تجربه کپی‌گرفتن از اسناد و مدارک شخصی جهت انجام کارهای اداری، چیزی است که تقریباً همه ما بارها با آن درگیر بوده‌ایم. مدرسه‌ای را تصور نمایید که می‌خواهد امتحانات آخر سال خود را برگزار نماید؛ کپی سؤالات امتحانی به تعداد دانش آموزان، یکی از معمول‌ترین فرآیندهایی است که از سوی کادر مدرسه و به ساده‌ترین شکل ممکن (از طریق دستگاه کپی) انجام می‌گیرد. این مثال، تنها یکی از کاربردهای بسیار وسیع دستگاه فتوکپی است که در ابتدای امر به ذهن می‌آید. امروزه استفاده از دستگاه‌های فتوکپی، برای مقاصد و کارکردهای گوناگون، به یک روال معمول تبدیل شده است و به نوعی می‌توان گفت که این فناوری جالب‌توجه، به یکی از اجزای غیرقابل حذف زندگی بشر، بدل شده است. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که دستگاه فتوکپی چگونه اختراع شد؟ مخترع آن کیست و چرا بسیاری از مردم، به این دستگاه، زیراکس نیز می‌گویند؟ با ما همراه باشید تا تاریخچه اختراع و تجاری‌سازی فناوری فتوکپی را مرور نماییم.
مخترع دستگاه فتوکپی، «چستر کارلسون»، یک وکیل ثبت اختراع و پژوهشگر پاره‌وقت بود. وی که از تهیه نسخه‌های دستی از اسناد و مدارک مهم در اداره ثبت اختراع نیویورک خسته شده بود، تصمیم به اختراع دستگاهی برای رفع این مشکل گرفت. کارلسون، مبتلا به التهاب مفاصل بود و همین امر، کار تهیه نسخه‌های دستی متعدد از پتنت‌ها را برای وی بسیار دشوار می‌ساخت. ایده جالب وی، طراحی و تولید دستگاهی بود که با فشردن یک دکمه، بتواند چند رونوشت کامل از اسناد و نوشته‌ها را مطابق با نسخه اصلی ایجاد نماید. این ایده هیجان‌انگیز، در اکتبر سال ۱۹۳۷ میلادی به واقعیت پیوست و کارلسون توانست تا یک فرآیند ابتکاری برای کپی متون و اسناد، توسعه دهد. وی در سال ۱۹۳۸ میلادی، در آشپزخانه خانگی خود که آن را به یک آزمایشگاه تمام‌عیار تبدیل نموده بود، با استفاده از صفحات روی پوشش داده شده با گوگرد، عبارت «10-22-38 Astoria» را به‌عنوان نخستین عبارت کپی شده خلق نمود. این فناوری جالب، در قالب دو پتنت به شماره‌های «US2221776A» و «US2297691A» در تاریخ‌های هشتم سپتامبر ۱۹۳۸ و چهارم آوریل ۱۹۳۹ میلادی، به ثبت رسید. کارلسون، در ادامه نام فناوری خود را از الکتروفتوگرافی «Electrophotography» به زیروگرافی «Xerography» تغییر داد. نام جدید، از ترکیب دو واژه یونانی زیروس به معنای خشک و گرافوس به معنای نوشتن، تشکیل شده است و به تمایز فناوری ارائه شده، نسبت به عکاسی معمول اشاره دارد که به مواد شیمیایی مایع برای ظهور عکس‌ها نیاز است.
لازم به ذکر است که مطالعات و تحقیقات تئوریک مرتبط با این اختراع، توسط یک فیزیکدان مجارستانی، به نام «پال سلنی» انجام شد و کارلسون، دستگاه ابداعی خود را مبتنی بر نتایج تحقیقات وی، اختراع نمود. کارلسون، به‌عنوان مخترع یکی از اختراعات مهم قرن بیستم که توانست صنعتی با ارزشی معادل میلیاردها دلار ایجاد نماید، در خلال فعالیت‌های تحقیقاتی و آزمایش‌های خود، با خطراتی نیز مواجه شد و حتی یک بار منزل وی تا آستانه سوختن پیش رفت که به کمک همسر و دستیارش توانست آتش را خاموش نماید؛ با این وجود، اختراع دستگاه چاپ، ثروتی فراوان برای وی به همراه داشت که وی پیش از مرگش، در سال ۱۹۶۸ میلادی، بخش عمده‌ای از این ثروت را صرف امور خیریه نمود.
اگر به تاریخچه اختراعات و نوآوری‌های صورت گرفته بنگریم، متوجه خواهیم شد که بسیاری از اختراعات بزرگ تاریخ، در ابتدای امر مورد استقبال جامعه و صنعت قرار نگرفته‌اند. این پدیده، برای اختراع کارلسون نیز صادق بود و در کمال تعجب، پیشنهاد توسعه فناوری، از سوی شرکت‌هایی همچون «IBM» و جنرال الکتریک رد شد. این امر، ادامه داشت تا این‌که در سال ۱۹۴۴ میلادی، مؤسسه «Battle Memorial Institute»، موافقت نمود تا به کارلسون در تحقیق و توسعه‌های بیشتر کمک نماید. سه سال بعد، یک شرکت سازنده کاغذ عکس، به نام هالوید «Haloid»، به ارزش این فناوری پی برد و مجوز بهره‌برداری از آن را اخذ نمود. این اقدام، نقطه عطفی بزرگ در تاریخ توسعه و تکامل فتوکپی مدرن به حساب می‌آید.
جالب اینجا است که بعدها، هالوید نام خود را نیز به زیراکس «Xerox» تغییر داد. با توجه به موفقیت بی‌نظیر این شرکت، در تجاری‌سازی فناوری و فروش هزاران نسخه از دستگاه‌های تولیدی، بسیاری از مردم، دستگاه فتوکپی را با نام دستگاه زیراکس می‌شناسند. گفتنی است، نخستین دستگاه خودکار فتوکپی، تحت عنوان «Copyflo»، در سال ۱۹۵۵ میلادی ساخته شد. مدل‌های اولیه دستگاه زیراکس، بسیار کند بودند، به طوری که برای تهیه یک نسخه کپی، نیاز به زمانی در حدود یک دقیقه بود. این نقطه‌ضعف، با اصلاح فرآیند و بهبود کارکرد دستگاه‌های جدید، مرتفع گردید و در نهایت، در سال ۱۹۵۸ میلادی، مدل «Xerox 914»، به‌عنوان نخستین نسخه تجاری به بازار عرضه شد. استقبال چشمگیر از این دستگاه که در حدود ۶۵۰ پوند وزن داشت و فضایی به اندازه دو برابر یک ماشین لباسشویی امروزی را اشغال می‌کرد، منجر به موفقیت مالی زیراکس شد که در نتیجه آن، در سال‌های بعد، شرکت‌هایی همچون شارپ «Sharp»، مینولتا «Minolta»، کنون «Cannon»، کونیکا «Konica» و ریکوه «Ricoh» نیز به حضور در این بازار جذاب ترغیب شدند تا بتوانند بخشی از بازار را به خود اختصاص دهند.
