اگر علاقهمند به طبیعت و گل و گیاه باشید، احتمالاً گذارتان به پارک و یا چمنزارهای طبیعی زیاد افتاده است. یکی از ویژگیهای پوشش سبز موجود در پارکها، چمن یکدست و صافی است که حتی بسیاری از کودکان را ترغیب به بازی بر روی آن میکند. آیا تا به حال پیش خود فکر کردهاید که چمن پارکها با چه سرعتی رشد میکند و چگونه آنها را تا بدین حد، صاف و یک اندازه نگه میدارند؟
البته کوتاه کردن چمن، تنها به پارکها و فضای سبز ختم نمیشود و در بسیاری حوزههای دیگر هم صادق است. یک مثال بسیار خوب، ورزشهایی است که بر روی چمن انجام میگیرند. بازی گلف یا حتی فوتبال را در نظر بگیرید، تا به اهمیت کوتاه کردن چمن بهعنوان فعالیتی مستمر و پرزحمت پی ببرید. احتمالاً با خود میگویید که کوتاه کردن چمن، کار سادهای است که به راحتی با ماشین چمنزن انجام میگیرد. این حرف صحیحی است، اما تا پیش از اختراع ماشین چمنزن، کوتاه کردن چمن به این سادگیها هم نبود و نیاز به زمان و هزینه فراوانی داشت.
چمنهای کوتاه، هماندازه و یکدست، برای نخستین بار در فرانسه و در سالهای ابتدایی قرن هفدهم میلادی پدیدار شدند. این ایده، به سرعت در انگلستان و سپس در سایر مناطق جهان نیز گسترش یافت و به یک امر رایج برای تزئین محیطهای شهری و سایر کاربریها مبدل شد. در این میان، روشهای نگهداری از چمن، عموماً ناکارآمد و بسیار دشوار بودند. در ابتدا از حیوانات برای خوردن چمن و کوتاه شدن آنها استفاده میشد که به نظر، روش مناسبی نبود. در ادامه، استفاده از تجهیزاتی مانند داس و قلابهای مخصوص مرسوم شد که به صورت دستی و با بهکارگیری نیروی انسانی نسبتاً زیاد، انجام میگرفت.
اواسط قرن نوزدهم میلادی، اختراع جدید یک مهندس انگلیسی به نام ادوین بودینگ (Edwin Beard Budding)، فرایندهای نگهداری و کوتاه کردن چمن را به کلی متحول ساخت. وی فرزند یک کشاورز بود و با وجود تحصیل در رشته مهندسی، تجارب خوبی در نجاری و آهنگری داشت. همین پیشزمینه ذهنی، موجب شد تا با مشاهده ماشینآلات نساجی، جرقه یکی از اختراعات بزرگ حوزه باغبانی و کشاورزی در ذهنش روشن شود. ایده اولیه ساخت ماشین چمنزن، از دستگاههای برش متقاطعی نشأت گرفت که در صنعت نساجی و برای تکمیل تولید پارچههای پشمی و یکنواخت کردن سطح فرش استفاده میشد. ادوین به فکر افتاد که از فرآیندی مشابه، برای کوتاه کردن چمنها استفاده کند.
نکته جالب اینکه ادوین جوان، در ابتدا ترس این را داشت که دستگاه ابداعی وی، مورد تمسخر و استهزای اطرافیان قرار بگیرد. از همین رو، وی آزمایش نمونه اولیه دستگاه را شبانه و به دور از چشم همسایگانش انجام داد. دستگاه ادوین، متشکل از یک سری تیغه بود که حول یک سیلندر استوانهای قرار گرفته و با چرخش استوانه، چمنها را در یک ارتفاع مشخص برش میزد. ماشین چمنزن ادوین بودینگ، جواب داد و وی با هدف حفاظت از اختراعش، اقدام به ثبت آن در سیستم پتنت انگلیس نمود و در نهایت، در تاریخ ۳۱ آگوست سال ۱۸۳۰ میلادی، گواهی ثبت اختراعی با شماره «۶۰۸۰/۱۸۳۰» به وی اعطا شد. عنوان پتنت ادوین، «ترکیبی جدید و کاربردی از ماشینآلات، برای کوتاه کردن و بریدن سبزیجات، چمنزارها و زمینهای تفریحی» بود و تحولی عظیم را در فرایندهای نگهداری از چمنها به دنبال داشت.
