دعاوی قضایی مربوط به پتنت در چین
در سالهای اخیر، با توجه به فعالیت و سرمایهگذاری بسیاری از شرکتهای بینالمللی بزرگ در چین و همچنین اهتمام دولت برای ترغیب ثبت اختراعات شرکتهای داخلی، ثبت اختراع در چین اهمیت زیادی یافته و بهتبع آن، امکان دعوی قضایی برای اختراعات نقضشده، به یک چالش تبدیل شده است. به دلیل اهمیتی که دولت چین به تجارت و جذب سرمایهگذار خارجی میدهد، این نیاز شرکتهای خارجی و همچنین نیاز روزافزون شرکتهای داخلی، دولت چین را بر آن داشته تا یک سلسله اصلاحات در قوانین و سیستم ثبت اختراعات و احکام و دستگاههای قضایی خود، سعی کند تا فضای مطلوبی را برای بازار سرمایه ایجاد کند. با توجه به اینکه مالکیت فکری و اجرای قوانین مالکیت فکری در چین از سابقهی طولانی برخوردار نیست، لذا برای انجام این اصلاحات و تغییرات، دولت چین سعی نمود از تجربیات سایر کشورها استفاده کند و آنطور که از شواهد و قرائن به نظر میرسد، در انجام اصلاحات و تغییرات، قوانین حقوقی آلمان بهعنوان الگو بیشتر از سایر کشورها موردتوجه واقعشده است.
دعاوی قضایی مربوط به پتنت نیز، مانند بسیاری از کشورها، از دادگاه بدوی شروع میشود. از سال ۲۰۱۴، سه دادگاه برای تخلفات مالکیت فکری در سه شهر پکن، شانگهای و گوانگجو تأسیس شد. علاوه بر اینها، ۲۰ دیوان رسیدگی به تخلفات در حوزه مالکیت فکری در ۲۰ شهر چین آغاز به کارکرد. مالک پتنت میتواند بین دادگاه و دیوان رسیدگی انتخاب کند و این انتخاب او بستگی به تبحر موردنیاز قضات، نیاز به جمعآوری شواهد و دشواریهای آن و طول مدت دورهی موردنظر برای رسیدگی به تخلفش را دارد.
قضاوت از اولین دادگاه بدوی ممکن است به دومین دادگاه بدوی انتقال یا در دادگاه عالی مردم پیگیری شود. بااینحال اخیراً دولت چین، تصمیم به ایجاد دادگاه اختصاصی مالکیت فکری گرفته است که تماماً بر روی تخلفات مالکیت فکری متمرکز است. در چین، برای بیاعتبار سازی پتنتها (که نوعی دیگر از دادگاههای مربوط به پتنت است که صرفاً مرتبط با نقض پتنت نیست)، باید به هیئت داوری مجدد پتنت در دفتر ثبت اختراع چین مراجعه کرد.
هزینهی دعوی قضایی پتنت در چین
هزینههای معمول از مرحلهی شکایت تا قضاوت در دادگاهی بدوی یا شکایات برای بیاعتبار سازی پتنت (invalidity) شامل هزینههای دادرسی، حقالوکاله و هزینه تحقیق (جمعآوری شواهد) است. در دادگاه تجدیدنظر، هزینههای معمول شامل هزینههای دادرسی، حقالوکاله و گاهی هزینههای تحقیق و جمعآوری مدارک است..
در صورت برنده شدن هریک از طرفین در حکم نهایی دادگاه، هزینهی دادگاه، هزینهی مرحلهی تحقیق و تفحص و جمعآوری مدارک در صورت لزوم و همینطور هزینهی وکالت را باید شخص/شرکت نقضکننده پرداخت کند.
هزینههای کلی یک پرونده نیز بسته به پیچیدگی اختراع، ادعای نقضی که مطرحشده و نهادی که دادخواست به آنجا ارائهشده (دادگاه یا دیوان رسیدگی) تفاوت میکند و معمولاً این هزینه بین ۳۰ هزار یوآن تا ۵۰ هزار یوآن چین است (بین ۴ هزار تا ۷۵۰۰ دلار).
بیشترین جریمهای که دادگاههای نقض پتنت در چین تاکنون تعیین کرده است، ۵۰ میلیون یوآن چین بوده است (۷/۲۴ میلیون دلار).
طول دوره دعوی قضایی پتنت در چین
بهطور متوسط زمان یک دعوی قضایی از تسلیم دادخواست تا نتیجهی نهایی، ۶ تا ۱۲ ماه طول میکشد. اگر بهطور همزمان، درخواستی مبنی بر بیاعتبارسازی پتنت هم تسلیم دادگاه شده باشد، دادگاهها معمولاً اجازهای برای به تعویق انداختن دادرسی صادر نمیکنند.
با بهبود و انجام اصلاحات در سیستم قضایی و رسیدگی به دادخواستهای مرتبط با مالکیت فکری در چین، مشخصشده که تصورات قبلی مبنی بر اینکه در دادگاههای چین، طرف دعوی چینی پیروز دادگاه خواهد شد، منتفی شده است. نتیجهی بررسیها نشان داده است که در سال ۲۰۱۵، شاکیان غیر چینی، برندهی مطلق منازعات مربوط به تضییع حقوق مالکیت فکری خود در چین بودهاند.
