مقدمه:
با توجه به نقش والای فناوری و نوآوری در جهان کنونی، توجه بسیاری از شرکت های پیشرو در سرتاسر جهان بر محافظت از نتایج حاصل از طرح های تحقیق و توسعه ای خود و نیز استفاده از طرح های نوآورانه رقبا جلب گردیده است. بر این اساس بازار تبادلات پتنت با سرعتی حیرت آور توسعه یافته است. با توجه به تغییر و تحولات رخ داده در بازار پتنت و وجود فرصت ها و موانع متعدد، در گزارش قبلی به عنوان اولین قسمت از سلسله گزارشات تحلیلی بازار پتنت در سال 2016 میلادی، وضعیت بازار پتنت و مهمترین وقایع رخ داده در آن را مرور نمودیم. در گزارش حاضر، با تمرکز بر کارگزاران واسطه در بازار مبادلات دارایی های فکری، به تحلیل و بررسی تغییر و تحولات عمده در این حوزه می پردازیم. بر این اساس، افزایش قابل توجه تعداد کارگزاران فعال در بازار مبادلات پتنت، افزایش در بسته های پتنت ارائه شده به بازار و تمرکز بر ارائه بسته های کوچکتر به بازار، از مهمترین روندهای سال 2016 میلادی می باشد.
نقش کارگزاران واسطه در بازار مبادلات پتنت:
یکی از نکات جالب در بازار پتنت در سال 2016 میلادی، افزایش قابل توجه تعداد کارگزاران فعال در بازار مبادلات پتنت و نیز بسته های پتنت ارائه شده به بازار بود؛ به اعتقاد کارشناسان، یکی از دلایل عمده روند افزایشی ارائه بسته های دارایی فکری در بازار پتنت، اجرای پروژه «IAM» می باشد. با دقت در جزئیات این روند افزایشی، می توان دریافت درصد عمده ای از این افزایش در بسته های دارایی فکری تکی رخ داده است که باز هم علت اصلی آن به بازار «IAM» نسبت داده می شود. علاوه بر افزایش های فوق الذکر، نوعی علاقمندی به بسته های کوچکتر که بیشتر ناشی از قابلیت خرید و فروش آسان تر آن ها است، نیز در بازار مشاهده می گردد.
در این گزارش تمرکز نویسندگان بر تحلیل بازار پتنت های واسطه ای می باشد، که علت آن امکان خرید از سوی تمامی خریداران می باشد. بسیاری از صاحبان امتیاز پتنت های ثبت شده، در هنگام فروش دارایی فکری خود با مشکلات متعددی مواجه می گردند، که عمده آن به دلیل عدم آگاهی از شرایط و ضوابط حاکم بر بازار و نیز عدم تجربه کافی است؛ بهترین پیشنهاد به این دسته از فروشندگان، انتخاب یک کارگزار مناسب جهت ورود به بازار پتنت و فروش دارایی خود می باشد. از مهم ترین مهارت هایی که واسطه ها و کارگزاران فعال در بازار، می توانند از طریق آن ها به مشتریان و فروشندگان پتنت کمک نمایند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
به اعتقاد نویسندگان گزارش، در پاسخ به این سؤال که صاحب پتنت بهتر است به صورت مستقیم اقدام به فروش نماید و یا این که این کار را به کمک یک واسطه انجام دهد، ارزیابی مهارت های ذکر شده در بالا بسیار حیاتی است؛ در صورتی که صاحب پتنت دارای قابلیت عمده ای در موارد مذکور نباشد، استفاده از کارگزار واسطه می تواند راهگشا باشد.
