مقدمه
یکی از شاخص‌های کارآمد در زمینه رصد تغییرات فناورانه و شناسایی حوزه‌های نوظهور فناوری، بررسی تعداد درخواست‌های ثبت اختراع، گواهی‌های صادر شده و به صورت کلی، میزان فعالیت‌های ثبت اختراع شرکت‌های فناور است. به عبارت بهتر، تحلیل پتنت و بررسی آماری اسناد ثبت اختراع، نشان می‌دهد که کدام حوزه‌های فنی در اولویت قرار داشته و کدام زمینه‌ها با کاهش استقبال و در نتیجه افت سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه‌ای مواجه شده‌اند.
از سوی دیگر، تحلیل و ارزیابی روند ثبت اختراعات در بازارهای پیشرو که از سیستم‌های مالکیت فکری قدرتمندی برخوردار می‌باشند، مسیر توسعه فناوری‌های نوظهور و کاندیدهای بالقوه برای تغییرات فناورانه را بهتر مشخص می‌کنند. بر این اساس، بازار کشورهای اروپایی، به لطف جذابیت‌های مالی و جمعیتی و همچنین حضور بسیاری از غول‌های فناوری جهان، مثالی خوب برای این ارزیابی‌ها خواهد بود. در همین راستا، به‌منظور درک بهتر ترندهای مورد استقبال فناوری در سال ۲۰۲۰ میلادی، در نوشتار حاضر به بررسی و تجزیه‌وتحلیل درخواست‌های ثبت شده در دفتر ثبت اختراع اروپا (EPO) می‌پردازیم.
حوزه‌های برتر فناوری در اروپا
بررسی درخواست‌های ثبت شده در «EPO» در سال ۲۰۲۰ میلادی، حکایت از آن دارد که ده حوزه برتر فناوری، مشابه با سال‌های گذشته بوده و تنها تغییراتی در جایگاه این فناوری‌ها پدید آمده است. بر اساس اطلاعات ارائه شده، «فناوری‌های پزشکی» و «ارتباطات دیجیتال»، با بیش از ۱۴ هزار درخواست ثبت اختراع، به ترتیب در رده‌های اول و دوم جای داشته و «فناوری‌های کامپیوتری» با حدود ۱۳ هزار، «ماشین‌آلات الکتریکی و انرژی» با ۱۱ هزار و «حمل‌ونقل» با ۹ هزار درخواست، با بیشترین استقبال فناوران همراه بوده‌اند. «فناوری‌های دارویی»، «اندازه‌گیری»، «زیست‌فناوری»، «سایر ماشین‌آلات ویژه» و «شیمی آلی»، از دیگر حوزه‌های مورد استقبال فناوران در سال ۲۰۲۰ میلادی بوده‌اند. شکل ۱، ده حوزه برتر فناوری و تعداد درخواست‌های ثبت شده در هر یک از آن‌ها در سال ۲۰۲۰ میلادی را نشان داده و میزان تغییرات نسبت به سال قبل میلادی را نیز به تصویر کشیده است.
شکل ۱- حوزه‌های برتر فناوری از نظر تعداد درخواست‌های ثبت اختراع اروپایی در سال ۲۰۲۰ میلادی
جالب اینجا است که ده حوزه برتر یاد شده، مجموعاً ۵۵ درصد از کل درخواست‌های به ثبت رسیده در سال ۲۰۲۰ میلادی را به خود اختصاص داده‌اند. در این بین، فناوری‌های پزشکی با قریب به ۱۴۳۰۰ درخواست، در حالی در صدر فناوری‌های برتر قرار گرفته‌اند که در سال ۲۰۱۹، این جایگاه به ارتباطات دیجیتال تعلق داشت.
