از همان بدو خلقت، یکی از دغدغههای اصلی انسان، نحوه پوشاندن بدن بوده که در کنار نیازهایی همچون غذا و مسکن، احتیاجات ضروری و اولیه وی را تشکیل میدهد. در حالیکه انسانهای نخستین، از برگ گیاهان برای پوشاندن بدن خود استفاده میکردند، پیشرفتهای بشر موجب شد تا به مرور زمان، پوششهای متداول افراد هم تغییر یافته و عملاً با شکلگیری صنعت پوشاک، تنوع بیشتری در جوامع ایجاد شد.
وظیفه اصلی پوشاک، حفاظت از بدن انسان در برابر خطرات محیطی، اعم از آبوهوا (سرما یا گرمای بیش از حد، بارش باران یا نور شدید آفتاب)، حشرات، آسیب به پوست در اثر ضربه یا سایش و ... میباشد. مثال بسیار خوب از نیاز انسان به پوشش مقاوم، کفش است. پای برهنه، میتواند آسیبهای فراوانی به فرد وارد کند و کفش بهعنوان بخشی از پوشش مصنوعی ساخته شده توسط بشر، این مشکل را به خوبی رفع مینماید. البته باید به این نکته هم توجه داشت که لباس یک ابزار حفظ حجب و حیا در فطرت انسانی هم به شمار میرود. به عبارت بهتر، جوامع مختلف در طول تاریخ، نشان دادهاند که بنا به علایق فطری خود، درجات مختلفی از فرهنگ پوشیدگی را دنبال نمودهاند.
لباسهای اولیه، از گیاهان تولید میشد و سپس، پوست حیوانات به عنوان جایگزینهای مناسبتری انتخاب شدند. با توسعه مهارتهای بشر در استفاده از پارچههای اولیه، لباسهای ابریشمی و حریر در بین مردم رواج یافت که البته محدود به قشر ثروتمند و مرفه جوامع بود. این روند ادامه داشت تا با پیشرفت صنعت نساجی و امکان تولید انواع پارچه، صنعت پوشاک با عرضه پوششهای متنوعی همچون شلوار، پیراهن، تیشرت، کلاه، کت و ... شکوفا گردید و این صنعت، به عنوان یکی از خاستگاههای جدی بشر، با رونقی چشمگیر روبرو شده و نوآوریهای قابل توجهی را به دنبال داشت.
در این میان و در نیمه دوم قرن نوزدهم، نوآوری جدیدی در صنعت پوشاک رخ داد که با گذشت بیش از یک و نیم قرن، آثار آن هنوز هم در گوشه و کنار جهان به خوبی هویدا است. کافی است هنگامیکه در خیابان قدم میزنید، به لباس افراد نگاهی بیندازید. بسیاری از آنها، اعم از زن و مرد، پیر و جوان و حتی خردسالان، شلوار جین پوشیدهاند، شلوارهایی با رنگها و طرحهای مختلف که البته مدل کلاسیک و اصلی آن، به رنگ آبی است.
در کمد لباس اغلب افراد، یکی دو شلوار جین به چشم میخورد؛ اما چرا این شلوارها تا این حد محبوب شدهاند؟ آیا به خاطر دوام آنها است یا زیبایی و تنخور عالی موجب شده تا با استقبال مواجه شوند؟ چه کسی برای نخستین بار شلوار جین را طراحی و تولید نمود؟ آیا میتوان شلوار جین را یک اختراع دانست و اگر پاسخ مثبت است، مخترع یا مخترعین آن چه کسانی هستند؟
تنها ارزش بازار شلوار جین در آمریکا، بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است که نشانگر یک تمایل و رویکرد جدی مشتریان و در عین حال، پتانسیل قابل توجه برای تولیدکنندگان این حوزه میباشد. تقریباً هیچ لباسی را مانند شلوار جین نمیتوان یافت که تا این حد فراگیر شده و عملاً پای ثابت کمد لباس همه اقشار، از کارگر و دانشجو گرفته تا مهندسین و حتی رئیسجمهورها باشد. شلوار جین، محدود به پولدار و فقیر و یا برندهای ضعیف و قوی نیست؛ اقشار مختلف، با تواناییهای مالی متفاوت، میتوانند شلوارهای جین را در میان برندهای مشهور و یا محلی مختلف بیابند.
جین یا دنیم (Denim)، پارچهای محکم و بادوام است که از پنبه بافته میشود. این محصول، فرهنگ و مد دو قرن گذشته را به شکل قابل توجهی دگرگون نموده است. پیرامون مبدأ اولیه پارچههای جین، نظرات متفاوتی وجود دارد. برای مثال، برخی به «Dungaree» که روستایی در هند است، اشاره دارند. در مقابل، برخی دیگر با استفاده از اصطلاح «Serge de Nimes» یا ساخته شده در نیم، به شهر «نیم» فرانسه بهعنوان اولین تولیدکننده پارچههای جین اشاره میکنند. البته بررسیها نشان میدهد که دنیم، نوعی پارچه نخی است که برای نخستین بار در شهر «جنوا» ایتالیا تولید میشده که به دلیل بازتولید در نیم فرانسه، پارچه دنیم نامیده شده است. حتی مشهور است که نام جین، از نام شهر جنوا گرفته شده است.
