مقدمه
سیستم ثبت اختراع آمریکا، به عنوان یکی از قویترین سیستمهای مالکیت فکری دنیا، سالانه با خیل عظیمی از درخواستهای ثبت اختراع روبرو شده و رقابتی عظیم در میان شرکتهای فناور، دانشگاهها و حتی کشورهای مختلف برای ثبت اختراع در این سیستم به راه میافتد. مؤسسه معتبر «IFI Claims»، به رسم هر ساله خود در انتشار گزارش آماری فعالیتهای ثبت اختراع در آمریکا، اقدام به انتشار نسخهای جدید، تحت عنوان «2020 Trends and Insights» نموده است.
این گزارش، با تمرکز بر «US» پتنتهای گرنت شده، به تحلیل و آنالیز روند ثبت اختراع در آمریکا و معرفی برترین شرکتها و مؤسسات فعال در حوزه ثبت اختراع در این کشور میپردازد. در نوشتار حاضر، مروری اجمالی بر این گزارش داشته و سعی شده آخرین تغییر و تحولات مرتبط با حوزه ثبت اختراع در سال ۲۰۲۰ میلادی، شرکتهای برتر و همچنین حوزههای فناوری مورد توجه فناوران و مخترعین، به تصویر کشیده شود.
روند ثبت اختراع در آمریکا
یکی از بهترین شاخصها برای ارزیابی نوآوری جوامع و رصد پیشرفتهای فنی شرکتهای فناور، بررسی روند ثبت اختراعات است. فارغ از اینکه موضوع پتنت را از منظر ملی یا بنگاهی بنگریم، سیستم ثبت اختراع را میتوان سنگ بنا و یکی از کلیدیترین زیرساختهای توسعه نوآوری دانست که میتواند مسیر دستیابی به اقتصاد دانشبنیان را تسهیل کند. بر همین اساس، بسیاری از شرکتها سعی دارند تا با توسعه سبد پتنت و حفاظت حداکثری از ابداعات و دستاوردهای فناورانه، ارزشافزایی خود در فضای کسبوکار را افزایش دهند. بدیهی است که این استراتژی، در بازارهای بزرگ بینالمللی، از اهمیت بیشتری برخوردار است.
همانطور که پیشتر اشاره شد، یکی از معتبرترین سیستمهای پتنت جهان، سیستم پتنت آمریکا است. بازار بزرگ و جذاب این کشور، همراه با حضور و فعالیت برخی از بزرگترین برندهای فناوری، این کشور را به مهد نوآوری و فناوری مبدل ساخته و عملاً بسیاری از فناوران، اعم از داخلی و خارجی، آمریکا را بهعنوان نخستین مقصد درخواستهای ثبت اختراع خود بر میگزینند. «IFI Claims» هم با تأکید بر همین موضوع، روند فعالیتهای ثبت اختراع در آمریکا را مورد ارزیابی و تجزیهوتحلیل قرار داده و فهرست شرکتهای موفق در سال ۲۰۲۰ را تحت عنوان «Top 50» و «IFI 250» منتشر مینماید.
بنا بر گزارش اخیر این نهاد، در سال ۲۰۲۰ میلادی، بیش از ۴۱۳ هزار درخواست ثبت اختراع جدید، از سوی دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا انتشار یافته که افزایش تقریباً ۱۹ هزار واحدی را نسبت به سال ۲۰۱۹ میلادی (حدود ۳۹۴ هزار درخواست) نشان میدهد. جالب اینکه برخلاف تعداد درخواستها، تعداد گواهیهای صادر شده، با یک افت نسبی مواجه بوده و با کاهش کمتر از یک درصدی، به حدود ۳۵۲ هزار پتنت رسیده است.
این افزایش ۴/۸ درصدی در تعداد درخواستهای انتشار یافته و کاهش ۰/۶۸ درصدی در تعداد گواهیها را میتوان از زوایای مختلفی بررسی نمود. نخست اینکه پس از افت تعداد درخواستها در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی، روند صعودی درخواستها با نرخ میانگین تقریباً ۵ درصدی، در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ ادامه یافته و همین روند در سال ۲۰۲۰ نیز رخ داده است. از سوی دیگر، پس از جهش تقریباً ۱۵ درصدی گواهیها در سال ۲۰۱۹ میلادی، تعداد پتنتهای گرنت شده با افت نسبی مواجه شده که احتمالاً ناشی از کاهش درخواستهای ثبت شده در سالهای قبل باشد. (با توجه به روند زمانبر اعطای گواهی و شکاف زمانی ناشی از ارزیابیهای ثبت اختراع، اثرات کاهش یا افزایش تعداد درخواستها در گواهیهای صادر شده، با نوعی تأخیر مواجه میگردد.)
