بلوتوث
اختراع بلوتوث
US 6590928 B1
یاپ هارتسن

تصور نمایید که پس از یک روز کاری سخت و پرفشار، به خانه بازگشته‌اید؛ یادداشت‌های روی نوت‌بوکتان را باید پرینت نموده و مجموعه شماره تلفن‌های ذخیره شده روی دفترچه تلفن گوشیتان را هم باید به‌روزرسانی نمایید. از کنار چاپگر اتاق کارتان عبور می‌کنید و با اتصال خودکار نوت‌بوک و چاپگر، یادداشت‌ها بر روی کاغذ چاپ می‌شوند. به‌روزرسانی و ذخیره‌سازی شماره تلفن‌های جدید هم، به‌صورت هم‌زمان از طریق کامپیوتر خانگی شما انجام می‌گیرد. همه این کارها، در مدت‌زمانی رخ می‌دهد که شما در حال تعویض لباس خود هستید. شاید در حال حاضر، چنین وضعیتی برای بسیاری از افراد کاملاً طبیعی باشد؛ اما دو دهه پیش، تصور چنین قابلیتی هم دشوار بود. در واقع، فناوری بلوتوث موجب شد تا امکان برقراری ارتباط بین دستگاه‌های مختلف الکترونیک، به سادگی ممکن شود.

بلوتوث یا به عبارت بهتر، فناوری دندان آبی، یک فناوری بی‌سیم کوتاه برد است که امکان ارتباط بین دستگاه‌های تلفن همراه، کامپیوترها، دستگاه‌های پخش موسیقی، لوازم خانگی و بسیاری دیگر از وسایل و تجهیزات مورد استفاده کاربران را فراهم می‌سازد. این فناوری، از طریق نصب یک تراشه کوچک، اختصاصی و ارزان‌قیمت در دستگاه‌های الکترونیکی مدنظر، می‌تواند ارتباطات با برد کوتاه را ممکن نماید. از این منظر، می‌توان بلوتوث را یک نام تجاری برای استاندارد رادیویی و پروتکل ارتباطی برای اتصال در فواصل کوتاه دانست که برای ارسال پیغام، عکس و یا هر اطلاعات دیگر در فواصل نزدیک، استفاده می‌شود.

اختراع فناوری بلوتوث توسط «یاپ هارتسن» در سال ۱۹۹۴ میلادی، تحولی عظیم در عرصه ارتباطات، به‌ویژه دستگاه‌های تلفن همراه پدید آورد. اگر بخواهیم خیلی ساده‌انگارانه به ظهور این فناوری پرکاربرد بنگریم، می‌توان گفت که حذف سیم (بین موس و کامپیوتر، بین صفحه‌کلید و کامپیوتر، بین موبایل و کامپیوتر و ...)، یکی از مزایای فناوری بلوتوث محسوب می‌شود.

ایده اولیه بلوتوث، در شرکت «اریکسون» شکل گرفت. این شرکت سوئدی که در زمینه ارتباطات از راه دور فعال است، بر روی توسعه نوعی ارتباط رادیویی کم‌مصرف، کم‌هزینه و کارآ، بین تلفن‌های همراه و یک گوشی بی‌سیم کار می‌کرد. این ایده، از سال ۱۹۹۵ میلادی توسعه یافت و در سال ۱۹۹۸ میلادی، با امضای یک توافقنامه بین‌المللی بین چند شرکت (گروه «Special Interest Group-SIG»)، فراگیر شد. جالب است که نام این فناوری، از پادشاهی دانمارکی، به نام «هارالد بلاتند» نشأت گرفته که با انتقال به زبان انگلیسی، به شکل بلوتوث یا دندان آبی تلفظ شد. (بلاتند توانست به‌صورت کاملاً صلح‌آمیز، کشورهای دانمارک، سوئد و نروژ را متحد نماید و همین کار، باعث شد تا در تاریخ، به‌عنوان یک حکمران خبره در زمینه ارتباطات و مذاکره مشهور شود. وی علاقه فراوانی به میوه جنگلی «تمشک آبی» یا بلوبری داشت و تعدادی از دندان‌هایش، برای همیشه آبی‌رنگ شدند. شرکت اریکسون نیز از این نام استفاده نمود، تا نشان دهد که با استفاده از این فناوری، می‌توان بین وسایل و دستگاه‌های مختلف، ارتباط برقرار کرد.)