تعداد کل کارگزاران واسطه در سال 2016 میلادی، به 73 مورد رسیده است، که حاکی از افزایش 20 درصدی نسبت به سال قبل از آن می باشد. با این حال، اغلب آن ها بر روی بسته های پتنت محدودی فعالیت نموده اند. یکی از علل این امر، تمایل بسیاری از صاحبان پتنت های ارائه شده در بازار «IAM» به فروش از طریق خودشان می باشد. بر این اساس، در این قسمت کارگزاران واسطه با دامنه فعالیت پنج بسته دارایی فکری و یا بیشتر در سال 2016 میلادی، برای تجزیه و تحلیل بیشتر انتخاب شده اند. در جدول 1، لیست کارگزاران مذکور قابل مشاهده می باشد.
یکی از نکات جالب در بازار پتنت در سال 2016 میلادی، افزایش قابل توجه تعداد کارگزاران فعال در بازار مبادلات پتنت و نیز بسته های پتنت ارائه شده به بازار بود؛ به اعتقاد کارشناسان، یکی از دلایل عمده روند افزایشی ارائه بسته های دارایی فکری در بازار پتنت، اجرای پروژه «IAM» می باشد. با دقت در جزئیات این روند افزایشی، می توان دریافت درصد عمده ای از این افزایش در بسته های دارایی فکری تکی رخ داده است که باز هم علت اصلی آن به بازار «IAM» نسبت داده می شود. علاوه بر افزایش های فوق الذکر، نوعی علاقمندی به بسته های کوچکتر که بیشتر ناشی از قابلیت خرید و فروش آسان تر آن ها است، نیز در بازار مشاهده می گردد.
در این گزارش تمرکز نویسندگان بر تحلیل بازار پتنت های واسطه ای می باشد، که علت آن امکان خرید از سوی تمامی خریداران می باشد. بسیاری از صاحبان امتیاز پتنت های ثبت شده، در هنگام فروش دارایی فکری خود با مشکلات متعددی مواجه می گردند، که عمده آن به دلیل عدم آگاهی از شرایط و ضوابط حاکم بر بازار و نیز عدم تجربه کافی است؛ بهترین پیشنهاد به این دسته از فروشندگان، انتخاب یک کارگزار مناسب جهت ورود به بازار پتنت و فروش دارایی خود می باشد. از مهم ترین مهارت هایی که واسطه ها و کارگزاران فعال در بازار، می توانند از طریق آن ها به مشتریان و فروشندگان پتنت کمک نمایند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- فیلتر اولیه دارایی های فکری به منظور انتخاب پتنت های مناسب برای فروش
- انتخاب فروشندگان مناسب (همراه با تضمین فروش از سوی اهداف انتخاب شده)
- غربالگری پتنت ها و شناسایی اختراعات و ادعاهای به نسبت مهم
- راهنمایی در قیمت گذاری
- راهنمایی فروشندگان در زمینه شرایط فروش و جداول زمانی
- تعریف یک فرآیند کارآمد برای شرکت در مناقصات و خرید و فروش
- توسعه فرآیند کاربرد مبتنی بر شواهد «EOU»
- کمک در مذاکرات قیمت گذاری
به اعتقاد نویسندگان گزارش، در پاسخ به این سؤال که صاحب پتنت بهتر است به صورت مستقیم اقدام به فروش نماید و یا این که این کار را به کمک یک واسطه انجام دهد، ارزیابی مهارت های ذکر شده در بالا بسیار حیاتی است؛ در صورتی که صاحب پتنت دارای قابلیت عمده ای در موارد مذکور نباشد، استفاده از کارگزار واسطه می تواند راهگشا باشد.
تعداد کل کارگزاران واسطه در سال 2016 میلادی، به 73 مورد رسیده است، که حاکی از افزایش 20 درصدی نسبت به سال قبل از آن می باشد. با این حال، اغلب آن ها بر روی بسته های پتنت محدودی فعالیت نموده اند. یکی از علل این امر، تمایل بسیاری از صاحبان پتنت های ارائه شده در بازار «IAM» به فروش از طریق خودشان می باشد. بر این اساس، در این قسمت کارگزاران واسطه با دامنه فعالیت پنج بسته دارایی فکری و یا بیشتر در سال 2016 میلادی، برای تجزیه و تحلیل بیشتر انتخاب شده اند. در جدول 1، لیست کارگزاران مذکور قابل مشاهده می باشد.
