عصر یک روز سرد زمستانی را در ذهنتان مجسم کنید که پس از یک روز کاری سخت و طاقتفرسا، در حال بازگشت به خانه هستید و تنها چیزی که شما را آرام میکند، یک دوش آب گرم لذتبخش است. احتمالاً با تصور این موقعیت، خندهای بر لبانتان نشسته و سرعتتان را بیشتر میکنید تا زودتر به خانه برسید. حالا فرض کنید که یک جکوزی در خانه دارید. میتوانید ساعتها در آن بنشینید و در کمال آرامش، خستگیهای ذهنی و جسمی خود را رفع کنید. احتمالاً خنده روی لبانتان دوچندان خواهد شد!
داستان اختراع جکوزی، یک ماجرای مهیج و جذاب از کارآفرینی خانوادگی است که با عزم راسخ، تلاش مداوم و مأیوس نشدن از چالشها و شکستهای مقطعی امکانپذیر شده است. داستانی از یک خانواده مهاجر ایتالیایی که در واکنش به بیماری یکی از اعضای خانواده و با تکیه بر دانش مهندسی و تجارب قبلی، نخستین وان جکوزی جهان را ابداع نموده و با ملاحظه فرصت تجاری آن، شرکت خانوادگی خود را مبتنی بر این اختراع ارزشمند راهاندازی نموده و گسترش دادند. تاریخچه پر فراز و نشیب این خانواده، تلفیقی از پیروزی، فاجعه، شهرت، ثروت و البته فقر بوده و تأثیرگذاری جدی اختراع جکوزی بر فرهنگ آمریکایی، آن را به شدت جذاب میکند.
جیووانی و ترزا جکوزی (Giovanni & Teresa Jacuzzi)، به ترتیب در سالهای ۱۸۵۵ و ۱۸۶۵ میلادی، در روستایی کوچک واقع در شمال ایتالیا به دنیا آمدند و در سال ۱۸۸۶ میلادی، با یکدیگر ازدواج نمودند. حاصل این ازدواج، هفت پسر و شش دختر بود که یک خانواده پرجمعیت و شاد را نوید میداد. با بزرگتر شدن پسرها، پدر خانواده آنها را راهی آلمان کرد تا مشاغلی نظیر آجرچینی و اپراتوری تلگراف را تجربه نمایند. این وضعیت ادامه داشت تا اینکه با ترور فرانتس فردیناند (Francis Ferdinand)، وارث تاجوتخت پادشاهی اتریش و همسرش سوفیا (Sophie) در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴، اوضاع به شدت تغییر کرد. اروپا کمکم به یک منطقه جنگی بدل میشد و جیووانی که از اوضاع سیاسی آن روزها راضی نبود و نمیخواست هیچیک از فرزندانش را در جنگ از دست بدهد، تصمیم به مهاجرت به آمریکا گرفت.
پس از مهاجرت به آمریکا و اقامت در لسآنجلس، تلاشهای نوآورانه خانواده جکوزی آغاز شد. راچل (Rachele)، پسر ارشد خانواده را میتوان آغازگر این ماجراجویی دانست که کارش را در سال ۱۹۱۵ میلادی نزد جیمز اسمیت مکدونل (James Smith McDonnell) شروع کرد. مکدونل یکی از بنیانگذاران شرکت بزرگ هوافضای مک دونل داگلاس (McDonnell Douglas) بود و اجازه داد تا راچل جوان کارش را بهعنوان مکانیک، در نزدیکی میدان پرواز در سانفرانسیسکو آغاز نماید. وی ضمن تماشای هواپیماها به این فکر افتاد که پروانه بهتری برای آنها طراحی کند. نتیجه تلاشهای راچل، پروانهای جدید بود که آن را «Jacuzzi Toothpick Propeller» یا «پروانه خلالدندانی جکوزی» نامید.
محبوبیت این اختراع منحصربهفرد، همراه با صنعت هوایی در حال رشد آن روزها، موجب شد تا اولین موفقیت تجاری خانواده جکوزی رقم بخورد. بسیاری از شرکتهای هواپیمایی، از جمله نیروی هوایی آمریکا، از طرحی مشابه این پروانه استفاده کردند و همین موفقیت، پایانی بود بر تصمیم خروج مجدد خانواده جیووانی جکوزی از خاک آمریکا. آنها در آمریکا ماندگار شدند و سریال اختراعات و نوآوریهای خود را آغاز نمودند.