با اوج‌گیری اپیدمی کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ میلادی، پیش‌بینی می‌شد که فعالیت‌های ثبت اختراع هم به‌صورت جدی تحت تأثیر قرار گرفته و به دلیل کاهش فعالیت‌های تحقیق‌وتوسعه‌ای، با افت عمده‌ای روبرو گردد. این در حالی است که بنابر آمار ارائه شده توسط «EPO»، درخواست‌های ثبت اختراع تنها با کاهش ناچیز ۰/۷ درصدی همراه بوده و فعالیت‌های ثبت اختراع، در مقابل اثرات مخرب کرونا ویروس، مقاومت نسبی خوبی نشان داده‌اند. با این وجود، شواهد حاکی از آن است که این موضوع اثرات کاملاً نامتقارنی در حوزه‌های مختلف فناوری داشته است. برای مثال، ثبت درخواست در حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی، همچنان قوی بوده و فناوری‌های پزشکی با رشدی ۲/۶ درصدی، در صدر قرار گرفته‌اند. همچنین نوآوری‌های دارویی و فناوری‌های زیستی، به ترتیب با خیزهای ۱۰/۲ و ۶/۳ درصدی، بالاترین رشد را نسبت به فناوری‌های رقیب تجربه نموده‌اند. این آمارها، ادامه سرمایه‌گذاری در تحقیقات پزشکی برای تولید روش‌های جدید درمانی و همچنین توسعه و تجاری‌سازی تجهیزات پزشکی مدرن را نوید می‌دهد.
عکس این موضوع، در بخش‌های هواپیمایی و خودرو به چشم می‌خورد؛ رکود اقتصادی و اثرات به شدت منفی کووید-۱۹ را می‌توان در کاهش ۵/۵ درصدی درخواست‌های مرتبط با حمل‌ونقل مشاهده نمود. اگر بخش‌های یاد شده را در یک سر طیف و فناوری‌های حوزه سلامت را هم در سر دیگر طیف در نظر بگیریم، شاهد فناوری‌های مرتبط با «ICT» در بین آن‌ها هستیم که عملاً رشد ناچیزی را در سال ۲۰۲۰ میلادی تجربه نموده‌اند. جالب اینجا است که فناوری‌های مرتبط با حوزه برق و انرژی، مقوله انرژی‌های تجدیدپذیر، انتقال و ذخیره‌سازی آن‌ها، فارغ از موضوع کرونا و تبعات آن، همچنان به رشد خود ادامه داده‌اند و این، نشانگر اهمیت ویژه این فناوری‌ها برای انقلاب صنعتی چهارم است.
به‌منظور درک بهتر اثرات نامتقارن کووید-۱۹ بر روند درخواست‌های ثبت اختراع، می‌توان به مقایسه نرخ رشد این حوزه‌ها در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی پرداخت. برخلاف سال ۲۰۱۹ که اغلب حوزه‌های برتر فناوری، با افزایش قابل توجه درخواست‌ها مواجه بوده‌اند، اما در سال ۲۰۲۰ میلادی، هم نرخ رشدها به شدت کاهش یافته و هم حوزه‌های بیشتری با کاهش تعداد درخواست مواجه شده‌اند. بهترین مثال برای این موضوع، ارتباطات دیجیتال است که در سال ۲۰۱۹ با رشد ۱۷/۹ درصدی، با اختلافی اندک نسبت به فناوری‌های پزشکی، در رتبه اول فناوری‌های برتر قرار داشته و در سال جدید، با نرخ رشد صرفاً یک درصدی، رده اولی خود را واگذار نمود. جدول ۱، حوزه‌های برتر ثبت اختراع «EPO» در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی را همراه با نرخ رشدهای هر یک از حوزه‌ها نشان داده است.
جدول ۱- حوزه‌های برتر ثبت اختراع در «EPO» در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰
همانطور که در جدول ۱ مشخص است، در حالی‌که در سال ۲۰۱۹ میلادی، شیمی آلی تنها حوزه برتر با نرخ رشد منفی درخواست‌های ثبت اختراع بود، در سال جدید حوزه‌های حمل‌ونقل، اندازه‌گیری و سایر ماشین‌آلات خاص هم به این حوزه پیوسته و همگی روند کاهشی را تجربه نمودند.