دکتر هارتسن، در سال ۲۰۱۲ میلادی، بابت اختراع فناوری بلوتوث، به‌عنوان مخترع برتر «EPO» انتخاب گردید. پنج پتنت کلیدی ثبت‌شده توسط وی که اساسی برای استاندارد بلوتوث محسوب می‌شود، با شماره‌های «EP1016242B1» و «EP1016241A2» و «EP1025651B1» و «EP1119991B1» و «EP1080547A1»، در فاصله زمانی سپتامبر ۱۹۹۷ تا اکتبر ۱۹۹۸ میلادی، به ثبت رسیده‌اند. در توضیح این‌که چرا ثبت این پتنت‌ها با فاصله‌ای تقریباً سه ساله در مقایسه با زمان اختراع اصلی (سال ۱۹۹۴ میلادی) رخ داده است، باید گفت که تا قبل از سال ۱۹۹۷ میلادی، پروژه توسعه بلوتوث، یک پروژه پژوهشی داخلی در شرکت اریکسون به‌حساب می‌آمد و زمانی سیاست ثبت پتنت و حفاظت از حقوق مالکیت فکری مرتبط با فناوری مذکور در دستور کار قرار گرفت که ارتباط با دیگر شرکت‌ها آغاز شده و می‌بایست از ایده و اختراع توسعه‌یافته، محافظت می‌شد. لازم به ذکر است که با معرفی این فناوری به بازار و تجاری‌سازی آن در سال ۱۹۹۹ میلادی، سالانه بیش از ۱۰۰۰ تقاضانامه ثبت اختراع مرتبط با این حوزه از فناوری، به ثبت رسیده است که این مقدار از سال ۲۰۰۵ میلادی، به بیش از ۲۰۰۰ پرونده افزایش یافته است. این حجم از درخواست‌های ثبت اختراع، نشان‌دهنده اهمیت بین‌المللی استاندارد بلوتوث، در بین بازیگران فعال حوزه ارتباطات از راه دور است. جای تعجب نیست که بنیان‌گذاران «SIG»، نظیر زیمنس، موتورولا، فیلیپس، سامسونگ و کوآلکام، در میان فعال‌ترین بازیگران ثبت و انتشار پتنت در حوزه فناوری بلوتوث محسوب می‌شوند.

یکی از نکات جالب‌توجه در زمینه فعالیت‌های ثبت اختراع پیرامون فناوری بلوتوث، تمرکز اغلب شرکت‌های فناور بر سیستم پتنت آمریکا «USPTO» است که نشان از اهمیت بالای بازار آمریکا دارد. شرکت اریکسون، در سپتامبر سال ۱۹۹۷ میلادی، «US» پتنت با شماره «US6590928 B1» را به ثبت رسانید که در نهایت، در تاریخ هشتم جولای سال ۲۰۰۳ میلادی، موفق به اخذ گواهی ثبت اختراع، از اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا شد.

گفتنی است، یکی از افراد کلیدی شرکت اریکسون در توسعه فناوری بلوتوث، «ماریا خرسند»، بانوی ایرانی است که در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، به اریکسون پیوست و مدیریت پروژه بلوتوث را با بیش از ۲۰۰ مهندس و متخصص حوزه ارتباطات بر عهده گرفت. وی در ادامه، در سال ۲۰۰۱ میلادی، به مدیریت بخش واگذاری فناوری «Technology Licensing» منصوب شد و با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه، گامی بزرگ در فراگیر شدن این فناوری برداشت.