در شکل ۱، روند تغییرات تعداد درخواستهای ثبت اختراع و گواهیهای صادر از سوی دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا در یک دهه اخیر، نمایش داده شده است.
شکل ۱- روند تعداد پتنتهای گرنت شده و انتشار یافته طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ میلادی
لازم به تأکید است که یکی از موضوعات مهم رخ داده در سال ۲۰۲۰ که ذهن بسیاری از متخصصین «IP» را به خود مشغول نمود، اپیدمی کووید-۱۹ است. این بیماری مرگبار و محدودیتهای اجتماعی و فیزیکی ناشی از آن، اقتصاد و از جمله سرمایهگذاریهای تحقیق و توسعهای را به شدت تحتالشعاع خود قرار داد. از همین رو، بسیاری معتقد بودند که فعالیتهای ثبت اختراع نیز، با افت چشمگیری مواجه خواهد شد. «IFI Claims» در ابتدای گزارش جدید خود تأکید میکند: «این اپیدمی وحشتناک، بسیاری از صنایع و بخشهای اقتصادی را تحت تأثیر قرار داده است. این پرسش که آیا این مسئله برای فعالیتهای ثبت اختراع هم صادق است یا خیر، یکی از فرضیات ابتدایی ما بود که سعی کردیم تا با استفاده از شواهد و دادههای در دسترس، به آن پاسخ دهیم».
از این منظر، رشد درخواستها در سال ۲۰۲۰ میلادی، نشان میدهد که به رغم شیوع اپیدمی کووید-۱۹ و اثرات سوء آن بر اقتصاد جوامع، فعالیتهای ثبت اختراع در آمریکا به روند افزایشی خود ادامه داده است. این یافته، کاملاً همراستا با دادههای دفتر مالکیت فکری چین بهعنوان کشور مبدأ ویروس کرونا است، جایی که بنا بر آمار «CNIPA»، طی ده ماهه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی، تعداد درخواستهای ثبت اختراع از ۱/۲۳ میلیون فراتر رفته و رشد خیرهکننده ۱۱/۲ درصدی نسبت به بازه مشابه سال ۲۰۱۹ را رقم زده است.
به نظر میرسد که حتی ویروس کرونا هم نتوانسته تقاضای فزاینده برای ثبت اختراع در اقصی نقاط جهان را تحت تأثیر قرار دهد. البته باید خاطرنشان ساخت که اثرات کووید-۱۹ بر ثبت اختراع را نمیتوان به این زودی و با قاطعیت پیشبینی کرد. «IFI Claims» در این خصوص میگوید: «با اینکه به نظر نمیرسد این اپیدمی بر بهرهوری دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا اثر جدی داشته باشد، اما هنوز برای اینکه نتیجه بگیریم کووید-۱۹ بر روند ثبت اختراع هیچ تأثیری نداشته، زود است. با توجه به فاصله زمانی ۱۸ ماهه بین ثبت درخواست و انتشار آن از سوی دفاتر ثبت اختراع، حداقل باید دو سال صبر کرد و سپس روند درخواستهای ثبت شده در سال ۲۰۲۰ (و نه تعداد پتنتهای انتشار یافته در این سال) را با سالهای قبل و بعد مقایسه نمود». در مجموع، شکی نیست که وضعیت اقتصاد جهانی، بر فعالیتهای تحقیق و توسعه تأثیری جدی داشته و از آنجا که اثرات منفی کووید-۱۹، با کمی تأخیر بر روند فعالیتهای ثبت اختراع اثر میگذارند، باید منتظر ماند و تأثیر واقعی این اپیدمی را در اواخر سال ۲۰۲۱ میلادی به نظاره نشست. با این وجود، شاید روند صعودی تمایل به خلق نوآوری و حفاظت از آنها در سیستمهای پتنت معتبر جهان، به حدی باشد که حتی کاهش تحقیق و توسعه ناشی از اپیدمی نیز، منجر به ایجاد یک روند نزولی در سیستمهای پتنت نگردد.