فناوری‌های حوزه سلامت در عصر کووید-۱۹
یکی از نکات جالب‌توجه در روند توسعه فناوری‌های نوظهور اروپا در سال ۲۰۲۰ میلادی، رشد چشمگیر فناوری‌های حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی است. در حالی‌که کرونا حوزه‌هایی همچون حمل‌ونقل و جهانگردی و گردشگری را به‌نوعی قفل نموده و بسیاری از کسب‌وکارها را به سمت و سوی فعالیت‌های دورکار و آنلاین رهنمون ساخته است، اما سه حوزه فناوری‌های پزشکی، داروسازی و زیست فناوری، رشد چشمگیری را تجربه نمودند. البته اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که حتی این سه حوزه نیز، نرخ رشد کمتری نسبت به سال قبل از آن داشته‌اند. با این وجود، این مسئله هنگامی نمود متفاوت‌تری می‌یابد که نرخ رشد جدید این حوزه‌ها را در کنار روند نزولی بسیاری از زمینه‌های فنی دیگر قرار دهیم.
بنا بر آمار دفتر ثبت اختراع اروپا، سه حوزه فناوری‌های پزشکی، داروسازی و زیست فناوری، مجموعاً با ۳۰۱۲۶ درخواست ثبت اختراع، تقریباً ۱۶/۷ درصد از کل درخواست‌های «EPO» در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داده و در واقع، به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی نوآوری در اروپا مطرح بوده‌اند. شکل ۲، روند درخواست‌های ثبت اختراع این حوزه‌ها را طی سال‌های اخیر نشان داده است.
شکل ۲- روند افزایشی درخواست‌های ثبت اختراع در حوزه فناوری‌های سلامت و مراقبت‌های بهداشتی
شاید از منظر دیگری هم بتوان به رشد قابل توجه این حوزه‌های فناورانه در مقابل سایر حوزه‌ها نگریست: واکنش مخترعین و فناوران به بحران‌های اصلی پیش روی بشر! به عبارت بهتر، برخی نیازهای شناخته شده بشری یا چالش‌های جهانی همچون تغییرات آب و هوایی، به شکل مستمر ذهن مخترعین و فناوران را به خود معطوف ساخته و آن‌ها در تلاش بوده‌اند تا این نیازها و چالش‌ها را از مسیر زندگی بشر حذف کنند. حال در مقطع حساسی که بحرانی همچون کووید-۱۹ شکل گرفته، طبیعی به‌نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه برای رفع این مشکل نه‌تنها کاهش نیابد، بلکه به روند صعودی خود نیز ادامه داده و شبکه‌ای قدرتمند از بازیگران بخش خصوصی و دولتی را برای مقابله با آن بسیج کند.
لازم به تأکید است که رابطه این سه حوزه فناوری، سابقه‌ای نسبتاً طولانی دارد. با افزایش جمعیت و روند پیر شدن آن، لزوم نوسازی و بهبود سیستم‌های ملی مراقبت‌های بهداشتی و همچنین سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه‌ای افزایش یافته و در همین راستا، تعداد درخواست‌های ثبت اختراع مرتبط با نوآوری‌های پزشکی و دارویی هم روند به‌شدت صعودی در پیش گرفته‌اند. در حال حاضر، فناوری‌های مختلفی برای شناسایی، مبارزه یا حتی پیشگیری از بیماری‌های مختلف توسعه است و عملاً بهداشت و درمان، دیگر فقط مربوط به داروها و واکسن‌ها (یعنی بخش دارویی) خلاصه نمی‌شود. پیشرفت در دستگاه‌های تشخیصی مانند دستگاه‌های اشعه ایکس و اسکنرهای «MRI» و همچنین کاشت پروتز یا ابزارهای جراحی، منجر به رونق هر چه بیشتر ثبت اختراع در زمینه فناوری‌های سلامت شده است. در این میان، زیست‌فناوری به‌عنوان ضلع سوم و تکمیل‌کننده حوزه فناوری‌های پزشکی و دارویی، این روند رو به رشد را تشدید می‌کند؛ از طراحی و توسعه آزمایش‌های ژنتیکی برای پیش‌بینی بیماری گرفته تا روش‌های درمانی خاموش‌کننده ژن‌های شناخته شده ایجاد بیماری!
