آموزش مخاطبمحور و مبتنی بر نیازمندی کشور
یکی از نقاط ضعف موجود در زمینه توسعه فناوری و اقتصاد دانشبنیان در کشورهای درحالتوسعه، عدم توجه کافی به زیرساختهای مالکیت فکری است. این امر، تنها در حفاظت ناکافی و سیستمهای «IP» ضعیف خلاصه نشده و بخش عمدهای از آن، به دلیل عدم آگاهی کافی محققین و مخترعین، پیرامون لزوم حفاظت از داراییهای فکری و مزایای مرتبط با آن است. از این رو، از همان بدو تأسیس کانون پتنت ایران، فعالیتهای آموزشی و ترویجی، بهعنوان یکی از رسالتهای اصلی این نهاد تعریف شده است.
این فعالیتها که با هدف افزایش آگاهی عمومی پیرامون مالکیت فکری و مزایای آن صورت میگیرد، از سال ۱۳۹۷ و با آغاز به کار آکادمی کانون پتنت ایران، با جدیتی بیشتر و با هدف آموزش مخاطبمحور در حوزه مالکیت فکری، توسعه یافت. در ادامه نیز، در سال ۱۳۹۸، فعالیتها با قدرتی بیشتر و در چندین محور مختلف دنبال گردید. برگزاری منظم دورههای آموزشی حضوری، توسعه فعالیتهای آنلاین و برنامهریزی برای برگزاری دورههای خاص، نظیر «سهشنبههای با طعم مالکیت فکری» و «مدرسه زمستانه مالکیت فکری»، از مصادیق این امر محسوب میشود.
در سال ۱۳۹۸، مجموعه متنوعی از وبینارها، کارگاهها و دورههای آموزشی، از سوی آکادمی کانون پتنت ایران برگزار گردید که مجموعاً شامل ۴۹ دوره حضوری و ۸ وبینار بوده است. دورههای آموزش حضوری یاد شده، در سرتاسر ایران، در ۱۶ شهر از جمله تهران، ارومیه، تفرش، زنجان، کاشان، بندرعباس، همدان، قم، کرج، مشهد، کرمانشاه، رشت، زاهدان، کرمان، اراک و قزوین برگزار شده که در مجموع با حضور ۱۵۱۷ نفر در این دورهها ، ۱۲۶۴۲ نفر ساعت آموزش ارائه شد. گفتنی است که دورههای حضوری، عمدتاً بر اساس نیازمندیهای اعلامی توسط دفاتر مختلف همکار و بر اساس آییننامه حمایتی برگزاری دوره آموزشی برنامهریزی گردیده و در سال ۹۸ نیز، دورههای مذکور، حمایت از ۲۷ سازمان و دانشگاه متقاضی را شامل شده است.
لازم به ذکر است که تلاشهای آکادمی کانون پتنت ایران، تنها به مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاهها منتهی نبوده و شرکتهای صنعتی را نیز در بر گرفته است که به عنوان مثال، میتوان به دوره آموزشی تحلیل پتنت برای مدیران که در شرکت لوکوموتیو مپنا برگزار شده، اشاره نمود. در واقع، نگاه آکادمی به ارائه مطالب آموزشی هم در قالب ترغیب برای ثبت اختراع و هم در قالب ترغیب برای استفاده از اطلاعات مندرج در پتنتها بوده و تلاش دارد تا در راستای نهادینه نمودن فرهنگ مالکیت فکری مناسب در کشور، به صورت جدی ایفای نقش نماید.
شایان ذکر است که در سال ۱۳۹۸، سیاستهای آموزشی و ترویجی کانون پتنت ایران، چند هدف عمده را مدنظر قرار داده که مهمترین آنها، به شرح زیر میباشند:
- برگزاری منظم کارگاههای آموزشی در فصول مختلف سال مطابق با تقویم آموزشی آکادمی (اکادمی در سال ۹۸، اقدام به انتشار تقویم پاییزه و زمستانه نمود)؛
- بازآموزی تمامی مسئولین دفاتر همکار کانون و آموزش مسئولین جدید دفاتر همکار؛
- شروع برنامه سهشنبههای با طعم مالکیت فکری، با هدف تمرکززدایی آموزش از شهرهای بزرگ و ایجاد فرصت برای تمامی مخاطبان در سرتاسر کشور؛
- تلاش برای تدوین عناوین و دورههای جدید آموزشی، از جمله کارگاه هنر مطالعه پتنت، علامت تجاری، توانمندسازی مشاوران دفاتر مالکیت فکری و مدرسه زمستانه.