روند ثبت اختراع در آمریکا را از منظر کشورهای برتر متقاضی هم میتوان بررسی نمود. بر این اساس، پس از آمریکا که با بیش از ۱۶۴ هزار گواهی، در صدر دارندگان «US» پتنت گرنت شده ایستاده است، کشورهای ژاپن، کره جنوبی و چین قرار دارند. در شکل ۲، ده کشور برتر جهان از نظر تعداد «US» پتنتهای گرنت شده در سال ۲۰۲۰ میلادی، معرفی شدهاند.
شکل ۲- کشورهای برتر دارنده «US» پتنت گرنت شده در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی
همانطور که در شکل ۲ مشخص است، تنها کشورهای کره جنوبی، چین، تایوان و انگلیس توانستهاند روند صعودی در زمینه اخذ گواهیهای ثبت اختراع از «USPTO» را در سال ۲۰۲۰ میلادی تجربه نموده و مابقی کشورها، از جمله خود آمریکا، در این زمینه پسرفت داشتهاند. ژاپن بهعنوان موفقترین متقاضی خارجی پتنت در آمریکا، تنها ۵۲ هزار گواهی به خود اختصاص داده که کاهش ۳/۶ درصدی را نسبت به سال قبل نشان میدهد. این روند کاهشی، برای آلمان، بهعنوان برترین متقاضی اروپایی و پنجمین متقاضی جهانی هم صادق است. در سوی دیگر طیف، کشورهای آسیایی چین، کره جنوبی و تایوان حضور دارند که با عملکرد موفق در زمینه ثبت اختراعات خارجی در آمریکا، ردههای سوم، چهارم و ششم متقاضیان برتر را به خود اختصاص دادهاند.
در این میان، رشد ۱۱/۳ درصدی چین، تفاوتی چشمگیر با سایر متقاضیان داشته و این، نشاندهنده نقش کلیدی پتنتهای خارجی و عزم جدی این کشور برای بهرهبرداری بهینه از این ابزار، در جهت رشد و توسعه هر چه بیشتر خود است. متقاضیان چینی، به لطف فعالیتهای گسترده شرکتهایی همچون تنسنت (Tencent)، علیبابا (Alibaba Group)، بایدو (Baidu) و هوآوی (Huawei) که آنها را اصطلاحاً «BATH» مینامند، پس از ثبت رکورد شگفتانگیز افزایش ۳۴/۱ درصدی در تعداد گواهیهای ثبت اختراع آمریکایی در سال ۲۰۱۹ میلادی و البته مطرح کردن نام خود بهعنوان تنها کشور دارای رشد مثبت در تعداد گواهیها در سال ۲۰۱۸، به این روند ادامه داده و به نظر میرسد که در آیندهای نزدیک، کره جنوبی را هم در ردهبندی کلی پشت سر خواهد گذاشت. با توجه به سیاست توسعه نوآوری و حرکت به سوی اقتصاد دانشبنیان دولت چین و سرمایهگذاریهای هنگفت در این زمینه، روند رو به رشد چین در خصوص فعالیتهای ثبت اختراع در آمریکا و حضور در بازار فناوری این کشور، مسئله دور از انتظاری نیست.
اگر فعالیتهای ثبت اختراع در آمریکا و بهطور خاص، تعداد گواهیهای صادر شده را از منظر جغرافیایی (قارهای) بررسی کنیم، آمریکای شمالی با ۱۷۱۱۶۱ پتنت (۴۸/۶ درصد) در صدر قرار گرفته و آسیا و اروپا به ترتیب با ۱۱۳۲۶۸ و ۵۱۲۱۲ پتنت (۳۲/۱ و ۱۴/۵ درصد)، در ردههای بعدی جای دارند. اقیانوسیه با ۱۶۹۰، آمریکای جنوبی با ۲۹۲ و آفریقا با ۱۳۹ پتنت، سهم بسیار اندکی در فعالیتهای ثبت اختراع آمریکا در سال ۲۰۲۰ میلادی داشتهاند. گفتنی است که مناطق آسیا، اقیانوسیه و آفریقا توانستهاند تعداد گواهیهای ثبت اختراع خود را در سال ۲۰۲۰ میلادی افزایش داده و در مقابل، آمریکای شمالی، اروپا و آمریکای جنوبی، با کاهش مواجه شدهاند.