۱. فناوری‌های پزشکی در صدر:
شکی در این نکته وجود ندارد که برای سال‌های متمادی، بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه‌ای، به سمت تجهیزات پزشکی و تشخیصی سرازیر شده‌اند. در حالی‌که فناوری‌های پزشکی در سال ۲۰۰۶ میلادی، در رده نخست فناوری‌های برتر قرار داشت، در سال ۲۰۱۰، رتبه نخست را از آن خود نمود. طی سال‌های بعد، این جهش چشمگیر تثبیت شد و به‌جز سال ۲۰۱۹ میلادی که ارتباطات دیجیتال در صدر قرار گرفت، عملاً فناوری‌های پزشکی به‌عنوان صدرنشین بلامنازع حوزه‌های مورد استقبال مخترعین و فناوران مطرح بود.
از منظر متقاضیان برتر ثبت اختراع در حوزه فناوری‌های پزشکی، فناوران آمریکایی با ۵۵۱۹ درخواست، در صدر قرار داشته و متقاضیان اروپایی با ۵۴۶۰ درخواست، در رده بعدی جای دارند. ژاپن با ۱۰۱۱، چین با ۴۱۴ و کره جنوبی با ۳۳۸ درخواست، در رده‌های بعدی بیشترین متقاضی ثبت اختراع در «EPO» برای فناوری‌های پزشکی قرار دارند. نکته جالب این‌که چین و کره جنوبی، به ترتیب با رشد ۳۴/۴ و ۱۳ درصدی، گامی بلند برای رسیدن به رقبای خود برداشته‌اند. این در حالی است که متقاضیان آمریکایی و اروپایی رشد کمتر از یک درصدی داشته و ژاپنی‌ها هم رشد پایین ۱/۲ درصدی را تجربه نموده‌اند.
شکل ۳- وضعیت کلی فناوری‌های پزشکی
گفتنی است که در بین شرکت‌های فناور، «جانسون و جانسون»، «مدترونیک» و رویال فیلیپ، گوی سبقت را از سایر رقبا ربوده و خود را به‌عنوان بازیگران کلیدی ثبت اختراع در حوزه فناوری‌های پزشکی مطرح نموده‌اند. اشاره به این موضوع خالی از لطف نیست که در بسیاری از موارد، مسیر بازاریابی دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی، بسیار کوتاه‌تر و ساده‌تر از یک دارو یا واکسن است. این امر، توضیح می‌دهد که چرا شرکت‌های فعال در حوزه مراقبت‌های بهداشتی، ترجیح می‌دهند تا در وهله اول، بر فناوری‌های پزشکی، دستگاه‌ها، تجهیزات و ابزارهای تشخیص یا پیشگیری از بیماری متمرکز شده و در گام‌های بعدی، به سراغ سرمایه‌گذاری در توسعه داروهای جدید می‌روند.
۲. فناوری‌های دارویی دارای بیشترین نرخ رشد:
بالاترین رشد تعداد درخواست‌های اروپایی در سال ۲۰۲۰ میلادی، متعلق به فناوری‌های دارویی بوده است. سهم ۴۱/۸ درصدی مخترعین اروپایی (۳۵۹۱ درخواست) و ۳۹/۱ درصدی متقاضیان آمریکایی (۳۳۵۹ درخواست)، در کنار رشد چشمگیر آن‌ها (به ترتیب ۱۵ و ۱۳/۶ درصد)، به خوبی نشان‌دهنده جو حاکم بر این حوزه است. این در حالی است که ژاپن و چین به‌عنوان بازیگران برتر بعدی (به ترتیب با ۴۲۸ و ۲۸۹ درخواست)، با کاهش درخواست‌ها در سال ۲۰۲۰ مواجه شده‌اند. کاهش چشمگیر ۱۱/۶ درصدی چین، یکی از نکات جالب‌توجه محسوب می‌شود. در نهایت، کره جنوبی با ۲۴۷ درخواست و رشد ۱/۶ درصدی، در رده بعدی جای گرفته است.
