اختراع تلفن، یکی از مهمترین اختراعات بشری در جهان مدرن پس از انقلاب صنعتی بوده که با ظهور آن، تحولی بزرگ در حوزه ارتباطات راه دور پدید آمد. امروزه انواع و اقسام تلفن در دسترس افراد مختلف قرار داشته و عملاً تلفنها و بهویژه دستگاههای تلفن همراه هوشمند، به نمادی از فناوری در زندگی بشر مبدل شدهاند.
تلفنهای امروزی، دارای قابلیتهای متنوعی هستند. یکی از این قابلیتها، امکان پاسخگویی ماشینی به تماسهای دریافتی و به عبارت عامیانه، «منشی تلفنی»، «دستگاه پیغامگیر» یا به معنای مدرنتر و امروزی آن، «دستیار صوتی» است. شما پس از یک روز کاری سخت و طاقتفرسا به خانه بر میگردید و تنها با فشردن یک دکمه، از تماسهای دریافتی و پیغامهایی که برای شما گذاشته شده است، آگاه میشوید. در نگاه نخست، این ویژگی آنچنان عجیب و پیچیده جلوه نمیکند؛ اما اگر به تاریخچه تلفن و اولین دستگاه تلفن ساخته شده دقیقتر نگاه کنیم، امکان ضبط صدا در حین تماس و پخش مجدد آن را یک نوآوری بزرگ در زمان خودش خواهیم یافت. (دستگاه ابداعی بل و همکارش، متشکل از دو دیافراگم و رشتهای سیم برای اتصال آنها به یکدیگر بود. امواج صوتی حاصل از صحبتهای فرد در یک طرف خط تلفن، تغییراتی در شدت و فرکانس جریان الکتریکی موجب شده و یک ورقه نازک فولادی، تحت عنوان دیافراگم را به لرزش در میآورد. این ارتعاشات، به صورت مغناطیسی به سیم دیگر اتصال یافته و دیافراگم موجود در دستگاه مقابل را مرتعش میکرد. در نهایت، این ارتعاشات به شکل صدای اصلی گوینده، از سوی شنونده دریافت میگردید.)
ساخت دستگاه «Answering Machine» یا «پیغامگیر تلفن»، اختراعی بزرگ و کلیدی در صنعت ارتباطات محسوب میشود که دهها سال پیش از اختراع تلفنهای همراه هوشمند، امکان ضبط پیام را میسر نمود. این اختراع، نتیجه تلاش و ممارست مجموعهای از محققین و مخترعین است که با یاری یکدیگر و توسعه فناوریهای مختلف، صنعت ارتباطات را با تحول چشمگیری مواجه نمودند.
داستان اختراع و توسعه منشی تلفنی یا پیغامگیر صوتی، از سالهای انتهایی قرن نوزدهم و تلاشهای والدمر پولسن «Valdemar Poulsen» آغاز گردید. این مخترع و مهندس دانمارکی، در سال ۱۸۹۸ میلادی اقدام به ثبت اختراع عجیب و غریبی در دانمارک نمود. این اختراع که تلگرافون «Telegraphone» نامیده شد، اولین نمونه کاربردی از دستگاههای ضبط و بازتولید مغناطیسی صدا در جهان محسوب میشود. به کمک این اختراع، پولسن ایده ضبط مکالمات تلفنی و پخش مجدد آنها را ممکن ساخت.
لازم به ذکر است که پیش از پولسن و در سال ۱۸۷۸ میلادی، یک مخترع آمریکایی به نام اوبرلین اسمیت «Oberlin Smith» که آشنایی نسبی با ضبط مکانیکی ابداع شده از سوی ادیسون (Phonograph) داشت، اقدام به بررسی و آزمایش ضبط مغناطیسی بر روی سیمهای فولادی نمود. با این وجود، وی در ادامه و به دلیل فشار کاری ناشی از سایر پروژههای خود، این ایده را کنار نهاد و تنها در سال ۱۸۸۸ میلادی، مقالهای مرتبط با نتایج آزمایشات خود منتشر ساخت.