جدول 1- لیست کارگزاران واسطه دارای پنج بسته و یا بیشتر در بازار مبادلات پتنت
در بین کارگزارن فوق، گروه به نسبت کوچکی قادر به ارائه بسته های شامل ده پتنت و یا بیشتر به بازار هستند؛ این در حالی است که بیش از 72 درصد از بازار متعلق به کارگزاران دارای پنج پتنت و یا بیشتر می باشد (این سهم در سال قبل برابر با 80 درصد بوده است.). نکته قابل ذکر دیگر، اختصاص بیش از 35 درصد از کل بسته های ارائه شده به چهار کارگزار اول لیست می باشد.
با بررسی زمینه های تخصصی کارگزاران واسطه مندرج در جدول 1، می توان دریافت که همچون سال های قبل، بر فناوری های محدودی نظیر نیمه هادی ها، مهندسی معکوس و سخت افزار متمرکز شده اند.
همان گونه که در شکل 1 مشخص است، تعداد محدودی کارگزار با موفقیت کامل (دایره سبز رنگ) و یا شکست کامل (دایره قرمز رنگ) وجود داشته است؛ این در حالی است که ارائه تعداد بسته بیشتر به بازار، لزوماً نرخ فروش بالاتری را نشان نمی دهد. نکته جالب توجه، وجود برخی کارگزاران با بسته های به نسبت زیاد در بازار و فروش معدودی از آن ها می باشد. جای تعجب نیست، نرخ فروش کارگزاران دارای تعداد بالای بسته های ارائه شده با تأثیر در متوسط فروش کلی، تعیین کننده میانگین نرخ فروش گردد که در سال 2015 میلادی در حدود 10.4 درصد بوده است. وضعیت «ICAP Partners» به بهترین شکل این نکته را تصدیق می نماید. این کارگزار با ارائه 136 بسته به بازار، یکی از مواردی است که خروجی فروش آن، نرخ متوسط فروش را کاملاً تحت تأثیر قرار داده است.
با بررسی زمینه های تخصصی کارگزاران واسطه مندرج در جدول 1، می توان دریافت که همچون سال های قبل، بر فناوری های محدودی نظیر نیمه هادی ها، مهندسی معکوس و سخت افزار متمرکز شده اند.
همان گونه که در شکل 1 مشخص است، تعداد محدودی کارگزار با موفقیت کامل (دایره سبز رنگ) و یا شکست کامل (دایره قرمز رنگ) وجود داشته است؛ این در حالی است که ارائه تعداد بسته بیشتر به بازار، لزوماً نرخ فروش بالاتری را نشان نمی دهد. نکته جالب توجه، وجود برخی کارگزاران با بسته های به نسبت زیاد در بازار و فروش معدودی از آن ها می باشد. جای تعجب نیست، نرخ فروش کارگزاران دارای تعداد بالای بسته های ارائه شده با تأثیر در متوسط فروش کلی، تعیین کننده میانگین نرخ فروش گردد که در سال 2015 میلادی در حدود 10.4 درصد بوده است. وضعیت «ICAP Partners» به بهترین شکل این نکته را تصدیق می نماید. این کارگزار با ارائه 136 بسته به بازار، یکی از مواردی است که خروجی فروش آن، نرخ متوسط فروش را کاملاً تحت تأثیر قرار داده است.
شکل 1- مقایسه نرخ فروش در برابر بسته های عرضه شده به بازار
در مقایسه با نرخ فروش متوسط در سال 2014 میلادی، نرخ فروش 10.4 درصدی نشان دهنده روندی کاهشی در میزان فروش می باشد؛ بر این اساس، نویسندگان با توجه به ادامه این روند در سال 2016 میلادی، سالی سخت را برای کارگزاران جدید در ورود به بازار مبادلات پتنت پیش بینی می نمایند.