شکل ۴- وضعیت کلی فناوری‌های دارویی
در بین متقاضیان برجسته ثبت درخواست‌های دارویی در «EPO»، یک سازمان تحقیقات عمومی فرانسوی، در صدر قرار گرفته است. پس از «Inserm» که موفق به ثبت ۱۱۸ درخواست جدید در سال ۲۰۲۰ میلادی گردیده، غول آلمانی «مرک» و شرکت «جانسون و جانسون»، به ترتیب با ۹۹ و ۹۲ درخواست، در رده‌های بعدی جای گرفته‌اند. در این بین، نباید از نقش دانشگاه‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) هم غافل بود. همانطور که تقریباً یک چهارم از کل درخواست‌های به ثبت رسیده در «EPO»، از طریق این بازیگران ارائه می‌شود (۵ درصد دانشگاه‌ها و ۲۱ درصد «SME»ها)، در حوزه فناوری‌های دارویی هم این موضوع به چشم می‌خورد. باید توجه داشت که تمرکز بیش از حد بر روی متقاضیان برتر، موجب می‌شود تا از مابقی متقاضیان کوچک‌تر که شاید بخش عمده‌ای از نوآوری‌ها از سوی آنان توسعه یابد، غافل شویم. لازم به یادآوری است که اکثر دانشگاه‌ها یا شرکت‌های استارت‌آپی، فاقد منابع لازم برای تأمین هزینه‌های سرسام‌آور آزمایش‌های بالینی یا ساخت امکانات تولیدی هستند و به همین دلیل، مشارکت فناورانه با شرکت‌های داروسازی بزرگ، با هدف انتقال تحقیقات درخشان از آزمایشگاه به بازار، می‌تواند برای میلیون‌ها نفر مفید باشد.
نکته جالب دیگر پیرامون فناوری‌های دارویی که در پرونده‌های ثبت اختراع «EPO» هم نمایان است، افزایش چشمگیر نوآوری‌های مرتبط با واکسن است. در واکنش به شیوع کرونا ویروس و سرمایه‌گذاری‌های متعدد برای ساخت واکسن، تعداد درخواست‌های ثبت اختراع مرتبط با این موضوع در سال ۲۰۲۰، به ۲۴۰ مورد رسیده که در مقایسه با ۱۵۰ درخواست متعلق به سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶، بسیار بیشتر است. این روند صعودی، نشان می‌دهد که چگونه صدها تیم تحقیقاتی در سرتاسر جهان، به دنبال پاسخ به چالش تولید واکسن‌های جدید علیه ویروس کرونا برآمدند.
۳. زیست‌فناوری و عرض‌اندام کشورهای آسیایی:
طی یک دهه گذشته، روند افزایشی درخواست‌های ثبت اختراع متقاضیان چینی و کره جنوبی در دفتر ثبت اختراع اروپا، عمدتاً محدود به ارتباطات دیجیتال و فناوری‌های کامپیوتری بوده است. این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ میلادی، شاهد افزایش چشمگیر درخواست‌های ثبت اختراع شرکت‌های ژاپنی (۱۸ درصد)، کره‌ای (۳۱/۵ درصد) و چینی (۷۵/۴ درصد) در حوزه فناوری‌های زیستی بوده‌ایم. البته این رشد عجیب درخواست‌های فناوران چینی، به دلیل تعداد کمتر درخواست‌ها (۳۶۳ درخواست)، اثر آن‌چنان زیادی در روند کلی نگذاشته و رشد درخواست‌ها به ۶/۳ درصد محدود شده است. با این وجود، دهه آینده را می‌توان رونق زیست‌فناوری در شرکت‌های آسیایی دانست که می‌تواند به موازات انقلاب دیجیتال این شرکت‌ها به پیش رود.
شکل ۵- وضعیت کلی فناوری‌های زیستی
گفتنی است که در حوزه زیست‌فناوری، متقاضیان اروپایی با ۳۴۲۷ درخواست (رشد ۴/۵ درصدی) در صدر بوده و آمریکا با ۲۲۷۷ درخواست (کاهش ۰/۹ درصدی) در رده دوم جای دارد. ژاپن، چین و کره جنوبی نیز، به ترتیب با ۵۴۵، ۳۶۳ و ۲۶۷ درخواست، در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
رونق ادامه‌دار فناوری‌های دیجیتال:
رونق پایدار فناوری‌های دیجیتال در سال ۲۰۲۰ میلادی، نشان‌دهنده این است که پیشگامان و فناوری‌های کلیدی انقلاب صنعتی چهارم، در حال شکل دادن به یک اقتصاد مبتنی بر داده هستند. این امر، به‌ویژه در نوآوری‌های مرتبط با نسل پنجم فناوری‌های ارتباطی (5G) و هوش مصنوعی، نماد ارتباطات دیجیتال و فناوری‌های کامپیوتری به چشم می‌خورد.
