ده استراتژی مالکیت فکری برای استارت آپ های مبتنی بر فناوری-قسمت دوم

همانطور که در قسمت پیشین مقاله نیز ذکر شد، مالکیت فکری معمولاً به عنوان با ارزش ترین بخش از فناوری استارت آپی محسوب شده و در نتیجه حفاظت از آن می تواند برای جذب سرمایه  و جلوگیری از رقابت های غیرمنصفانه بسیار مفید باشد.

در قسمت پیشین مقاله چهار استراتژی مهم برای برای استارت آپ های مبتنی بر فناوری شرح داده شد؛ در این بخش نیز 6 استراتژی کلیدی دیگر ارائه می شود.

نام تجاری می تواند به عنوان یک عامل بسیار پر ارزش در بازار محسوب گردد. استارت آپ ها باید مطمئن شوند که نام تجاری و لوگوهای به کار رفته از سوی آن ها، برای استفاده های تجاری کاملاً شفاف و روشن باشد. در ادامه به برخی نکات که می بایست در انتخاب نام و نشان تجاری به آن ها دقت نمود، اشاره می شود:

پس از انتخاب نهایی اسامی و آماده سازی لوگوهای مرتبط، استارت آپ ها می بایست آن ها را به عنوان علائم تجاری ثبت نمایند. ثبت علائم تجاری علاوه بر ممانعت از رقبا برای استفاده از نام های مذکور، می تواند به یک شرکت تازه تأسیس کمک نموده تا در بازار بهتر و بیشتر شناسانده شود. با توجه به هزینه مقرون به صرفه ثبت علائم تجاری (این هزینه در آمریکا تقریباً برابر با 225 دلار است)، استفاده از مزایای ثبت علائم مذکور کاملاً عقلانی به نظر می رسد.

پتنت ها می توانند به عنوان دارایی های ارزشمند یک شرکت به شمار آیند. با توجه به استراتژی های نوین شرکت های نوآور پیشرو، سبدهای پتنت می تواند به عنوان منبع فراهم آورنده منافع و مزایا از طریق روش های تهاجمی (به عنوان راهی برای از میدان به در کردن رقبا در زمینه فناوری های مشابه) تعریف می شود. با این حال، پتنت ها هنوز هم به عنوان یک رویکرد دفاعی اصلی در کسب منافع مطرح می باشد. برای مثال، ثبت پتنت می تواند به عنوان یک برگ برنده بسیار حیاتی، از نقض حقوق مالکیت استارت آپ ها توسط رقبا ممانعت نماید. علاوه بر این، مواردی نظیر جریان درآمدی ناشی از شرایط حل و فصل بهتر اختلافات حقوقی و نیز فرصت های تبادل لیسانس پتنت، می تواند به عنوان مزایای فرعی ثبت پتنت لحاظ گردد.

یک سؤال مشترک در بین بسیاری از صاحبان کسب و کار و استارت آپ های مبتنی بر فناوری، این است که به چه میزان باید هزینه و زمان صرف ثبت اختراعات نمود و دامنه ثبت پتنت به چه میزان باید وسعت یابد؟ بسیاری از شرکت ها اقدام به صرف مقدار قابل ملاحظه ای از منابع جهت ثبت پتنت در طیف گسترده ای از زمینه های کاری خود می نمایند. این در حالی است که برخی دیگر از شرکت ها تقریباً هیچ فعالیتی در این زمینه نمی نمایند. در پاسخ باید اشاره کرد که هر دو این استراتژی ها نادرست می باشد. به عنوان یک استارت آپ مبتنی بر فناوری، توسعه یک سبد گسترده از پتنت ها نیازمند صرف زمان بسیار طولانی و نیز هزینه به نسبت زیادی خواهد بود. نکته کلیدی در این جا است که بازگشت سرمایه چنین اقدامی در کوتاه مدت بعید خواهد بود. از سوی دیگر، ثبت تعداد زیادی پتنت با کیفیت پایین به ندرت همراه با ارزش افزایی مقرون به صرفه برای شرکت های استارت آپی خواهد بود. راهکار پیشنهادی ثبت پتنت برای نوآوری های اصلی شرکت می باشد، آن هم به شرط آن که قابلیت رصد محصولات رقیب و تشخیص نقض حقوق متعلق به شرکت وجود داشته باشد.

استارت آپ ها می توانند فرآیند حفاظت از دارایی های فکری خود از طریق ثبت پتنت را بدون صرف هزینه های هنگفت شروع نمایند. برای مثال، یک شرکت استارت آپی می تواند با استفاده از «Provisional Application» یک توصیف ساده و شفاف از فناوری توسعه داده شده خود ارائه دهد؛ از این طریق شرکت یاد شده می تواند به صورت مقدماتی نوآوری خود را ثبت نموده و پس از آن در طی یک بازه زمانی یک ساله فرصت خواهد داشت تا فرآیند ثبت پتنت و هزینه های بیشتر آن را تکمیل نماید.

علاوه بر این، شرکت های جوان و تازه تأسیس می توانند با بهره مندی از برخی تسهیلات تعریف شده برای برخی شرکت های نوپا در اداره ثبت اختراعات و نشان های تجاری آمریکا که در غالب برنامه «Track One» ارائه می گردد، فرآیند ثبت پتنت را بسیار زودتر از زمان معمول آن و طی یک بازه زمانی یک ساله به انجام برسانند.