در چین، دستمزد وکیل یا به صورت ثابت یا ساعتی محاسبه میشود ولی وکلا میتوانند بهصورت مشارکتی و درصدی نیز وکالت پروندهای را بر عهده بگیرند و این مدل پرداخت حقالزحمه در چین ممنوع نیست.
دعاوی قضایی پتنت در آلمان
در آلمان، دادگاههای مختلف عهدهدار رسیدگی به درخواستهای نقض پتنت در مراحل مختلف هستند. بااینحال، فرجامخواهی نهایی توسط دادگاه عالی فدرال مورد رسیدگی قرار میگیرد.
درخواستهای بیاعتبار سازی پتنتها نیز در دادگاه فدرال مربوط به پتنت موردبررسی قرار میگیرد. این پروندهها توسط ۵ قاضی که سه تن از آنها فارغالتحصیل رشتههای علوم و مهندسی در حوزهی مربوط به پتنت هستند و دو تن باقیمانده حقوقدان میباشند، شنیده میشود و طرفین باید برای ادامهی فرایند دادرسی از وکلای پتنت آلمانی استفاده کنند.
در مورد نقض پتنت، دوازده دادگاه در آلمان وجود دارد که قضات در آنها لزوماً فارغالتحصیل رشتههای فنی نیستند ولی متخصص در حوزهی پتنت میباشند... در این حالت نیز در مراحل مختلف رسیدگی، طرفین باید حداقل یک وکیل آلمانی واجد شرایط برای هدایت پروندهی خود اختیار کنند.
دعاوی قضایی مربوط به پتنت در آلمان به دلیل داشتن اختیارات قانونی خوبی که دادگاههای این کشور دارد، در اتحادیه اروپا محبوبیت زیادی دارد. علاوه بر این، این دادگاه به اخذ تصمیمات عادلانه نیز مشهورند؛ مواردی بوده که در عین رعایت حقوق صاحب پتنت، از تعطیلی شرکتی که در مقام خوانده که توان تعطیلی را نداشته اجتناب شده است و با جرائم دیگر جایگزین شده است.
هزینهی دعوی قضایی در آلمان
بسته به پیچیدگی پرونده، حوزهی فناوری و ارزش اختراع، هزینه ممکن است از ۷۰ هزارتا ۵۰۰ هزار یورو متغیر باشد. در منازعات مربوط به بیاعتبار سازی پتنت، این هزینه بین ۹۰ هزارتا ۶۰۰ هزار یورو متغیر است. بالاترین جریمهی مقررشده تاکنون در دادگاههای آلمان در خصوص نقض پتنت، مبلغ ۲/۷ میلیون دلار بوده است.
طول دوره دعاوی قضایی مربوط به پتنت در آلمان
عموماً دعاوی مربوط به نقض پتنت، بین ۸ تا ۱۵ ماه بعد از تسلیم شکایت تا صدور حکم طول میکشد. در مورد دعاوی مربوط به بیاعتبار سازی پتنت، این مدت طولانیتر است و بین ۱۲ تا ۲۴ ماه زمان میبرد.
حقالزحمهی وکیل در آلمان بهصورت ساعتی و یا ثابت محاسبه میشود و مدل پرداخت حقالزحمه بهصورت مشارکتی (contingency fee) در دادرسیهای آلمان وجود ندارد.
دعاوی قضایی پتنت در انگلستان
در انگلستان رسیدگی پروندههای قضایی در سه دادگاه اصلی صورت میگیرد (انگلستان و ولز، اسکاتلند و شمال ایرلند) که دادگاه انگلستان و ولز، بیشترین سهم مربوط به بررسی دعاوی قضایی مربوط به پتنت را دارد. در این کشور دو دادگاه مختص مالکیت فکری وجود دارد که هر دو در لندن واقعشدهاند و بهطور موازی کار میکنند: دادگاه پتنت و دادگاه سازمانی مالکیت معنوی (Intellectual Property Enterprise Court -IPEC). تخلفات کمتر پیچیده در دادگاه سازمانی مالکیت فکری رسیدگی میشوند و تخلفات پیچیدهتر در دادگاه عالی پتنت.
دادگاه پتنت از قضات متبحر در امور مالکیت فکری تشکیلشده است که عموماً اطلاعات فنی خوبی نیز دارند. علیرغم اینکه انگلیس از رویهی قضایی سابقه تبعیت میکند، ولی دادگاههای این کشور برای رسیدگی به نقض پتنت، فاقد هیئتمنصفه هستند. در انگلستان برخلاف آلمان و چین، تخلفات مربوط به نقض و یا شکایات مرتبط با بیاعتبار سازی، هر دو در یک نوع دادگاه رسیدگی میشوند. اگر شکایت مبنی بر نقض پتنت و درخواست بیاعتبار سازی از سوی طرفین اقامه گردد. معمولاً این دو نوع درخواست در یکزمان بررسی میگردد و ساختار ادعاهای پتنت برای هر دو نوع شکایت بررسی میگردد.