در این گزارش، مروری اجمالی بر مهمترین فعالیتهای واحد آکادمی کانون پتنت ایران در سال ۱۳۹۸ خواهیم داشت.
دورههای ترویجی/ آموزشی:
یکی از فعالیتهایی که آکادمی کانون پتنت ایران به صورت جدی برای آن برنامهریزی مینماید، حضور در برنامهها، نمایشگاهها و فستیوالهای مختلف است تا دانشجویان، پژوهشگران، شرکتهای صنعتی و تمام مخاطبین بالقوه را مورد هدف قرار دهد. آکادمی، در کنار حضور در این قبیل برنامهها، اقدام به برگزاری دورههای کوتاه نیمروزه نیز نموده تا مخاطبین خود را با موضوعات مختلفی اعم از خلاقیت، مالکیت فکری، ثبت اختراع، معرفی کانون پتنت ایران و ترغیب به استفاده از حمایتها و خدمات این نهاد، آشنا نماید.
به گزارش واحد آکادمی کانون پتنت ایران در خصوص سال ۱۳۹۸، در قالب دورههای ترویجی/ آموزشی، ۱۳ دوره برگزار گردیده که شامل رویداد کارنو، آموزش مطالعه مروری پتنت و کارگاههای برگزار شده در نمایشگاههای مختلف میباشد.
کارگاه آموزش مدرسین آکادمی:
یکی دیگر از برنامههای آکادمی کانون پتنت ایران، تلاش برای ارتقای هر روزه خدمات است و در این راستا، مدرسین و سخنرانان آکادمی کانون، به عنوان بازوی اصلی آموزش ، خود بخشی از مخاطبین دورههای آموزشی کانون پتنت ایران خواهند بود. در همین راستا، با هدف استانداردسازی ارائهها و همچنین آموزش عمیق و پایهای مباحث مختلف حوزه مالکیت فکری و انتقال تجربیات در این خصوص، ۳ دوره ویژه آموزش مدرسین آکادمی کانون پتنت ایران، در سال گذشته برگزار گردید.
سه دوره نیمروزه مذکور، تحت عناوین «علامت تجاری»، «پایگاه اطلاعاتی Espacenet» و «تفسیر قانون ثبت اختراع در دادگاههای ایران»، برگزار گردید.
کارگاه آموزش مقدمات ثبت اختراع:
هدف اصلی کانون پتنت ایران، ترویج مزایای پتنت و حمایت از ثبت اختراع خارجی مخترعین و نوآوران داخلی است. به همین منظور، برای آشنایی مخاطبین با مقدمات ثبت اختراع، مانند تعریف پتنت، شرایط ثبت و همچنین معاهدات و قوانین مرتبط، کارگاههایی یکروزه تدوین شده که طیف وسیعی از افراد، از جمله اعضای هیئتعلمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، پژوهشگران و مدیران پژوهش و فناوری را به عنوان مخاطبان خود در بر میگیرد.
در سال ۱۳۹۸، تعداد این دورههای آموزشی که با حمایت کانون پتنت ایران و عمدتاً بنابر درخواست دفاتر همکار برگزار میگردند، ۵ مورد بوده است.
کارگاه آموزش پیشرفته ثبت اختراع:
در کنار دورههای مقدماتی ثبت اختراع، آموزش پیشرفته هم در برنامههای آکادمی کانون پتنت ایران قرار دارد. مخاطبین این دورهها نیز، عمدتاً اعضای هیئتعلمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، پژوهشگران و مدیران پژوهش و فناوری بوده که در یک کارگاه دو روزه، با مباحث مرتبط با ثبت اختراع، شامل تعریف پتنت، شرایط ثبت آن، معاهدات و قوانین مرتبط، جستجوی پتنت و استفاده از آن آشنا میشوند. گفتنی است که روز دوم این کارگاه، معمولاً بر فعالیتهای عملی و به ویژه جستجوی پتنت، متمرکز شده و تلاش میشود که مخاطبین قابلیت استفاده از برخی پایگاههای رایگان جستجوی پتنت را بدست آورند.