یکی دیگر از نگرانی های شرکت های استارت آپی، ترس از باجگیران پتنت می باشد؛ این امر در برخی از کسب و کارها به دلیل ماهیت فناوری های مورد استفاده از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد. باید توجه داشت که به ثبت رساندن پتنت تنها راه دفاع در مقابل ادعاهای دیگران نیست. انتخاب استراتژی های کم هزینه تر نظیر استفاده از خدمات ارزیابی اختراعات می تواند به عنوان راه های جایگزین ثبت پتنت تلقی گردد. شرکت هایی مانند «RPX» و «Unified Patents» با توجه به ارزش دارایی های فکری شرکت، خدمات قابل ملاحظه ای به شرکت های متقاضی ارائه می نمایند. حتی شرکتی به نام «LOT Network»، خدمات خود را برای شرکت های کوچک به صورت کاملاً رایگان ارائه می دهد.

داشتن یک استراتژی جهانی در ذهن، حتی در مراحل اولیه تأسیس شرکت، می تواند در موفقیت استارت آپ ها نقشی حیاتی ایفاء نماید. اغلب استارت آپ ها با توجه به تمایل به حفاظت از اختراعات و نوآوری های خود در کوتاه ترین زمان و با کمترین هزینه، استانداردهای بین المللی در این زمینه را نادیده می گیرند. به همین دلیل، با گسترده شدن زمینه های فعالیت شرکت و ورود به بازارهای بین المللی، با مشکلات عدیده ای نظیر محرومیت از حمایت های بین المللی حفاظتی و یا عدم استفاده از پوشش های حفاظتی در کشور هدف رو به رو خواهند شد. پیشنهاد می گردد به منظور عدم مواجهه با چالش های اینچنینی، با وکیل ثبت پتنت خود در زمینه حفاظت های بین المللی و نحوه استفاده از آن ها صحبت نمایید.

اگر شرکت استارت آپی در زمینه تولید محصولات غیر نرم افزاری فعالیت می نماید، در نظر گرفتن یک استراتژی حفاظت از حقوق مالکیت فکری در چین از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. بسیاری از مردم معتقدند این کشور از لحاظ حمایت از دارایی های فکری بسیار نامناسب است؛ با این حال به نظر می رسد در طی سال های اخیر، موضوع مالکیت فکری در چین به چالشی بزرگ بدل گردیده و قوانین و فرآیندهای حمایتی حوزه مالکیت فکری با سرعت شگرفی در حال تغییر و تحول هستند. پیشنهاد می گردد در صورتی که قصد فعالیت در بازار چین را دارید، استفاده از راهکارهای حفاظتی نظیر ثبت پتنت با توجه به هزینه به نسبت پایین آن در این کشور، در اولویت قرار گیرد.

در توسعه نرم افزارها، یک شرکت استارت آپی ممکن است استفاده از نرم افزارهای منبع باز را در دستور کار خود قرار دهد. اگر چه استفاده از این گونه نرم افزارها به صورت کلی رایگان بوده و می تواند فرآیند توسعه را تسریع بخشد، با این حال می بایست پیش از هر اقدامی مجوزهای مرتبط با آن به دقت بررسی گردد. در برخی موارد که نرم افزار منبع باز بدون حق لیسانس ارائه شده است، ممکن است استارت آپ ها را با تهدیدهایی نظیر نقض قوانین کپی رایت رو به رو نماید. از سوی دیگر، استفاده از این نرم افزارها به دلیل ماهیت آن ها در دسترسی عمومی به تمامی توسعه های صورت گرفته، می تواند شرکت را از هر گونه مالکیت بر توسعه های انجام گرفته آتی محروم نماید. بر این اساس، هر شرکت باید از ریسک های استفاده از این گونه نرم افزارها آگاه بوده و با علم به این خطرات در مورد چگونگی و زمان استفاده از آن ها اقدام نماید.

استفاده از راهکارهای حقوقی جهت حل اختلافات بر سر دارایی های فکری می تواند زمان و بودجه بسیاری از شرکت هدر دهد. همچنین می تواند به عنوان عاملی بازدارنده در فعالیت های کارکنان شرکت عمل نماید. در بسیاری موارد، خروج افراد از شرکت در موقعیت های حساس، انصراف شریک تجاری از ادامه پروژه مشترک و یا ادعای یک باجگیر پتنت در نقض مالکیت فکری و دریافت مبلغی گزاف می تواند موجب تحریک احساسات در شرکت و واکنش های عصبی کارکنان در قبال موقعیت پیش آمده گردد. این احساسات واکنشی، سیاست های شرکت را به سمت و سوی این اصل خواهد برد که «ما نیازمند مبارزه هستیم».

به جز در موارد نادر که ادامه بحث و گفتگو بر سر مشکل پیش آمده ممکن نباشد، مبارزه و واکنش های عجولانه بسیار اشتباه خواهد بود. اتخاذ راهکارهای حقوقی برای رفع مشکلات می تواند علاوه بر صرف زمان و هزینه، تمرکز شرکت را از رشد و توسعه، به پیروزی در پرونده از طریق درگیر نمودن بسیاری از نفرات کلیدی شرکت تغییر دهد. به طور خلاصه، شرکت ها می بایست استفاده از راهکارهای قانونی را به عنوان آخرین راه در نظر گیرند و تا آن جا که می توانند با گفتگو و تعامل، نوعی فهم مشترک بر سر مسئله مورد اختلاف ایجاد نمایند.

مدیران شرکت های استارت آپی، در استخدام کارمندان جدید باید نهایت دقت را به خرج دهند. این امر در مواردی که فرد یاد شده پیش از این در شرکت های رقیب اشتغال داشته است، از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد. برای اطمینان از عدم تخلف در جذب نفرات و جلوگیری از هر گونه شکایت قانونی از سوی کارفرمایان قبلی، توجه به موارد زیر ضروری است: