دنیای اختراع و نوآوری، دنیایی جذاب و سرشار از هیجان است. مشاهده نیاز یا مشکلی آشکار یا بالقوه و تلاش برای رفع آن با استفاده از راهکاری خلاقانه که ممکن است در کنار رضایت خاطر مخترع، سود مالی و ارزش‌افزوده چشمگیری هم به همراه داشته باشد. بررسی اختراعات کوچک و بزرگ توسعه یافته در طول تاریخ، نشان می‌دهد که داستان پیدایش آن‌ها و حتی کاربردهایشان به شدت خواندنی است. بسیاری از آن‌ها در یک فرآیند کاملاً تصادفی کشف شده‌اند و برخی نیز، کاربردهایی دوگانه و دور از هم داشته‌اند، به‌طوری که مخترعین بدون آن‌که بدانند، نیاز یا مشکلی دیگر را با اختراع خود پوشش داده‌اند. جالب اینجا است که برخی اختراعات، خود یک مشکل محسوب شده و تنها یک ذهن خلاق و نگاه متفاوت نیاز بوده تا این مشکل را به فرصتی تجاری و سودآور مبدل سازد. «وازلین»، یکی از همین موارد است که در نتیجه یک رخداد کاملاً تصادفی و در حالی که فکر می‌شد یک ماده مخرب و آسیب‌زا است، به یکی از رایج‌ترین محصولات صنعتی و بهداشتی تبدیل شد.
وازلین یا به عبارت بهتر، ژله نفتی (Petroleum jelly)، یکی از محصولات صنعت پتروشیمی است که کاربردهای قابل توجهی در حوزه‌های مختلف دارد. شما از وازلین می‌توانید برای اهداف آرایشی و زیبایی (تقویت و جلای آرایش صورت و تقویت مژه‌ها و ابروها)، سلامت و حفاظت از پوست (جلوگیری از خشک شدن پوست، درمان سرمازدگی، جلوگیری از عرق‌سوز شدن و خارش پوست و حتی رفع بوی بد پا)، لباس و جواهرات (خارج کردن انگشترهای تنگ، جلای لباس‌های چرمی و برق انداختن کفش‌ها)، نظافت و مصارف خانگی (ترمیم خراش‌ها و ساییدگی‌های وسایل چوبی، پاک کردن آدامس و روان‌سازی لولای درب و پنجره‌ها) استفاده نمایید. اما این ماده شگفت‌انگیز و کاربردی، چگونه تولید شده و نخستین بار توسط چه کسی کشف شد؟
بنا بر اسناد و شواهد تاریخی، وازلین در اواسط قرن نوزدهم میلادی کشف گردید. جالب اینجا است که «وازلین»، یک نام تجاری برای محصول جانبی حفاری‌های نفتی است که به دلیل تجاری‌سازی موفق و استفاده گسترده، ماندگار شده است. همه چیز از سفر رابرت چسبرو (Robert Chesebrough)، شیمیدان بیست و دو ساله آمریکایی به منطقه نفتی تیتوسویل (Titusville)، واقع در پنسیلوانیای آمریکا آغاز شد.
رابرت چسبرو، در سال ۱۸۳۷ میلادی، در لندن و از والدینی آمریکا متولد شد. وی پس از مدتی، به آمریکا مهاجرت کرد. تخصص اصلی رابرت جوان، تولید نفت سفید از روغن نوعی نهنگ بود که با کشف نفت در تیتوسویل و رونق نفتی آمریکا در آن دوره، با چالش‌هایی مواجه شده و عملاً منسوخ گردید.
چسبرو در مواجهه با این تغییر بزرگ، به این فکر افتاد که شاید بتوان از کشتار نهنگ‌ها جلوگیری نموده و نفت سفید را به طریقی دیگر استخراج نمود. وی شروع به آزمایش این ایده جدید کرده و برای آن‌که درک بهتری از فرآیندهای جدید استخراج نفت به دست آورد، در سال ۱۸۵۹ میلادی، از یک میدان نفتی در پنسیلوانیا بازدید نمود. در آنجا متوجه شد که نوعی ماده ژله مانند وارد اجزا و قطعات تجهیزات نفتی شده و عملکرد آن‌ها را مختل می‌کند. جالب آن‌که کارگران از این ماده برای رفع خراش‌ها و سوختگی‌های روی پوستشان استفاده می‌کردند. به‌طور دقیق‌تر، آن‌ها بقایای مواد نفتی روی مته حفاری را برداشته و بر روی پوست خود می‌مالیدند تا بریدگی‌ها و سوختگی‌های به وجود آمده را ترمیم کنند.