البته استفاده نیروی هوایی از یک طرح مشابه، عواقب منفی هم برای خانواده جکوزی به همراه داشت و آن، پایان قراردادهای نظامی برای پروانه ابداعی راچل بود. وی به همراه برادرانش، به این نتیجه رسیدند که برای توسعه قراردادهایشان، نیاز است که اختراعات و نوآوریهای خود در صنعت هوایی را در یک هواپیمایی تجاری آزمایش نمایند. کنت (Kenneth)، یکی از نوههای جیووانی، بعدها در مصاحبهای اظهار داشته: «راچل میخواست پرواز کند؛ این رؤیای وی بود».
آنها وقت خود را صرف طراحی و ساخت «Jacuzzi J-7»، اولین هواپیمای دارای کابین سرپوشیده کردند و برای اثبات ارزش تجاری آن، ایده پرواز در شرایط آب و هوایی مختلف را مطرح نمودند. اولین پرواز آنها بر روی خلیج و همراه با یک طوفان بسیار شدید انجام شد که با سلامت کامل و بدون هیچ آسیبی به زمین نشست. همه چیز برای عقد قراردادی جدید آماده بود، تا اینکه در شانزدهم آوریل سال ۱۹۲۱ میلادی، برادران جکوزی تصمیم به یک آزمایش دیگر قبل از امضای قرارداد گرفتند. برای اثبات اینکه این هواپیما میتواند گردشگران را از سانفرانسیسکو به پارک ملی یوسمیت (Yosemite National Park) منتقل کند، تیمی چهار نفره، شامل جیوکوندو جکوزی (Giocondo Jacuzzi)، اقدام به پرواز آزمایشی جدید کردند. پرواز با موفقیت انجام شد و آنها بعد از دو روز استراحت، ساعت شش صبح به سمت خانه بازگشتند. ۲/۵ ساعت بعد و در حالی که تنها ۹۰ مایل با سانفرانسیسکو فاصله بود، در شهری کوچک به نام «Modesto»، هواپیمای آنها سقوط کرد. این سفر جانبی و برنامهریزی نشده، پر از رمز و راز است. برخی میگویند که خلبان هوس یک فنجان قهوه کرده بود و برخی دیگر، دیدار نامزد یکی از سرنشینان را دلیل این سقوط میدانند. برخی هم مانور آکروباتیک خلبان را دلیل سقوط ذکر کردهاند. هر چه که بود، این سقوط منجر به مرگ هر چهار سرنشین و از جمله جیوکوندو شد. کنت میگوید: «پدربزرگ گفت که دیگر پرواز انجام نمیشود. او نمیخواست فرزندان دیگرش را در این راه از دست بدهد».
همین حادثه و دستور جیووانی جکوزی، پایانی بود بر رؤیاهای هوانوردی خانواده و البته آغاز یک ماجراجویی دیگر. آنها مشاغل عجیب و غریب فراوانی را آزمایش کردند، از توسعه نقشههای فنی دستگاهها و ماشینآلات مختلف، تا ساخت انواع فن، کوره و ماشینهای بادی که در مزارع کشاورزی آن زمان قابلاستفاده بود. راچل با آنچه در صنعت هوانوردی آموخته بود، کار خود را در یک بستر کاملاً متفاوت ادامه داد و پمپی برای تسریع حرکت آب اختراع نمود. این نوآوری جدید، کشاورزان را به خود جلب کرد و به زودی، به وسیلهای رایج برای کمک به آبیاری مزارع و باغهای منطقه تبدیل گردید.
اینجا است که قهرمان داستان وارد میشود. کاندیدو جکوزی (Candido Jacuzzi)، بهعنوان بازاریاب حضوری به درب منازل میرفت و سعی داشت تا با متقاعد نمودن مالکین، پمپ آبی به آنها بفروشد. عدم موفقیت اولیه به دلیل عدم تسلط به زبان انگلیسی، باعث شد تا وی کمی زبانش را تقویت نموده و در ادامه، به سراغ آمریکاییهای لاتین تبار برود. وی اعتقاد داشت که آنها هم زبان انگلیسی را به خوبی صحبت نمیکنند و زبان ایما و اشاره میتواند فروش وی را تضمین کند.