پس از تسلیم شکایت شاکی به دادگاه، خوانده یا خاطی، دو ماه فرصت دارد تا در مورد حکم صادره، دفاع خود را ترتیب دهد یا اعتراض کند. یک یا دو ماه بعد از آغاز پرونده، مرکز مدیریت پروندههای دادگاهی (CMC) تشکیل جلسه میدهد و در طی آن مراحل مختلف رسیدگی به پرونده و دستور آن همراه با دستورالعملی صادر میگردد. در این دستورالعمل، دستورات مبتنی بر افشا، جمعآوری شواهد، نیاز به تحقیق و تاریخهای رسیدگی در دادگاه نهایی مشخصشده است و مورد تائید طرفین قرارگرفته است.
هزینهی دعاوی قضایی در انگلستان
بسته به پیچیدگی پرونده و موضوع مورد چالش و کارشناسان مورداستفاده، هزینههای دادگاه پتنت و همینطور هزینههای رسیدگی به پروندهها در دادگاه سازمانی مالکیت معنوی متغیر است. درصورتیکه هم بیاعتبار سازی درخواست شده باشد هم شکایت از نقض پتنت صورت گرفته باشد، هزینه ممکن است بیش از ۵۰۰ هزار پوند شود. هزینه ممکن است در صورت پیچیدگی پرونده و ارزش کار، حتی به ۱ تا ۲ میلیون پوند هم برسد. در دادگاه سازمانی مالکیت فکری، هزینهها عموماً کمتر است و حدود ۱۵۰ هزارتا ۳۵۰ هزار پوند است.
بیشترین غرامتی که در دادگاههای انگلیس تاکنون به پرداخت آن حکم شده است، ۴ میلیون پوند بوده است.
مدتزمان دعاوی قضایی پتنت در انگلستان
عموماً در دادگاههای پتنت، از زمان تشکیل پرونده تا زمان حکم نهایی دادگاه عموماً یک سال طول میکشد. بااینحال، ممکن است بسته به شرایط دستوراتی برای تسریع رسیدگی به پرونده صادر شود تا در مدتزمان کوتاهتری بررسی گردد در این صورت ممکن است پرونده در طول ۶ ماه حکم نهایی خود را دریافت کند. در حقیقت پروندههای مربوط به تخلفات پتنت، نسبت به سایر دعاوی قضایی، از زمان رسیدگی کوتاهتری برخوردارند.
در دادگاههای سازمانی مالکیت فکری (IPEC)، زمان رسیدگی و نهایی شدن حکم، چند هفته ممکن است طول بکشد.
در انگلستان نیز پرداخت حقالزحمهی وکلا، هم بهصورت ساعتی و ثابت و هم بهصورت مشارکتی انجام میشود و وکلا میتوانند انتخاب کنند که بهصورت ساعتی به پرونده رسیدگی میکنند یا حقالزحمهای را تا نهایی شدن کار و برنده شدن در دادگاه، دریافت نکرده و تنها بعد از برنده شدن، درصدی از غرامت تعیینشده، طبق قرارداد به آنها تعلق میگیرد.
جمعبندی
نتایج بررسی دعاوی قضایی در چهار کشور آمریکا، چین، آلمان و انگلیستان، در جدول ۱ خلاصه شده است. این نتایج بیش از همه مؤید دو نکته است، ۱)دعاوی قضایی مربوط به پتنت بسیار هزینهبر هستند و عموماً از عهدهی یک شرکت کوچک یا مخترع خارج میباشند؛ و ۲) زمان نسبتاً طولانی صرف رسیدگی به پروندههای قضایی میشود.
جدول ۱: مقایسه دادرسی قضایی پروندههای پتنت در کشورهای آمریکا، آلمان، چین، انگلستان
در میان کشورهای بررسیشده، کشور آمریکا، به دلیل سیستم خاص خود و نیاز به تحقیق و تفحص و جمعآوری مدرک و همچنین هزینهی وکیل، ازنظر هزینه، گرانترین و ازنظر زمان، طولانیمدت ترین دوره دعوی قضایی را دارد.
کشور چین بهرغم اصلاحات چشمگیری که در سالهای اخیر در سیستم ثبت مالکیت فکری، داوری و قضاوت مالکیت فکری خود داشته است توانسته برافزایش اطمینان شرکتهای خارجی مبنی بر عادلانه رفتار کردن و عدم تبعیض بین افراد/شرکتهای چینی و شرکتهای خارجی، بیفزاید. در میان ۴ کشور بررسیشده، چین کمترین هزینه را به خود اختصاص داده و نسبتاً در مدتزمان کوتاهی پروندهها رسیدگی میگردد. با اینحال نباید ازنظر دور داشت که موضوع مالکیت فکری در چین، علیرغم سرعت رشد فزایندهی چین در این حوزه، همچنان در این کشور موضوعی جدید است و به نظر میرسد قوانین مالکیت فکری و سیستم قضایی چین هنوز با انسجام لازم برای اجرای پرقوت و بدون اشکال و شفاف قوانین مالکیت فکری، فاصله داشته باشند.