توجه چسبرو به این ماده ژله‌ای جلب شد. او دریافت که این محصول جانبی فرآیند حفاری، می‌تواند خواص درمانی منحصربه‌فردی برای پوست بدن داشته و از همین رو، شروع به آزمایش بر روی آن نمود. نتیجه این آزمایش‌ها که تقریباً یک دهه به طول انجامید، تولید ژل نفتی یا پترولاتیوم (Petrolatum) بود که در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد داشت. مخترع وازلین، محصول ابداعی خود را به نیویورک برد و برای آن‌که نتایج شگفت‌انگیز آن را به عموم مردم نشان دهد، پوست خود را با اسید یا شعله سوزانده و سپس از وازلین برای رفع جراحت و نشان دادن کارایی آن در تسکین و بهبود زخم استفاده می‌کرد. این روش بازاریابی خلاقانه، مفید واقع شد و با افزایش تقاضا، چسبرو در سال ۱۸۷۰ میلادی، اقدام به تأسیس شرکت خود با نام «Chesebrough Manufacturing Company» نمود.
لازم به تأکید است که رابرت چسبرو، به ارزش تجاری محصول نفتی خود به شدت ایمان داشت و از همین رو، پیش از هر گونه اقدام برای تجاری‌سازی رسمی محصولش، آن را در سیستم پتنت آمریکا به ثبت رسانید. نتیجه این اقدام، صدور گواهی ثبت اختراعی به شماره «US 127568»، در چهارم ژوئن ۱۸۷۲ میلادی بود. این گواهی ثبت اختراع، چتر حفاظتی مناسبی برای این ماده شگفت‌انگیز و مخترع آن فراهم ساخت. در اسناد پتنت آمده است: «من، رابرت چسبرو، یک محصول جدید و مفید از نفت اختراع کرده‌ام که نام آن را وازلین می‌گذارم». اعتقاد بر این است که واژه «وازلین»، از دو کلمه آلمانی «Wasser» (به معنای آب) و «έλαιον» (به معنای روغن) نشأت گرفته است.
موفقیت چسبرو، ناشی از اعتقاد راسخ وی به محصولش بود. وی قبل از شروع به بازاریابی و تلاش برای فروش ژله نفتی، ابتدا آن را بر روی زخم‌ها و سوختگی‌های خود آزمایش کرد. در ادامه، این آزمایش را در حضور مشتریان و به شکلی کاملاً عمومی انجام داد و در نهایت، نمونه‌هایی رایگان در اختیار مشتریان قرار می‌داد تا خودشان اثر معجزه‌آسای آن را ببینند. وازلین بر روی بریدگی‌ها و سوختگی‌های آن‌ها، یک لایه محافظ ایجاد می‌کرد که هم مانع از ورود کثیفی و عفونت زخم شده و هم با نگه داشتن رطوبت پوست، التیام آن را تسریع می‌کرد. تا سال ۱۸۷۴ میلادی، وازلین به فروشگاه‌های سرتاسر آمریکا راه یافت و تقریباً روزانه ۱۴۰۰ شیشه از آن به فروش می‌رسید.
از آن زمان، وازلین به یک محصول محبوب و کاربردی مبدل شد و حتی گفته می‌شود که ملکه ویکتوریا، به دلیل علاقه فراوان به وازلین و استفاده روزانه از آن، در سال ۱۸۸۳ میلادی، عنوان شوالیه را به دلیل موفقیت علمی چسبروی، به وی اعطا نموده است. جالب است بدانید که رابرت چسبرو، اعتقادی ویژه به خواص درمانی وازلین داشت و حتی مشهور است که هر روز، یک قاشق از آن را می‌خورده است! فارغ از این‌که این روایت درست است یا خیر، چسبرو ۹۶ سال عمر کرد و موفقیت تجاری ژله نفتی ابداعی خود را تمام و کمال شاهد بود.
امروزه نشان تجاری «Vaseline» که به‌طور عام برای محصولات شامل ژله نفتی ساده استفاده شده و طیف وسیعی از محصولات آرایشی و بهداشتی، از جمله کرم‌های پوست، انواع صابون، لوسیون‌ها، پاک‌کننده و دئودورانت‌ها را در بر می‌گیرد، متعلق به شرکت مشهور یونیلور (Unilever) است. محصولات یونیلور در پرتغال، با نام تجاری «Vaselina» و در کشورهای اسپانیولی زبان هم، تحت برند «Vasenol» عرضه می‌شوند.