دورههای پیشرفته ثبت اختراع، مشابه با دورههای مقدماتی، عمدتاً بر پایه درخواست دفاتر همکار و با حمایت کانون پتنت ایران برگزار میگردد. بر این اساس،بنابه اعلام نیازهای صورتگرفته در سال ۱۳۹۸، تعداد ۱۱ دوره آموزش پیشرفته ثبت اختراع، برگزار گردید.
کارگاه علامت تجاری:
یکی از اقدامات جدید آکادمی کانون پتنت ایران، برگزاری دورههایی با مضامین جدید و مبتنی بر نیازهای نوین مخاطبین است. برای مثال، از آنجاکه در کسبوکارهای فعلی، علائم تجاری به یک ابزار کارآمد بدل شدهاند، از همین رو در سال ۱۳۹۸، آکادمی کانون پتنت ایران با توجه به رویکرد مخاطبمحور خود، ۳ دوره تحت عنوان «علامت تجاری» برگزار نمود. هدف از این دورهها، آموزش کاربردی و عملی ثبت علامت تجاری، آشنایی با فرایندها و مزایای ثبت و چالشهای موجود بوده که کارآفرینان، کسبوکارهای نوپا (استارتآپها) و افراد خلاق در تمامی حوزههای کاری را به عنوان مخاطبین خود، مورد هدف قرار داد.
گفتنی است، در این دورههای نیمروزه که با شعار «کسبوکار خود را علامتدار کنید!» برگزار گردید، مباحثی از جمله تعریف علامت تجاری، اهمیت ثبت آن، تفاوت علامت و نام تجاری و همینطور برند، آموزش جستجو در پایگاه ثبت علائم تجاری، مدارک و شرایط لازم برای ثبت علامت و همچنین آموزش گامبهگام ثبت علائم تجاری در ایران، ارائه گردید.
کارگاه هنر مطالعه پتنت:
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، آکادمی کانون پتنت در سال ۱۳۹۸، در راستای توسعه مخاطبین خود و بنابر نیازی که احساس شده بود، توجه به مسئله اهمیت اطلاعات پتنت و نحوه استخراج اطلاعات مورد نیاز از یک پتنت را، به عنوان یکی از سرتیترهای جدید و مهم فعالیت خود تعریف نمود. کارگاه هنر مطالعه پتنت، مخترعین، پژوهشگران، دانشجویان، فناوران مشغول در واحدهای تولیدی/ صنعتی، مدیران پژوهش و فناوری و مدیران صنعتی را خطاب قرار داده و مطالبی را در خصوص «ساختار و رسالت پتنت»، «نحوه استخراج پتنت»، «آناتومی پتنت»، «نکات کاربردی برای مطالعه بخشهای مختلف یک پتنت» و «مطالعه عملی پتنت و استخراج اطلاعات از آن»، ارائه مینماید.
هدف از این دوره ارزنده، آشنایی با بخشهای مختلف اسناد ثبت اختراع برای فهم بهتر هنگام مطالعه بوده که میتواند سهولت در پژوهشهای دانشگاهی و همچنین فرایندهای تحقیقوتوسعه صنعتی را به دنبال داشته و از تکرار فرایندهایی که پیشتر توسط سایرین ارائه شدهاند، جلوگیری به عمل آورد. گفتنی است که در سال ۹۸، یک دوره با این عنوان برگزار گردید.
