این روزها، دست‌وپنجه نرم‌کردن با اطلاعات روز، مسئله‌ای است که همه ما به شدت با آن سروکار داریم. اطلاعات، قلب تپنده زندگی دنیای مدرن شده و حتی در زندگی روزمره ما هم، بخش زیادی از مسائل، متأثر از همین اطلاعات است. مثلاً زمانی که تصمیم به برنامه‌ریزی برای یک سفر چند روزه دارید، باید بدانید که وضعیت آب‌وهوا در روزهای آینده به چه صورت است یا زمانی که در یک جلسه کاری مهم هستید، باید آخرین قیمت یک ماده اولیه مرتبط با کسب‌وکارتان را استعلام کنید. حتی شرایطی را در نظر بگیرید که در خانه نشسته‌اید و فرزند خردسالتان با سؤالی عجیب در مورد یک حیوان که در کارتون دیده به سراغ شما می‌آید، نیاز به اطلاعات جدیدی دارید که از پس جواب سریع بر بیایید.
در تمامی این موقعیت‌ها، احتمالاً اولین گزینه‌ای که به ذهنتان می‌رسد، این است که به سراغ گوشی هوشمند یا لپ‌تاپتان رفته و عبارت مشهور و رایج «www.google.com» را در صفحه مرورگرتان تایپ کنید. وضعیت آب‌وهوا، قیمت مواد اولیه، عادات غذایی و خصوصیات حیوانات و بسیاری چیزهای دیگر را می‌توان در این موتور جستجو یافت. به عبارت خودمانی، از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در اختیار شماست، کافی است آنچه می‌خواهید را گوگل کنید و از نتایج شگفت انگیزش برای ارتقای دانشتان بهره‌مند شوید.
این موتور جستجوی قدرتمند و کارآمد، از سوی دو تن از دانشجویان خوش‌فکر و خلاق دانشگاه استنفورد، به نام‌های لری پیج (Larry Page) و سرگی برین (Sergey Brin) و در سال ۱۹۹۸ میلادی اختراع شد. شاید با خود بگویید که چرا واژه اختراع برای این موتور جستجو استفاده شده است. در جواب باید گفت، اختراع به معنای محصول، فرآیند اجرا یا راهی برای انجام کاری است که تا پیش از این هرگز وجود نداشته است. بدیهی است که با این تعریف، تنها محصولات فیزیکی و ملموس نظیر هواپیما، تلفن و رادیو نیستند که در زمره اختراعات قرار می‌گیرند. به عبارت بهتر، در کنار این اختراعات ارزشمند، مجموعه دیگری از اختراعات و نوآوری‌ها هم توسعه یافته‌اند که بیشتر مبتنی بر پیشرفت فناوری‌های دیجیتال و بستر اینترنتی می‌باشند. نسل جدید فناوری‌های ارتباطی (5G)، انواع اپلیکیشن‌های نرم‌افزاری و حتی فناوری‌های هدایت خودکار وسایط نقلیه، در زمره این اختراعات قرار می‌گیرند.
نکته قابل‌توجه دیگر پیرامون اختراع گوگل، خلق و توسعه آن از سوی دو فرد دانشگاهی است. لری پیج و سرگی برین، دو دانشجوی دانشگاه استنفورد بودند و عملاً گوگل را می‌توان یکی از نمادهای کارآفرینی دانشگاهی، به‌عنوان یکی از پارادایم‌های نوظهور چند دهه اخیر دانست. در گذشته، دانشگاه‌ها تنها بر آموزش و پژوهش متمرکز بودند (آن هم با تأکید بر موضوعات بنیادین و نه کاربردی)، در حالی‌که در سال‌های اخیر، کارآفرینی و تولید ارزش‌افزوده هم، بر کارکردهای پیشین و سنتی آنها افزوده شده است. این امر به حدی مشهود است که از اصطلاح دانشگاه‌های نسل سوم، برای توصیف دانشگاه‌های نوآور فعلی استفاده می‌شود.
شاید این پرسش برایتان پیش آمده که موتور جستجو چیست؟ آیا گوگل اولین موتور جستجوی اینترنتی است؟ اگر نمونه‌های قدیمی‌تری هم وجود دارد، رمز موفقیت چشمگیر گوگل چه بوده است؟
موتور جستجو (Search Engine)، یک برنامه جستجوگر صفحات وب است که بر مبنای کلمات کلیدی ارائه شده از سوی کاربر، مرتبط‌ترین محتواهای موجود را شناسایی کرده و در اختیار وی می‌گذارد. موتور جستجو، از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که از مهم‌ترین آنها، می‌توان به نرم‌افزار جستجو (اپراتورهای بولین، زمینه‌های جستجو و قالب نمایشگر)، نرم‌افزار عنکبوتی (Spider Software) که وظیفه خواندن صفحات وب را بر عهده دارد، بانک اطلاعاتی و الگوریتم‌های مرتبط با فهرست نتایج اشاره نمود.