شرکتهای فناور و ثبت اختراع در آمریکا
در میان شرکتهای متقاضی ثبت اختراع در آمریکا، «IBM» برای بیست و هشتمین سال متوالی، در صدر فهرست دارندگان «US» پتنت قرار گرفته است. این رکورد حیرتانگیز که با ۹۱۳۰ پتنت حاصل شده، «IBM» را بالاتر از سامسونگ و «Canon» قرار داده است. فهرست بیست شرکت برتر ۲۰۲۰ از نگاه «IFI Claims»، همراه با عملکرد مقایسهای آنها در سال ۲۰۱۹ میلادی، در جدول ۱ ارائه شده است.
جدول ۱- فهرست بیست شرکت برتر از منظر تعداد «US» پتنتهای گرنت شده
بررسی دقیقتر بیست شرکت برتر ۲۰۲۰ و مقایسه آنها با فهرست مشابه در سال ۲۰۱۹، نکات جالبتوجهی را آشکار میسازد. اول از همه اینکه تغییرات فهرست یاد شده، بیشتر شامل جابجاییهای چند پلهای متقاضیان بوده و به جز خروج «Telefonaktiebolaget LM Ericsson AB» و جایگزینی آن با مایکرون تکنولوژی، تفاوت عمده دیگری در حاضرین این فهرست رخ نداده است. علاوه بر این، بالاترین نرخ افزایش متعلق به «TSMC» بوده که توانسته با رشد ۲۲ درصدی در تعداد گواهیهای ثبت اختراع، خود را از رده دوازدهم به رده ششم شرکتهای برتر برساند. مایکرون تکنولوژی هم، رشد ۲۱ درصدی را تجربه نموده که به لطف کاهش ۱۵ درصدی پتنتهای «Telefonaktiebolaget LM Ericsson AB»، موفق به حضور در فهرست بیست شرکت برتر شده است. در مجموع، تنها هفت شرکت از این فهرست توانستهاند تعداد پتنتهای خود را در مقایسه با سال ۲۰۱۹ افزایش دهند که مابقی آنها، به ترتیب عبارتند از: هوآوی (۱۴ درصد)، اپل (۱۲ درصد)، سونی (۵ درصد)، تویوتا (۲ درصد) و «LG» (یک درصد).
در سوی دیگر، بیشترین نرخ کاهش متعلق به فورد است که با افت ۱۸ درصدی تعداد گواهیهای ثبت اختراع، از جایگاه هشتم به رده پانزدهم سقوط کرده است. گوگل (۱۴ درصد)، «Canon» (۹ درصد) و آمازون (۸ درصد)، از دیگر شرکتهایی هستند که کاهش قابلتوجه گواهیها در سال ۲۰۲۰ میلادی را تجربه نمودهاند. کاهش تعداد گواهیهای پنج شرکت برتر، از دیگر نکات جالب فهرست بیست شرکت است که البته به لطف فاصله نسبتاً زیاد با دیگر بازیگران، همچنان توانستهاند جایگاه مطلوب سال گذشته خود را حفظ کنند. با این وجود، با توجه به فاصله بسیار کم «TSMC» با شرکتهای اینتل و مایکروسافت، اگر این شرکت همچنان به روند رو به رشد خود ادامه دهد، تغییر در ردههای بالایی فهرست، دور از انتظار نخواهد بود.
لازم به تأکید است که موفقترین عملکرد در بین پنجاه شرکت برتر دارنده «US» پتنت در سال ۲۰۲۰ میلادی، متعلق به شرکت کرهای «کیا موتورز» بوده است. این شرکت که در سال ۲۰۱۸ میلادی، تنها ۳۴۹ گواهی ثبت اختراع از دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا دریافت نموده بود، پس از جهش ۱۶۴ درصدی در سال ۲۰۱۹ و صعود پنجاه و پنج پلهای، امسال هم توانسته عملکرد خوب خود را تکرار کرده و با رشد ۴۴ درصدی (۱۳۲۳ پتنت)، در رده بیست و چهارم قرار گیرد. در مقابل، بیشترین کاهش در تعداد پتنتهای گرنت شده، متعلق به «GM Global Technology Operations» بوده که با افت ۳۹ درصدی، بیست و چهار پله سقوط کرده و در رده چهل و هشتم قرار گرفته است.
