پتنت یا گواهی ثبت اختراع را بیشتر به یک ابزار بازدارنده برای حفاظت از دستاوردهای نوآورانه میشناسیم. در حالی که این ابزار، ویژگیهایی دارد که میتواند به جذب سرمایه در شرکتهای نوپا که غالبا به لحاظ مالی در مضیقه هستند، کمک کند. احتمالا این جمله معروف را شنیدهاید که سرمایه ترسو است و به محل امن و مطمئن پناه میبرد. فناوری برخوردار از حق اختراع، میتواند این اطمینان را به سرمایهگذار دهد که تحت حفاظت است و در برابر تقلید رقبا بیمه خواهد بود. این مزیت زمانی بسیار مهم میشود که توسعه محصول مبتنی بر فناوری زمان زیادی بخواهد. در حوزه فناوریهای عمیق، کارآفرینان، معمولاً برای آزمایش ایدههای خود، ساختن نمونههای اولیه و مانند آن به تحقیقوتوسعه و مهندسی قابل توجهی نیاز دارند. بنابراین چرخههای توسعه فناوری در این حوزهها بسیار زمانبر است و سرمایهگذاران مراحل اولیه نمیتوانند به بازگشت زودهنگام سرمایه خود که ناشی از فروش محصول و یا سهام شرکت است، امید ببندند. اینجاست که ثبت اختراع، با حفاظت 20 سالهای که از فناوری مورد نظر میکند (منوط به پرداخت هزینههای تمدید اعتبار گواهی ثبت) نقش یک ضمانتنامه را برای سرمایهگذار ایفا میکند. از سوی دیگر برای کارآفرینان فعال در حوزه فناوریهای عمیق، پتنتها، نشانهای از ارزشمندی فناوری و سندی برای اثبات نوآوری آن به شمار میآیند. برای مثال اکثر شرکتهای نوپای فعال در فناوریهای هیدروژنی - که جز فناوریهای عمیق است - سفر علمی خود را از آزمایشگاه آغاز میکنند و با تکیه بر ترکیب مجدد فناوریهای موجود و یا به کارگیری فناوریهای نوظهور به مسائل فنی اساسی خود میپردازند. این حوزه به سرمایهگذاری و بودجه قابل توجهی در تحقیقوتوسعه و مهندسی (بهویژه در مراحل اولیه) نیاز دارد که معمولا تضمین این سرمایهگذاریها، متکی به پتنت است.
تحلیل معاملات مربوط به سرمایهگذاریهای مخاطرهآمیز بر روی شرکتهای نوپای فعال در حوزه هیدروژن، نشان میدهد که شرکتهای دارای تقاضانامه ثبت اختراع، افزایش مداوم جذب سرمایه را طی انتقال از مراحل اولیه تامین مالی (شامل مرحله بذری، سری A و سری B) به مراحل بعدی (شامل سری C تا F) و مرحله عرضه سهام یا پس از آن، تجربه کردهاند. در حالی که شرکتهای فاقد تقاضانامه، روند کاهشی را در جذب سرمایه نشان دادهاند (شکل زیر).
بنابراین به نظر میرسد برای شرکتهای نوپای جوان که در حوزه فناوریهای پیشرفته فعالیت میکنند، برخورداری از حقوق مالکیت فکری، یک عامل جذاب برای سرمایهگذار محسوب میشود. توجه نهادهای حامی شرکتهای دانشبنیان به این مهم، میتواند نظام مالکیت فکری را در کشور تقویت کرده و توسعه دهد.
Hydrogen patents for a clean energy future, published by EPO and OECD/IEA, 2023