شلوار جین که در ابتدا «Blue Jean» و سپس بهطور خلاصه «Jean» نامیده شد، در سال ۱۸۷۳ میلادی متولد گردید. لوی اشتراوس (Levi Strauss)، در سال ۱۸۵۱ میلادی، از آلمان به نیویورک نقلمکان کرد تا به همراه برادرش، تجارت خانوادگی را توسعه دهند. دو سال بعد، اشتراوس در مورد جویندگان طلا در غرب آمریکا شنید و به سانفرانسیسکو رفت تا شعبه جدیدی از فروشگاهشان را با نام «Levi Strauss & Co» راهاندازی کند. در میان محصولات موجود در فروشگاه وی، پارچهای نخی وجود داشت که توجه یک خیاط به نام جیکوب دیویس (Jacob Davis) را به خود جلب نمود. وی از این پارچه یا همان دنیم، برای دوخت روکش اسب، کاور واگنهای قطار و تولید چادرهای مسافرتی استفاده میکرد و هنگامیکه یکی از مشتریانش، سفارش یک شلوار محکم و مقاوم را به وی داد، از دنیم برای دوخت آن استفاده کرد. این واقعه، سرآغاز تولید شلوار جین محسوب میشود.
نوآوری جیکوب، صرفاً در استفاده از پارچه دنیم برای دوخت شلوار نبود؛ وی در نقاطی که شلوار تا میشد، تعدادی پرچهای مسی تعبیه کرد که استحکام آن را چندین برابر مینمود. استقبال از این شلوار، موجب شد تا دیویس به فکر تجاریسازی و تولید گسترده آن بیفتد و از همین رو، تصمیم به ثبت اختراع خود گرفت. وی پول کافی برای این کار نداشت و از همین رو، به اشتراوس پیشنهاد داد تا در ازای سرمایهگذاری در این زمینه، مالکیت پتنت را با هم در اختیار بگیرند. اشتراوس از ایده دیویس خوشش آمد و ثبت درخواست صورت گرفت. نتیجه این ثبت پتنت، گواهی ثبت اختراعی به شماره «US 139121» بود که در تاریخ ۲۰ می سال ۱۸۷۳، از سوی دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا به آنها اعطا گردید. در این پتنت، نام جیکوب دیویس بهعنوان تنها مخترع و نامهای دیویس و اشتراوس، بهعنوان مالکان پتنت قید شده است. در ادامه، نخستین کارخانه تولید شلوار جین آبی، با سرمایهگذاری «Levi Strauss & Co» و تحت نظارت فنی جیکوب دیویس به راه افتاد.
نکته جالب پیرامون اختراع شلوار جین، این است که در ابتدای کار (دهههای ابتدایی قرن بیستم)، شلوار جین بهعنوان لباس کار استفاده میشد. معدنکاران، کشاورزان، کارگران راهآهن و ...، به دلیل قیمت پایین و دوام و استحکام قابل توجه، از شلوار جین استفاده میکردند. با رواج استفاده از شلوار جین بین کابویهای آن موقع، این شلوارها به نمادی از غرب وحشی بدل گردید. در خلال جنگ جهانی دوم، با کمبود مواد اولیه و کاهش تولید شلوار جین، این محصول برای افرادی که به نحوی به جنگ مرتبط بودند و نیاز به پارچههای محکم و بادوام داشتند، به یک کالای ضروری تبدیل شد.
در ادامه، با توسعه فناوری و تنوع پارچههای بافته شده در دهه ۱۹۴۰ میلادی، توجه به جنبههای زیباییشناختی شلوار جین بیشتر شد و عملاً با تغییر نگاه از یک لباس کار صرف، به یک لباس روزمره و کاملاً کاربردی بدل گردید.
یکی از نقاط عطف شلوار جین، افزودن زیپ به آن بود که استفاده از آن را بسیار ساده میکرد. پوشیدن شلوار جین، توسط بسیاری از بازیگران مشهور آن زمان آمریکا، از جمله «مارلون براندو» و «جیمز دین» و محبوبیت بسیار زیاد آنها، شلوار جین را به یک نماد برای جامعه آمریکایی بدل نمود و از آن موقع، شلوار جین که دیگر لزوماً آبی نیست، از سوی تمامی اقشار جامعه در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت. گفتنی است که در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی، استقبال از شلوار جین به شدت زیاد شد و طراحان با ارائه طراحیهای مختلف، از جمله مدلهای ساییده شده یا زاپدار و رنگهای منحصربهفرد، این محصول نوستالژیک را متنوعتر از گذشته ساختند.
در ارتباط با شلوار جین، حقایق جالبی وجود دارد که شاید بسیاری از مردم از آنها اطلاع نداشته باشند. برای مثال، استفاده از رنگ آبی برای شلوار جینهای اولیه، به این دلیل بوده که کثیف و خاکی شدن آن بهعنوان لباس کار را کمتر هویدا میساخت. همچنین، جیب کوچک تعبیه شده در شلوارهای جین، مکانی برای نگهداری ساعت جیبی و سکه است که در گذشته به شدت رایج بود و با وجود تغییرات دنیای مدرن، هنوز هم در شلوارهای فعلی باقی مانده است. سومین حقیقت جالب در مورد شلوار جین، بهویژه شلوارهای کلاسیک آبیرنگ، با نخهای نارنجی (زرد) رنگ مورد استفاده در دوخت این شلوارها است. شاید شما هم از خود پرسیده باشید که چرا این رنگ؟ گفته میشود که این نخها، برای ایجاد تناسب بین پرچهای مسیرنگ موجود در شلوار انتخاب شده است.