پولسن به ایده و پتانسیل دستگاه ابداعی خود کاملاً ایمان داشت و از همین رو، شرکتی برای ساخت و تجاریسازی تلگرافون تأسیس نمود. نسخه اولیه محصولات این شرکت، قادر به ضبط ۲ دقیقه صدا بر روی دیسکهای فولادی با قطر ۱۳۰ میلیمتر (۵ اینچ) بود. تلگرافون در سال ۱۹۰۰ میلادی، در نمایشگاه جهانی پاریس «Paris World Exhibition» عرضه شد و موفق به دریافت جایزه بزرگ این رویداد گردید. در این نمایشگاه و با استفاده از تلگرافون، صدای فرانتس جوزف «Franz Josef»، امپراتور وقت اتریش ضبط گردید. این صدای ضبط شده، قدیمیترین صوت مغناطیسی موجود در جهان محسوب میشود.
پولسن به موفقیتهای بزرگتری میاندیشید و با هدف محافظت از تلگرافون در بازار آمریکا، اختراع خود را در سیستم پتنت آمریکا نیز به ثبت رسانید. وی دو درخواست با عناوین «روش ضبط و بازتولید صدا» و «تلگرافون» را، در جولای ۱۸۹۹ و سپتامبر ۱۹۰۲ میلادی به ثبت رسانید که پس از ارزیابیهای صورت گرفته، در تاریخهای ۱۳ نوامبر ۱۹۰۰ و ۵ می ۱۹۰۵ میلادی، گواهیهای ثبت اختراعی به شمارههای «US661619» و «US789336»، از سوی دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا به وی اعطا شد. نخستین پیامد این پتنتها، اقدام یک شرکت آمریکایی برای اخذ مجوز بهرهبرداری از آنها در آمریکا بود که البته برخی محدودیتهای مرتبط با ضبط کنندههای سیمی، موجب شد تا موفقیت چشمگیری نصیب این شرکت نشود. در نهایت نیز، با توسعه نوارهای فلزی در سوئد که کیفیت صدا را به شدت بهبود میداد، مؤسسات مشهوری نظیر «BBC» روی به آن آوردند و در نتیجه، تلگرافون کمکم به محاق رفته و استفاده از آن منسوخ گردید.
دومین نقطه عطف مهم در توسعه و تکامل دستگاههای پیغامگیر، اختراع ویلی مولر «Willy Muller» در سال ۱۹۳۵ میلادی است. وی اولین دستگاه پاسخگوی خودکار را طراحی نمود که با توجه به محدودیت یهودیان ارتدوکس در ارتباط با یکدیگر در روز «Sabbath» (تعطیلی هفتگی در روز شنبه که اجازه پاسخ دادن به تماسهای تلفنی را در بین یهودیان ممنوع میکرد)، بین آنها بسیار محبوب شد. البته ابعاد دستگاه ساخته شده از سوی مولر بزرگ بود و در نتیجه، کاربرد آن بین مردم رایج نگردید.
به موازات تلاشهای ویلی مولر، یک شرکت سوئیسی اقدام به معرفی یک دستگاه جدید موسوم به ایزوفون «Isophon» نمود. ایزوفون صدا را بر روی نوارهای فلزی مغناطیسی ضبط میکرد. البته این دستگاه ابعاد بزرگی داشت و به نظر میرسد که برای دفاتر و سازمانهای بزرگ طراحی شده بود. در هر حال، ایزوفون نیز به دلیل قیمت بالا، تنها برای مدتزمانی کوتاه به بازار عرضه شد و متعاقباً جای خود را به فناوریهای جدید بعدی داد.
تلاش برای تجاریسازی دستگاههای پیغامگیر در آمریکا که با اخذ مجوز بهرهبرداری از پتنتهای مرتبط با تلگرافون آغاز شده بود، در سال ۱۹۴۹ میلادی و با عرضه تل-مگنت «Tel-Magnet» ادامه یافت. این دستگاه، پیامهای دریافتی را ضبط نموده و پیامهای خروجی را نیز، از طریق یک سیم مغناطیسی پخش میکرد. بزرگترین محدودیت در تجاریسازی «تل-مگنت»، قیمت ۲۰۰ دلاری آن بود که شکست این دستگاه را رقم زد.