اما چه چیزی باعث شد تا با وجود موتورهای جستجوی اولیه در بدو پیدایش اینترنت، گوگل به یک مقصد جذاب و کارآمد برای کاربران تبدیل شود؟ لری پیج و سرگی برین، در سال ۱۹۹۵ میلادی، در دانشگاه استنفورد یکدیگر را ملاقات کردند. آنها هر دو فارغ‌التحصیل علوم کامپیوتر بودند و همین زمینه دانشی مشترک، موجب شد تا از ژانویه ۱۹۹۶، همکاری برای توسعه یک موتور جستجو به نام «Backrub» را آغاز کنند. این پروژه، به یک مقاله تحقیقاتی بسیار ارزشمند، تحت عنوان «آناتومی موتور جستجوگر وب با مقیاس بزرگ» تبدیل شد.
موتور جستجوی ابداعی پیج و گرین، منحصربه‌فرد و متمایز با سایر نمونه‌های مشابه بود؛ چرا که آنها برای در نظر گرفتن تعداد و اهمیت صفحات مرتبط به یک لینک خاص، از یک فناوری پیشرفته تحت عنوان «PageRank» استفاده می‌کردند. این در حالی بود که تا آن زمان، موتورهای جستجو، نتایج را بر مبنای تعداد دفعات جستجو در صفحات وب رتبه‌بندی می‌کردند.
موفقیت اولیه در «Backrub»، پیج و برین را ترغیب کرد تا کار را با توسعه برندی جدید به نام گوگل آغاز کنند. نام گوگل، از «Googol» بر گرفته شده است. (عدد «1» همراه با صد «0» در ادامه آن که در کتاب ریاضیات و تخیل ادوارد کاسنر (Edward Kasner) و جیمز نیومن (James Newman) به آن اشاره شده است. برای بنیان‌گذاران گوگل، این نام بیانگر مقیاس عظیم اطلاعاتی است که یک موتور جستجو با آن سر و کار دارد.)
مخترعین گوگل، سعی کردند تا از طریق اعطای مجوز، محصول خود را به علاقه‌مندان واگذار کنند؛ ولی از آنجا که آنها هیچ اخذکننده‌ای نیافتند، تصمیم به نگهداری مالکیت اختراع و بهبود آن از طریق تأمین بودجه بیشتر گرفتند. استراتژی آنها، توسعه یک محصول شیک، کاربردی و اصطلاحاً همه چیز تمام بود تا بتوانند آن را نه به یک سرمایه‌گذار یا بهره‌بردار فناوری، بلکه به عموم مردم عرضه کنند.
استراتژی بلندپروازانه پیج و برین جواب داد و اندی بکتولشیم (Andy Bechtolsheim)، بنیان‌گذار «Sun Micrisystems»، تصمیم به سرمایه‌گذاری در پروژه گوگل گرفت. وی به حدی هیجان‌زده شده بود که در پاسخ به پیج و برین گفت: «به جای بحث بر سر جزئیات، چرا فقط چک سرمایه‌گذاری را ننویسیم؟». مبلغ این چک، ۱۰۰ هزار دلار بود. جالب‌تر این‌که با وجود عدم تأسیس یک شرکت حقوقی در آن زمان، چک در وجه شرکت «Google Inc» نوشته شده بود. در ادامه، سرمایه‌گذاران بعدی از جمله جف بزوس (Jeff Bezos)، بنیان‌گذار مشهور آمازون هم وارد شدند و مجموع سرمایه‌گذاری‌های مالی، به یک میلیون دلار رسید.
با بازگشایی دفتر گوگل در کالیفرنیا، «Google.com» به‌عنوان موتور جستجوی بتا (آزمایشی) راه‌اندازی شد و روزانه ۱۰۰۰۰ جستجو از طریق آن انجام می‌گرفت. ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۹ میلادی، رسماً برچسب بتا از عنوان موتور جستجوی گوگل حذف شد.
در سال ۲۰۰۱ میلادی، شرکت گوگل برای فناوری «PageRank»، موفق به اخذ گواهی ثبت اختراع شد. این پتنت، در ژانویه ۱۹۹۸ به ثبت رسیده و در سپتامبر ۲۰۰۱، گواهی ثبت اختراعی با شماره پتنت «US 6285999» به آن تعلق گرفت که نام لری پیج، به‌عنوان مخترع فناوری در آن ذکر شده است. از آن زمان، روند توسعه گوگل با شیبی باورنکردنی ادامه یافت، به حدی که محصولات متنوعی اعم از «Google Docs» و «Gmail» و «Google Voice» و «Google Drive» و حتی مرورگر «Chrome»، یکی پس از دیگری به بازار عرضه شدند. امروزه گوگل را می‌توان یکی از نوآورترین شرکت‌های فناور جهان دانست که علاوه بر حوزه تخصصی خود، به سرمایه‌گذاری در سایر حوزه‌های فناوری، از جمله خودروهای خودران و تلفن‌های همراه هوشمند نیز اقدام نموده است.
بدیهی است که این حجم از نوآوری و سرمایه‌گذاری وسیع در فعالیت‌های تحقیق و توسعه، نیازمند چتر حفاظتی کارآمد و جامعی است. از همین رو، گوگل یکی از فعال‌ترین بازیگران ثبت اختراع در جهان به حساب می‌آید. بنا بر آمار مؤسسه «IFI Claims»، گوگل در سال ۲۰۱۹ میلادی، موفق به اخذ ۲۱۰۲ گواهی ثبت اختراع از دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا شده که این شرکت را در رده پانزدهم شرکت‌های برتر و بالاتر از تویوتا، جنرال الکتریک و هیوندای قرار می‌دهد.