حوزههای فناوری مورد توجه فناوران
یکی دیگر از مزایای ثبت اختراع و تحلیل پتنت، شناسایی روند پیشرفت حوزههای مختلف فناوری و میزان استقبال مخترعین و شرکتهای فناور از آنها است. این امر، بهویژه در حوزههای مختلف نوظهور، همچون خودروهای خودران، سیستمهای کوانتومی، چاپ سهبعدی و هوش مصنوعی، به شرکتها کمک میکند تا مسیر نوآوری را با اطمینان بیشتری پیشبینی کرده و خود را با تغییرات احتمالی همسو نمایند.
بنا بر آمار و ارقام «IFI Claims» از حوزههای برتر فناوری، «پردازش داده دیجیتال» مشابه با سال ۲۰۱۹، در صدر حوزههای مورد استقبال فناوران قرار گرفته است. بررسی و مقایسه ده حوزه دارای بیشترین پتنت نشان میدهد که به جز خروج «سیستمهای نوری و لوازم جانبی» و جایگزینی آن با «سیستمهای تشخیص داده»، تغییر آنچنان بزرگی نسبت به سال قبل رخ نداده است. علاوه بر این، به جز حوزه «تشخیص و جراحی» که نرخ رشد صفر را تجربه نموده، مابقی حوزههای برتر با افزایش تعداد پتنت همراه بودهاند. بیشترین افزایش نیز، متعلق به «سیستمهای تشخیص داده» و «آمادهسازی برای مقاصد پزشکی، دندانپزشکی و آرایشی» (به ترتیب، برابر با ۱۷ و ۱۴ درصد) بوده است. در جدول ۲، ده حوزه برتر فناوری از منظر «US» پتنتهای گرنت شده در سال ۲۰۲۰ قابل مشاهده است. شایان ذکر است که صدرنشینی مجدد «پردازش داده دیجیتال» و «انتقال و ارسال اطلاعات دیجیتال»، به خوبی نشاندهنده فراگیری اقتصاد دیجیتال و رواج بیش از پیش آن در ابعاد و شئون مختلف زندگی بشر است.
جدول ۲- فهرست ده حوزه برتر فناوری با بیشترین «US» پتنت گرنت شده در سال ۲۰۲۰ میلادی
گفتنی است که بیشترین نرخ رشد پتنت در حوزههای فناوری، در اختیار سیستمهای کامپیوتری مبتنی بر مدلهای زیستی قرار دارد که توانسته رشد خیرهکننده ۶۷/۲۸ درصدی را طی سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی تجربه نماید. دستگاههای الکتریکی جایگزین سیگار (Electrical Smoking Devices)، با رشد ۵۵/۰۸ درصدی و فناوریهای مرتبط با رشد و گلدهی گیاهان (Angiosperm) با رشد ۴۸/۵۹ درصدی، در ردههای بعدی حوزههای فناوری دارای بیشترین نرخ رشد پتنت در آمریکا قرار دارند. یادگیری ماشین، کامپیوترهای کوانتومی، سیستمهای کنترلی غیرالکتریکی، نمایش اطلاعات، انتقال داده، چاپ سهبعدی و سیستمهای جهتیابی وسایط نقلیه، دیگر حوزههای برتر دهگانه فناوری با بیشترین نرخ رشد پتنت را تشکیل میدهند.
