امروزه کامپیوتر بهعنوان یکی از اجزای ضروری و جداییناپذیر در زندگی انسان به شمار میرود. ظهور تلفیقی از فناوریهای الکترونیک، ارتباطات و مخابرات و اینترنت در دهههای پایانی قرن بیستم، موجب شد تا تغییر و تحولات فراوانی در صنعت، بازار و در مقیاس کلانتر، جوامع انسانی به وقوع بپیوندد. میتوان کامپیوتر را نمادی از این تغییرات وسیع دانست که تقریباً هیچ فردی در حال حاضر نیست که به نحوی از آن استفاده ننماید. تاکنون به این فکر کردهاید که اجزای تشکیلدهنده کامپیوتر، در چه زمانی و چگونه اختراع شدهاند؟ در این نوشته به تاریخچه اختراع کیبورد یا صفحهکلید کامپیوتر و روند تکامل آن خواهیم پرداخت.
اگر بخواهیم به ایده اولیه اختراع صفحهکلید کامپیوتر اشاره کنیم، باید از اختراع ماشینتحریر «کریستوفر شولز» نام بریم که در سال ۱۸۶۸ میلادی، پتنتی برای اختراع خود به ثبت رساند. ۹ سال پس از اختراع این ماشینتحریر، شرکت «رمینگتون» اقدام به تولید انبوه آن نمود. به نوعی، کریستوفر شولز آمریکایی، پدر کیبوردهای مدرن «QWERTY» بهحساب میآید که امروزه از سوی تمامی کاربران مورد استفاده قرار میگیرد. وی در سال ۱۸۷۸ میلادی، به همراه همسرش پتنتی به ثبت رسانید که یک جانمایی توسعهیافته برای کلیدهای روی ماشینتحریر معرفی مینمود. این جانمایی که در دومین نسخه از ماشینتحریر رمینگتون بکار گرفته شد، هنوز هم محبوبترین جانمایی در نمونههای انگلیسیزبان بهحساب میآید. (اگر لحظهای به کیبورد رایانه خود نظاره نمایید، اولین حروف به کار گرفته شده در سمت چپ، بالای کیبورد، بیانگر ترتیبی از حروف به کار گرفته شده در کلمه «QWERTY» هستند)
پس از اختراع ماشینتحریر اولیه و با پیشرفت فناوری در طی سالهای اخیر، ماشینتحریر به کیبورد تغییر شکل یافت. در این مسیر تکامل که بیش از ۱۰۰ سال به طول انجامید، مجموعهای از اختراعات کلیدی نقش داشتهاند که از آن جمله، میتوان به ماشینهای تایپ از راه دور در دهه ۱۹۳۰ میلادی اشاره نمود که از ترکیب ماشینهای تحریر و تلگراف ساخته شده و به بازار عرضه شدند. البته باید دانست که از نخستین پیشرفتها در راستای دستیابی به فناوری کیبورد، اختراع دستگاه «Teletype» است که در طی سالهای ۱۹۰۷ تا ۱۹۱۰ میلادی، به لطف تلاشهای مخترعینی همچون «دیوید هیوز»، «دونالد مورای» و بهویژه «چارلز کروم»، توسعه یافت. در ادامه، سیستمهای پانچ هم به ماشینهای تحریر پیوستند که از ترکیب آنها، دستگاه «Keypunches» پدید آمد. این اختراع، پایه و اساس ماشینحسابهای اولیه را شکل داد که از منظر تجاری بسیار موفق بوده و تا سال ۱۹۳۱ میلادی، بیش از یک میلیون دلار از آنها به فروش رفت.
در سال ۱۹۴۸ میلادی و با طراحی کامپیوتر «Binac»، نوعی کیبورد الکترومکانیکی بکار گرفته شد که توانست فرآیند تلفیق ماشینتحریر و کامپیوترها را تسریع بخشد. روند تکامل کیبورد، با پیشرفتهای مستمر در کامپیوترها ادامه یافت؛ تا اینکه در سال ۱۹۹۴ میلادی، «تیموتی میلر» پتنتی تحت عنوان «Ergonomically Condensed QWERTY Keyboard» به ثبت رسانید. این اختراع که نمونه مدرن و فعلی کیبوردها بهحساب میآید، در ماه اوت سال ۱۹۹۷ میلادی، با شماره پتنت «US5660488A» موفق به اخذ گواهی ثبت اختراع از اداره ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا گردید.
گفتنی است، علاوه بر جانمایی «QWERTY»، دو نمونه مشهور دیگر از جانمایی حروف، اعداد و نشانهها بر روی کیبورد وجود دارد که اصطلاحاً «Dvorak» و «Colemak» نامیده میشوند. در سال ۱۹۳۶ و سالها پس از معرفی «QWERTY»، کیبوردی جدید از سوی فردی به نام «دوراک» معرفی شد که بر کاهش اشتباهات تایپی و افزایش سرعت تایپ متمرکز بود. این کیبورد، حاصل بیش از ۱۸ سال تحقیق و مطالعه وی در این زمینه محسوب میشود. تایپ با این کیبورد، حرکت انگشتان و مچ دست را تا ۶۰ درصد کاهش میداد که البته به دلیل فراگیر شدن جانمایی «QWERTY» و عادت افراد به آن، با استقبال مواجه نشد. در سال ۲۰۰۶ میلادی نیز، برنامهنویسی به نام «شای کولمان»، کیبورد جدیدی به نام «Colemak» عرضه نمود که ترکیبی از دو کیبور نام برده بهحساب میآید. هدف کولمان از طراحی این کیبورد، دستیابی به مزیتهای کیبورد دوراک و در عین حال، پایبندی به اصول پذیرفته شده «QWERTY» بود که موجب افزایش دقت و سرعت، به حداقل رسیدن آسیبهای مچ دست و نیز، یادگیری آسان کاربران میگردید.