کارگاه توانمندسازی مسئولین دفاتر همکار:
مجموعه فعالیتهای کانون پتنت ایران برای حمایت از مخترعین و نوآوران و آگاهی بخشی به آنها، در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی با کمک دفاتر همکار مستقر صورت میگیرد. از همین رو، توانمندسازی این دفاتر، میتواند ضریب موفقیت کانون پتنت در دستیابی به اهداف تعریف شده را افزایش دهد. در همین راستا، ۲ دوره توانمندسازی مسئولین دفاتر همکار در سال گذشته برگزار گردید که در این کارگاههای دو روزه، آشنایی مسئولین با مبانی مالکیت فکری و به ویژه ثبت اختراع و شرایط آن برای شناسایی طرحهای قابل ثبت، آشنایی با کانون و خدمات آن، تشریح وظایف مسئولین، انتقال تجربه دفاتر برتر و همچنین شبکهسازی و بهروزرسانی اطلاعات جهت بهبود عملکرد دفاتر، در دستور کار قرار گرفت.
گفتنی است که بخشی از فرایندهای ارزیابی درخواستهای ثبت اختراع خارجی، توسط دفاتر همکار و در قالب بررسی اولیه درخواستها انجام میگیرد که با توجه به اهمیت این مسئولیت، بخشی از این دورههای دو روزه، به این مهم اختصاص مییابد. دوره اول یادشده در سال گذشته، در مورخ ۲۴ و ۲۵ شهریورماه و دوره دوم نیز، در مورخ ۱۰ و ۱۱ آذرماه برگزار گردید.
کارگاه توانمندسازی داوران ثبت اختراع داخل:
دسته دیگری از دورههای توانمندسازی که کانون پتنت در برگزاری آنها پیشتاز است، پوششدهی به نیازهای آموزشی داوران ثبت اختراع داخلی میباشد. مخاطب این دورهها، داوران ثبت اختراع داخل، علاقهمندان به داوری اختراعات و همچنین کارشناسان و مدیران دفاتر مالکیت فکری میباشند. از آنجاییکه داوران ثبت اختراع، بهطور معمول دارای تحصیلات در زمینه علوم پایه، فنی مهندسی و علوم پزشکی هستند، توانمندسازی آنها در مباحث مربوط به حوزه حقوق و شرایط ثبت اختراع، از جمله گام ابتکاری، نوآوری، کاربرد صنعتی و حدود افشاء در اختراعات، امری مهم و ضروری بوده و میتواند برای ورود به عرصه داوری تقاضانامههای ثبت اختراع، به آنها کمک نماید.
در این کارگاه چهار روزه تخصصی، طیف وسیعی از محتواهای آموزشی و تخصصی، در اختیار مخاطبین قرار میگیرد که از آن جمله، میتوان به «آشنایی با مالکیت فکری و پتنت»، «شرایط احراز پتنت»، «پتنتخوانی»، «آشنایی با فرآیندهای ثبت اختراع در کشورهای مختلف»، «جستجو و ابزارهای مرتبط»، «بررسی تعریف و الزامات مربوط به دعاوی در آییننامه اجرایی قانون ثبت اختراعات ایران»، «مفاهیم اولیه ادعانویسی»، «آشنایی با نگارش دعاوی»، «آشنایی با انواع مکاتبات اداری رایج در ادارات ثبت اختراع» و «نحوه بررسی درخواستها بر اساس موضوع علمی» اشاره نمود. گفتنی است که در سال گذشته، ۴ دوره توانمندسازی داوران ثبت اختراع، به همت کانون پتنت ایران برگزار گردید.
کارگاه توانمندسازی مشاوران ثبت اختراع:
سومین گروهی که توانمندسازی آنها مورد توجه آکادمی کانون پتنت ایران قرار گرفته، کارشناسان و مشاوران دفاتر مالکیت فکری و تجاریسازی هستند. به همین منظور در سال ۹۸ برای اولین بار، سعی شد تا با برگزاری کارگاه نیمروزه توانمندسازی مشاوران ثبت اختراع، نیازمندیهای این گروه نیز پوشش داده شود. در این دوره، جستجوی نوآوری، آشنایی با پایگاههای «Espacenet» و Patentscope»، بررسی گام ابتکاری و موارد دیگر جهت شناسایی طرحهای قابل ثبت، به همراه ارائه مثالهایی کاربردی، در دستور کار آکادمی کانون قرار گرفته است.
گفتنی است که در سال ۹۸، تعداد ۶ جلسه از این کارگاه برگزار گردیده است. دوره مذکور، به صورت آزمایشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شده و بررسیها برای برگزاری استاندارد آن در سایر مراکز، ادامه دارد.