بنا بر گزارش دفتر ثبت اختراع اروپا، ارتباطات دیجیتال و فناوری‌های کامپیوتری با سهم تقریباً ۱۵ درصدی، در رده‌های دوم و سوم فناوری‌های برتر اروپا در سال ۲۰۲۰ قرار گرفته‌اند. رونق ادامه‌دار فناوری‌های دیجیتال در سایه اپیدمی کووید-۱۹ را می‌توان این‌چنین تحلیل کرد: «از آنجایی که شبکه‌های ارتباطی دیجیتال، می‌توانند اتصال فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی را در این همه‌گیری وحشتناک فراهم آورند، این فناوری‌ها بیش از هر زمان دیگری در زندگی روزمره اهمیت یافته و در نتیجه، فعالیت‌های ثبت اختراع در آن‌ها از رونق نسبی برخوردار بوده است».
۱. ارتباطات دیجیتال:
ارتباطات دیجیتال، به‌رغم رشد یک درصدی (۱۴۱۲۲ درخواست) در سال ۲۰۲۰، جای خود را به فناوری‌های پزشکی واگذار نموده و در رده دوم قرار گرفته است. چین با ۳۷۴۰ درخواست در صدر قرار داشته و آمریکا و اروپا با ۳۶۳۳ و ۳۶۲۱ درخواست، در رده‌های دوم و سوم جای دارند. رشد ۱۰/۶ درصدی ژاپن و کاهش ۱۰/۱ درصدی کره جنوبی، از نکات قابل‌توجه روند ثبت اختراعات حوزه ارتباطات دیجیتال در سال ۲۰۲۰ محسوب می‌شود.
از منظر بنگاهی نیز، شرکت‌های هوآوی، اریکسون و کوآلکام، به ترتیب با ۱۸۶۸، ۱۲۰۷ و ۱۱۸۹ درخواست، شرکت‌های برتر در زمینه ثبت پتنت در این حوزه می‌باشند.
شکل ۶- وضعیت کلی فناوری‌های ارتباطات دیجیتال
۲. فناوری‌های کامپیوتری:
در حوزه فناوری‌های کامپیوتری، آمریکا و اروپا، به ترتیب با ۴۸۱۶ و ۳۶۸۳ درخواست، پیشتاز می‌باشند. با این وجود، رشد ۹/۲ درصدی کره جنوبی و ۷ درصدی چین (در مقایسه با رشد ۰/۸ درصدی آمریکا و اروپا)، موجب شده تا عملاً روند صعودی این حوزه تحت تأثیر آسیا قرار گیرد. متقاضیان ژاپنی نیز، هیچ تغییر محسوسی را در تعداد درخواست‌های خود تجربه نکرده‌اند.
فناوری‌های کامپیوتری، همچنان با تمرکز بر اتوماسیون فرآیندهای بیشمار تجاری، نوآوری در هوش مصنوعی و گسترش اینترنت اشیاء در حرکت بوده و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۲۳ میلادی، بیش از ۲۹ میلیارد دستگاه هوشمند را به هم متصل نماید. بسیاری از این دستگاه‌ها، قادر به پردازش داده‌ها در زمان واقعی هستند و به همین ترتیب، این حوزه فناوری در نقطه تقاطع ارتباطات از راه دور و کامپیوتر قرار داشته و شامل سخت‌افزار و حافظه و همچنین اشکال جدیدی از پردازش داده‌ها است. در این حوزه، شرکت‌های سامسونگ، مایکروسافت و اینتل، به ترتیب با ۷۵۴، ۶۸۲ و ۵۳۳ پتنت، موفق به پیشی گرفتن از رقبای خود شده‌اند.
شکل ۷- وضعیت کلی فناوری‌های کامپیوتری