در سال ۱۹۶۰ میلادی، نخستین دستگاه تجاری موفق ملقب به آنسافون «Ansafone»، به بازار عرضه شد. این دستگاه جمعوجور و پیشرفته (در مقایسه با نمونههای مشابه موجود در بازار)، توسط دکتر کازوئو هاشیموتو «Kazuo Hashimoto» و حین فعالیت در شرکت «Phonetel» اختراع شد. این مخترع ژاپنی، طی فعالیتهای تحقیقاتی خود، بالغ بر ۱۰۰۰ پتنت در سرتاسر جهان به ثبت رسانیده که از آن جمله، میتوان به آنسافون (در سال ۱۹۵۴ در ژاپن و ۱۹۶۰ در آمریکا) و سیستم «Caller-ID» (در سال ۱۹۷۶ در ژاپن و ۱۹۸۰ در آمریکا) اشاره نمود. موفقیت آنسافون، موجب شد تا از سال ۱۹۶۲ میلادی، مدلهای مشابه دیگری نیز به بازار راه یابند که از آن جمله، میتوان به «Robosonic Secretary» و «Record-O-Phone» اشاره نمود.
برخلاف آمریکا که سالهای پر تبوتابی در زمینه توسعه فناوری منشی تلفنی تجربه میکرد و شرکتهای مختلف، به یک رقابت تنگاتنگ در ساخت و عرضه دستگاههای جدید و کارآمد وارد شده بودند، بازار اروپا با نوعی رخوت مواجه بود. استفاده از ضبط کنندههای تماس تلفنی، تنها در دفاتر مرکزی شرکتها رایج بود و بهکارگیری این دستگاهها در منازل و برای استفادههای شخصی بسیار به ندرت اتفاق میافتاد. اولین نمونه از دستگاههای قابلحمل در اروپا، به سال ۱۹۶۶ میلادی باز میگردد که توسط شرکتی به نام «Telefunken» عرضه شد. در آن مقطع، بازار اروپا به دلیل کمبود محصولات با کیفیت، کاملاً از بازار آمریکا عقب مانده بود.
اگر از منظر صنعت مدرن فعلی به دستگاههای پیغامگیر و منشیهای تلفنی بنگریم، شرکت «Casio» طی دو دهه پایانی قرن بیستم، با معرفی دستگاههای تجاری و کارآ که تحت عنوان «Telephone Answering Devices (TAD)» شناخته میشود، مهمترین بازیگر این حوزه محسوب میشود. در این دوران، مهمترین نوآوری و تحول بنیادین در امر توسعه دستگاههای پیغامگیر، دیجیتالسازی این دستگاهها است که توسط دکتر کازوئو هاشیموتو در سال ۱۹۸۳ میلادی صورت گرفت. وی اختراع خود را در هفدهم جولای سال ۱۹۸۴ در آمریکا به ثبت رسانید و در اکتبر ۱۹۸۶، گواهی ثبت اختراعی به شماره «US4616110»، از سوی دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا به وی اعطا شد.
در پایان باید به سیستم پیام صوتی یا «Voice Mail» اشاره کنیم. اغلب کاربران تلفن، با این سیستم آشنا هستند. جالب است بدانید که این سیستم هم از مصادیق نوآوری در مسیر توسعه دستگاههای پیغامگیر و منشی تلفنی به حساب میآید. توسعهدهنده پیام صوتی، گوردون متیوز «Gordon Matthews» بود که اختراع خود را در ۲۶ نوامبر ۱۹۷۹، در سیستم پتنت آمریکا به ثبت رسانید و در فوریه ۱۹۸۳، گواهی ثبت اختراعی به شماره «US4371752»، به وی اعطا گردید. متیوز، شرکت «Voice Message Express-VMX» را بنیان نهاد و اولین سیستم «Voice Mail» تجاری را تولید و عرضه کرد؛ اقدامی که عنوان «پدر پیام صوتی» را برای وی به همراه داشت. متیوز، نخستین سیستم پیام صوتی را به شرکت «3M» فروخت.