مدرسه زمستانه مالکیت فکری:
یکی از نوآوریهای آکادمی کانون پتنت ایران در سال ۱۳۹۸، برنامهریزی دورهای سه روزه تحت عنوان «مدرسه زمستانه مالکیت فکری» بود. این برنامه، در اسفندماه سال گذشته و با همکاری مشترک انستیتو پاستور ایران برگزار گردید. دانشجویان فنی مهندسی، علوم پزشکی و حقوق و البته علاقهمندان به حوزه مالکیت فکری که به تازگی شروع به فعالیت در این حوزه نمودهاند، مخاطبین این دوره بودند.
هدف اصلی از مدرسه زمستانه مالکیت فکری، ایجاد فرصتی مناسب برای دانشجویان و علاقهمندان به حوزه مالکیت فکری برای امکان یادگیری مطالب جدید و بهروز و همچنین آشنایی با افراد متخصص در این حوزه بود و در این راستا، محتواهای متنوعی در اختیار مخاطبین قرار گرفت که از آن جمله، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- کلیات، تاریخچه و حوزه شمول داراییهای فکری؛
- شرایط ثبت اختراع؛
- اصول پتنت خوانی؛
- استراتژیهای پایهای جستجو
- آشنایی با پایگاههای مختلف جستجوی پتنت؛
- شرایط نگارش پیشنویس متن و ادعانامه؛
- روند ثبت اختراع در ایران؛
- آشنایی با کانون پتنت و خدمات آن.
سهشنبههای با طعم مالکیت فکری (وبینار):
آکادمی کانون پتنت ایران، از سال ۱۳۹۸ با هدف کاهش هزینهها و تمرکززدایی در ارائه دورههای آموزشی در شهرهای بزرگ، ارائه وبینارهای آموزشی را نیز در دستور کار خود قرار داد. این استراتژی، موجب شده تا مخاطبین مختلف، فارغ از محدودیتهای مکان جغرافیایی، امکان شرکت در دورههای مدنظر خود را داشته باشند.
وبینارهای کانون پتنت ایران، در قالب «سهشنبههای با طعم مالکیت فکری» و برای تمامی علاقهمندان به حوزه مالکیت فکری تعریف میگردد. بر همین اساس در سال ۱۳۹۸، ۸ وبینار دو ساعته با موضوعات مختلف «آشنایی با مالکیت فکری»، «اختراعات حوزه سلامت»، «پتنت ابزاری برای حفاظت از فناوریهای نوآورانه»، «جستجوی پتنت»، «آموزش نحوه ثبت درخواست در پرتال کانون پتنت ایران»، «آشنایی با پایگاه اطلاعاتی Espacenet» و «آشنایی با معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT) و مزایای آن» برگزار گردید. لازم به ذکر است که در پایان هر وبینار، مدت زمان ۲۰ دقیقه، به پرسش و پاسخ اختصاص یافته و شرکتکنندگان میتوانند سؤالات و ابهامات خود را با مدرسین در میان گذاشته و پاسخ آنها را دریافت نمایند.
آکادمی در سال ۹۹ به دنبال چیست؟
آکادمی کانون پتنت ایران، در راستای سیاستهای خود مبنی بر تدوین برنامههای مدون آموزشی که در ابتدای هر فصل از سال ارائه میگردد، در مورخ ششم فروردین سال جاری نیز، اقدام به انتشار تقویم بهار ۹۹ نمود. بر اساس این تقویم جدید، در سه ماهه ابتدایی سال جاری، کانون پتنت ایران ۹ رویداد را در برنامههای آموزشی خود قرار داده که متقاضیان میتوانند از فرصتهای موجود برای شرکت در این رویدادها، استفاده نمایند.
در کنار برنامههایی که آکادمی در سال گذشته دنبال نموده، این مرکز در حال تدارک برنامههای جالب و جدیدی برای آینده بوده که امید است در سال جاری عملی شوند. از جمله موارد مذکور، میتوان به آغاز فعالیتهای آموزشی حوزه دانشآموزی و همچنین تولید محتواهای مکتوب و پشتیبان کارگاههای آموزشی اشاره نمود.