بررسی بسته های دارایی فکری ارائه شده به بازار:
در سال گذشته میلادی، بیش از 772 بسته دارایی فکری در بازار مبادلات پتنت ارائه گردیده، که نسبت به سال قبل از آن از رشد 34 درصدی برخوردار می باشد. البته ایجاد بازار «IAM» شامل 194 بسته یکی از دلایل اصلی رشد فوق می باشد و بدون در نظر گرفتن آن، می توان چنین نتیجه گرفت نسبت به سال قبل تغییر محسوسی در موارد ارائه شده به بازار اتفاق نیفتاده است. در جدول 2، مقایسه ای از وضعیت بسته های پتنت ارائه شده به بازار در سال های 2015 و 2016 میلادی قابل مشاهده می باشد.
بررسی بسته های دارایی فکری ارائه شده به بازار:
در سال گذشته میلادی، بیش از 772 بسته دارایی فکری در بازار مبادلات پتنت ارائه گردیده، که نسبت به سال قبل از آن از رشد 34 درصدی برخوردار می باشد. البته ایجاد بازار «IAM» شامل 194 بسته یکی از دلایل اصلی رشد فوق می باشد و بدون در نظر گرفتن آن، می توان چنین نتیجه گرفت نسبت به سال قبل تغییر محسوسی در موارد ارائه شده به بازار اتفاق نیفتاده است. در جدول 2، مقایسه ای از وضعیت بسته های پتنت ارائه شده به بازار در سال های 2015 و 2016 میلادی قابل مشاهده می باشد.
جدول2- مقایسه آمار بسته های ارائه شده در بازار مبادلات پتنت در سال های 2015 و 2016 میلادی
همان گونه که در جدول 2 مشاهده می گردد، در سال 2016 میلادی تعداد کل دارایی های فکری ارائه شده به بازار متناسب با تعداد بسته های پتنت افزایش یافته است. این در حالی است که میزان افزایش US پتنت ها با موارد فوق همخوانی ندارد. به اعتقاد نویسندگان، این امر ممکن است نشان دهنده آغاز افزایش تمرکز بر دارایی های بین المللی باشد. با این حال، هنوز هم US پتنت ها به عنوان یک فاکتور کلیدی در بازار پتنت محسوب می گردد.
توزیع فناوری در بازار مبادلات پتنت:
به طور کلی، مجموعه ای گسترده و کاملاً متنوع از فناوری های گوناگون در بازار مبادلات پتنت ارائه می گردد. نویسندگان با طبقه بندی موضوعی بسته های پتنت چنین نتیجه گرفته اند که با افزایش تنوع فناوری مورد استفاده در پتنت ها از یک سو و افزایش کمی بسته های پتنت ارائه شده به بازار از سوی دیگر، تقریباً می توان گفت در هر دسته از فناوری های «High-Tech» می توان بسته های پتنت قابل ذکری در بازار مشاهده نمود. طبقه بندی فوق الذکر در دو لایه، شامل 16 عنوان فنی عمومی و 107 زیر مجموعه تخصصی انجام گرفته است. همان گونه که در شکل 2 قابل مشاهده می باشد، توزیع فناوری در حوزه نرم افزار بسیار متمرکز بوده است؛ اگر چه رشد در حوزه های دیگر نیز محسوس می باشد.
توزیع فناوری در بازار مبادلات پتنت:
به طور کلی، مجموعه ای گسترده و کاملاً متنوع از فناوری های گوناگون در بازار مبادلات پتنت ارائه می گردد. نویسندگان با طبقه بندی موضوعی بسته های پتنت چنین نتیجه گرفته اند که با افزایش تنوع فناوری مورد استفاده در پتنت ها از یک سو و افزایش کمی بسته های پتنت ارائه شده به بازار از سوی دیگر، تقریباً می توان گفت در هر دسته از فناوری های «High-Tech» می توان بسته های پتنت قابل ذکری در بازار مشاهده نمود. طبقه بندی فوق الذکر در دو لایه، شامل 16 عنوان فنی عمومی و 107 زیر مجموعه تخصصی انجام گرفته است. همان گونه که در شکل 2 قابل مشاهده می باشد، توزیع فناوری در حوزه نرم افزار بسیار متمرکز بوده است؛ اگر چه رشد در حوزه های دیگر نیز محسوس می باشد.