رتبهبندی بر اساس پتنت فامیلیهای فعال و شرکتهای مادر
یکی دیگر از آنالیزهای ارزشمند «IFI Claims» که از سال ۲۰۱۸ میلادی به مجموعه گزارشات سالیانه آن افزوده شده، رصد و ارزیابی مجموعه پتنت فامیلیهای فعال شرکتها است. بررسیها نشان میدهد که بسیاری از شرکتهای فناور، فعالیتهای ثبت اختراع خود را از طریق زیرمجموعههای تخصصی و یا بازوهای سرمایهگذاری و ثبت اختراع انجام میدهند و همین عامل، موجب میشود تا سبد داراییهای فکری آنها از نظر رسمی، بین چند نام حقوقی مختلف تقسیم شود. بدیهی است که عدم توجه به این موضوع و غفلت از آمار تجمیعی پتنتهای شرکتها (احتساب مجموعه شرکتهای تابعه آنها)، تصویر نادرستی از وضعیت آنها پدید میآورد. این در حالی است که یکپارچهسازی فعالیتهای ثبت اختراع یک شرکت مادر و زیرمجموعههای آن، تصویری تمامنما از استراتژیهای مالکیت فکری و جایگاه شرکت مذکور در مقایسه با رقبا به دست میدهد. از این منظر، «IFI Claims» با بررسی دقیق پتنت فامیلیهای در اختیار شرکتها، اقدام به انتشار دو فهرست تحت عناوین «Patent Assets of the S&P 100» و «IFI 250: Largest Global Patent Holders» نموده که در ادامه، به تحلیل و بررسی آنها خواهیم پرداخت.
بر این اساس، «سامسونگ الکترونیک» با ۸۰۵۷۷ پتنت فامیلی فعال (افزایش ۵/۱ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹)، در صدر شرکتهای برتر جهان قرار گرفته و پس از آن، «IBM» و «Canon» در ردههای دوم و سوم جای گرفتهاند. تفاوت قابلملاحظه سامسونگ و «IBM» را میتوان به استراتژیهای ثبت اختراع متفاوت آنها نسبت داد، بهطوریکه در «IBM»، همه فعالیتهای ثبت اختراع به صورت متمرکز و تحت نام شرکت مادر انجام گرفته و در مقابل، سامسونگ به صورت مجزا و از طریق شرکتهای زیرمجموعه خود، اقدام به ثبت و انتشار پتنت میکند.
نکته کلیدی دیگر که بایستی به آن توجه داشت، تأکید ویژه شرکتهای فناور به بازارهای بینالمللی است. فارغ از ملیت و محل استقرار فناوران، اغلب برندهای مشهور فناوری، اعم از «IBM» آمریکایی، سامسونگ آسیایی و زیمنس اروپایی، بازارهای جهانی را هدف قرار داده و از همین رو، برای حفاظت از اختراعات و نوآوریهای خود در اقصی نقاط جهان، اقدام میکنند. سبد پتنت متنوع این شرکتها، به خوبی تأیید میکند که در فضای کسبوکار فعلی، هر شرکتی میبایست به نوآوری در مقیاس بینالمللی فکر کرده و آمادگی مقابله با رقبای داخلی و خارجی و ابداعات جدید آنها در بازارهای سنتی تحت سیطره خود را داشته باشد. در جدول ۳، فهرست ده شرکت برتر جهان و آمریکا از منظر تعداد پتنت فامیلیهای فعال تا پایان سال ۲۰۲۰ آمده است.
جدول ۳- فهرست ۱۰ شرکت برتر سال ۲۰۲۰ از منظر پتنت فامیلیهای فعال (با احتساب شرکتهای تابعه)
همانطور که در جدول مشاهده میشود، در بین ده شرکت برتر جهان از منظر تعداد پتنت فامیلیهای فعال، چهار شرکت آمریکایی (IBM، مایکروسافت، جنرال الکتریک و اینتل)، چهار شرکت آسیایی (سامسونگ الکترونیک، «Canon»، پاناسونیک و LG) و دو شرکت اروپایی (رابرت بوش و زیمنس) حضور دارند. علاوه بر این، جنرال الکتریک که تا پایان سال ۲۰۱۹، با قریب به ۳۰ هزار پتنت فامیلی فعال در رده دوم شرکتهای آمریکایی قرار داشت، با افت چشمگیر ۲۱ رصدی، جایگاه خود را به مایکروسافت واگذار کرده است.
لازم به تأکید است که یک پتنت فامیلی، مجموعهای از چندین پتنت مختلف است که همگی در ارتباط با یک اختراع واحد به ثبت رسیدهاند. علاوه بر محدودیت زمانی ۲۰ ساله از تاریخ ثبت درخواست، صاحبان پتنت ممکن است قبل از انتهای این دوره زمانی، با عدم پرداخت هزینههای نگهداری، موجبات پایان اعتبار پتنت را فراهم نمایند. همین عامل، موجب میشود که برخی از پتنت فامیلیها، منقضی و یا متوقف شوند.