اختراع ادوین بودینگ، برخلاف تصور اولیه وی که حتی آن را مایه تمسخر خود میدانست، تأثیری جهانی داشت و عملاً امروزه به جزء بیبدیل فضای سبز مناطق شهری و همچنین بازیهای ورزشی تبدیل شده است. وی که کارکرد خوب دستگاهش را به چشم دیده بود، برای تجاریسازی آن به سراغ یک کارخانهدار فعال در زمینه تولید محصولات آهنی رفت و توافقنامهای با وی به امضا رسانید. طبق این توافقنامه، هزینههای توسعه دستگاه، از سوی جان فرابی (John Ferrabee) پرداخته میشد و در مقابل، حق تولید و فروش آنها در اختیار کارخانه وی قرار میگرفت. این همکاری فناورانه، به شکل موفقی پیش رفت و عملاً بودینگ مسئول تولید و بهبود فنی محصول و فرابی نیز، مسئول فروش و حفاظت از حقوق پتنت محسوب میشدند. اولین دستگاه چمنزن، به باغوحش لندن فروخته شد و در ادامه، دانشگاه آکسفورد برای مراقبت از محوطه دانشکدههای خود، اقدام به خریداری تعدادی از آنها نمود.
یک نکته بسیار جالب در ارتباط با ماشین چمنزن بودینگ و فرابی، تقاضای رو به رشد و استراتژی هوشمندانه آنها برای واکنش به آن بود. فرابی به خوبی درک کرد که شبکه فروش آنها، با وجود کارکرد مطلوب، آنچنان بزرگ نبوده و نمیتواند تقاضای فزاینده بازار را پوشش دهد. وی شروع به اعطای مجوز بهرهبرداری از پتنت به تولیدکنندگان دیگر نمود که یکی از مهمترین آنها، یک تولیدکننده تجهیزات کشاورزی به نام «Ransomes» بود. آشنایی با صنعت باغبانی و ارتباطات خوب با مشتریان، موجب شد تا فروش دستگاههای چمنزن، به شدت افزایش یابد.
تقریباً سه دهه پس از اختراع ادوین بودینگ، نخستین «US» پتنت برای ماشین چمنزنی، به آماریا هیلز (Amariah Hills) اعطا شد. این اختراع هم که مشابه دستگاه بودینگ، نوعی دستگاه چمنزنی دایرهای (Reel Type) محسوب میشد، در ژانویه ۱۸۶۸ میلادی، گواهی ثبت اختراعی با شماره «US 73807» را به خود اختصاص داد. گفتنی است که در دستگاه ابداعی بودینگ، دو غلطک بزرگ چدنی وجود داشت که با فشار دادن بر روی چمن، دستگاه برش مارپیچی را فعال میکرد. هیلز، با تغییر در سیستم استوانهای، بهبود اتصالات دستگاه و همچنین امکان تنظیم ارتفاع برش، یک پیشرفت عمده در دستگاههای چمنزنی پدید آورد. گفته میشود که این مخترع آمریکایی، از سال ۱۸۶۱ میلادی، بر روی طراحی دستگاه خود متمرکز شد و تا سال ۱۸۶۷، این کار را ادامه داد. وی در نهایت، حقوق پتنت خود را فروخت و دستگاه وی در سال ۱۸۷۱ میلادی، توسط کالب تالکات (Caleb Talcott) ساخته و به بازار عرضه شد.
یکی دیگر از پیشرفتهای عمده ماشینهای چمنزنی، طراحی یک دستگاه بسیار سبک از سوی الوود مک گایر (Elwood McGuire) بود که تنها نیاز به فشار دست داشت. لازم به ذکر است که دستگاههای چمنزن اولیه، عمدتاً سنگین بوده و به کمک اسب کشیده میشدند. از آنجا که حرکت اسب، میتوانست به یکنواختی چمنها آسیب برساند، چکمههای چرمی بزرگی به پای اسبها میکردند که خودش عاملی برای سختتر شدن فرآیند چمنزنی بود. اختراع مک گایر در سال ۱۸۷۰ میلادی، این مشکل را به کلی حل نمود و عملاً نسل جدید ماشینهای چمنزن، به یک موفقیت تجاری بزرگ تبدیل شد.
یکی دیگر از نوآوریهای بزرگ در ماشینهای چمنزن، ماشین چمنزن مبتنی بر نیروی بخار بود که در دهه ۱۸۹۰ میلادی عرضه شد. در ادامه، ایده ماشین چمنزن دارای موتور احتراق داخلی نیز، در سال ۱۹۰۲ میلادی مطرح گردید و تقریباً دو دهه بعد، در سال ۱۹۱۹ میلادی، سرهنگ ادوین جرج (Edwin George)، از نخستین چمنزن بنزینی آمریکا رونمایی نمود.