت پتنت در زمینه های تحقیقاتی مربوطه با 53 درصد افزایش در سال های بعد رو به رو شده، در حالی که نرخ ثبت پتنت در دیگر زمینه های تحقیقاتی از روند نسبتاً ثابتی پیروی نموده است.
بررسی شرکت های بزرگی که توانایی ورود به بازار آمریکا و ثبت پتنت در این کشور را داشته اند، نشان داده که پس از سال 1918 میلادی، شرکت های آلمانی دارای US پتنت، که تحت تأثیر سیاست واگذاری اجباری لیسانس پتنت قرار گرفته اند، در سال های پس از آن به طور متوسط 0.46 پتنت بیشتر ثبت نموده اند.
یکی از سؤالات اساسی، چرایی این افزایش نرخ اختراعات می باشد؛ در پاسخ به این سؤال، یکی از رایج ترین احتمالات، واکنش شرکت ها به خطر افزایش رقابت در زمینه های واگذاری لیسانس است. در واقع مهمترین دلیل موجود، افزایش فضای رقابتی و تشویق شرکت ها به نوآوری و ثبت اختراعات جدید است و همین مسئله باعث شده که علاوه بر شرکت های آمریکایی، شرکت های آلمانی صاحب امتیاز پتنت های واگذار شده نیز، تأثیر شگرفی از سیاست واگذاری اجباری لیسانس پتنت داشته و در نتیجه تمایل در افزایش نوآوری و ثبت اختراع را به دنبال داشته است. 

3. تأثیرپذیری کیفیت پتنت 
آنچه که مسلم است، خروجی پتنت های ثبت شده با توجه به کیفیت آن ها تا حد زیادی متفاوت می باشد. یکی از راه های برآورد این تفاوت ها و تخمین تنوع موجود در پتنت های ارائه شده، بر اساس تصمیم مخترعان برای پرداخت هزینه تمدید اعتبار برای ارزش گذاری پتنت ها می باشد. البته این معیار لزوماً نشان دهنده ارزش و کیفیت پتنت ها نخواهد بود به خصوص در مواردی که هزینه تمدید اعتبار پتنت به نسبت پایین باشد. 
با توجه به هزینه بالای تمدید اعتبار پتنت در آلمان، تصمیم مخترعین برای تمدید اعتبار می تواند بیانگر کیفیت و ارزش پتنت های ثبت شده باشد. بر اساس آمار اداره ثبت اختراعات آلمان، در بین سال های 1901 الی 1942 میلادی بیش از نیمی از این پتنت های ثبت شده برای پنج سال و یا بیشتر تمدید شده اند. با این وجود در کل روند نزولی در کیفیت پتنت های ارائه شده نیز گزارش گردیده است.