شکل 2- میزان توزیع و مبلغ درخواستی به تفکیک گروه فناوری
یکی دیگر از راه های بررسی تمرکز بازار مبادلات پتنت های واسطه ای، آنالیز کلمات کلیدی بسته های موجود در بازار از طریق ارزیابی معیارهایی نظیر اندازه، شرکت های پیشرو و نیز فناوری ها و محصولات کلیدی در «EOU» می باشد. در شکل 3، ابر کلمات ناشی از تحلیل فوق قابل مشاهده می باشد. جای تعجب نیست که برخی از بزرگترین شرکت های فناوری نظیر گوگل، اپل و مایکروسافت همچنان به عنوان اهداف مورد علاقه فروشندگان پتنت محسوب می گردند.
شکل 3- ابر کلمات شرکت ها، فناوری ها و محصولات روز دنیا
بررسی اندازه بسته های پتنت ارائه شده در بازار:
با بررسی توزیع اندازه بسته های پتنت ارائه شده در بازار، می توان چنین نتیجه گرفت به غیر از یک مورد، تغییر محسوسی نسبت به سال قبل رخ نداده است و آن نیز افزایش قابل توجه بسته های تک دارایی نسبت به سال های ماقبل می باشد. در سال 2015 میلادی، بسته های تک دارایی به میزان تقریبی 30 درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته بود؛ در مقابل، در سال 2016 میلادی با آغاز به کار بازار «IAM»، کاهش فوق الذکر به صورت کامل جبران گردیده است. نکته جالب توجه این است که اکثر بسته های تک دارایی ارائه شده در بازار «IAM» توسط صاحبان آن ها ارائه شده اند. اگر افزایش ناشی از بازار «IAM» را در نظر نگیریم می توان چنین استنباط نمود که بسته های تک دارایی به صورت کلی با کاهش رو به رو بوده است. البته باید توجه داشت، متوسط تعداد دارایی های فکری در هر بسته از 15.34 در سال 2015 میلادی به 14.87 در سال 2016 میلادی کاهش یافته است که نشان دهنده روند تمرکز فروشندگان و کارگزاران واسطه بر ارائه بسته های کوچکتر به بازار تبادلات پتنت می باشد.
با بررسی توزیع اندازه بسته های پتنت ارائه شده در بازار، می توان چنین نتیجه گرفت به غیر از یک مورد، تغییر محسوسی نسبت به سال قبل رخ نداده است و آن نیز افزایش قابل توجه بسته های تک دارایی نسبت به سال های ماقبل می باشد. در سال 2015 میلادی، بسته های تک دارایی به میزان تقریبی 30 درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته بود؛ در مقابل، در سال 2016 میلادی با آغاز به کار بازار «IAM»، کاهش فوق الذکر به صورت کامل جبران گردیده است. نکته جالب توجه این است که اکثر بسته های تک دارایی ارائه شده در بازار «IAM» توسط صاحبان آن ها ارائه شده اند. اگر افزایش ناشی از بازار «IAM» را در نظر نگیریم می توان چنین استنباط نمود که بسته های تک دارایی به صورت کلی با کاهش رو به رو بوده است. البته باید توجه داشت، متوسط تعداد دارایی های فکری در هر بسته از 15.34 در سال 2015 میلادی به 14.87 در سال 2016 میلادی کاهش یافته است که نشان دهنده روند تمرکز فروشندگان و کارگزاران واسطه بر ارائه بسته های کوچکتر به بازار تبادلات پتنت می باشد.
شکل 4- توزیع اندازه بسته های پتنت ارائه شده در بازار