موفقیت در فروش پمپ آب، دست خانواده را از منظر مالی بازتر کرد و آنها پس از جنگ جهانی دوم، یک کارخانه در کالیفرنیا خریداری کردند. زندگی روی خوشش را به خانواده جکوزی نشان میداد که باز هم فاجعهای به وقوع پیوست. در ۲۴ آگوست سال ۱۹۳۷، راچل پنجاه ساله به دلیل سکته قلبی درگذشت و برادرش جیوزپه (Giuseppe)، رهبری کسبوکار را بر عهده گرفت. به نظر میرسید که سرنوشت بازی جدیدی برای این خانواده تدارک دیده است!
در ۲۲ آوریل سال ۱۹۴۱، کاندیدو و همسرش از فرزند چهارم خود استقبال کردند، نوزادی سالم که پیش از نه ماهگی راه افتاد و با شیطنتهایش همه خانواده را شاد میکرد. پیش از تولد دو سالگی این نوزاد، علائم بیماری در وی هویدا شد. نوعی تب روماتیسمی ناشی از مصرف آنتیبیوتیک که درد مداوم مفاصل و تورم و سفتی آنها را در پی داشت. پزشکان اعتقاد داشتند که در کنار دارو، فیزیوتراپی میتواند از دردهای ناشی از این بیماری جلوگیری نماید و حتی یکی از متخصصین روماتولوژی یک پیشنهاد پیشرفتهتر ارائه کرد: «هیدروتراپی». برای خانواده جکوزی، استفاده از تجهیزات هیدروتراپی بیرون دشوار بود و به همین دلیل، کاندیدو شروع به مطالعه در این زمینه کرد و با دریافتن اینکه اساس کار یک پمپ خاص است، طراحی پمپی جدید برای فرزندش را آغاز نمود. ایدهای که منشأ پیدایش جکوزیهای امروزی است.
نتیجه طراحیهای کاندیدو، پمپی تحت عنوان «J-300» بود که امکان هیدروتراپی در منازل را فراهم میکرد. استقبال پزشک فرزندش از این دستگاه، ایده تجاریسازی را در ذهن کاندیدو روشن ساخت و آن را با برادران و خواهرانش مطرح نمود. خانواده از ورود رقیبی بزرگ به نام جنرال الکتریک (General Electric) ترس داشتند و البته چیز زیادی در مورد بازار محصولات مصرفی هم نمیدانستند. مقاومتهای کاندیدو جواب داد و خانواده متقاعد شدند.
کاندیدو بسیار خوشفکر بود و برای آنکه نام محصولش را در ذهن مخاطبین جا بیندازد، از یک نویسنده ورزشی و برنامه تلویزیونی وی استفاده کرد. در این برنامه، مجری اقدام به پرسیدن سؤالاتی از مهمان میکرد و با استفاده از دستگاهی که میزان تشویقها را میسنجید، برنده از نگاه حضار مشخص میشد. این برنده بسته به چالشها و مشکلاتش، جوایز مختلفی دریافت میکرد و بنا به توافقات انجام شده، اگر جنبه پزشکی هم در مشکلات وی دخیل بود، یکی از جوایزش یک جکوزی بود. این نمایش تلویزیونی که در سالهای ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۴ میلادی پخش میشد، تأثیر بسزایی در محبوبیت جکوزی داشت و موفقیت را به خانواده جکوزی بازگرداند. کاندیدو در سال ۱۹۶۸ میلادی و با همراهی نوهاش (روی جکوزی)، طرح اصلی و تجاری وان جکوزی را تکمیل نمود و دو سال بعد، نخستین وان دو نفره را با استفاده از پمپ ابداعی خود به بازار عرضه کرد.
در اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی، باز هم زندگی روی دیگر خود را به خانواده جکوزی نشان داد و در حالی که کسبوکارشان رو به افول نهاده بود، با فروش ۷۰ میلیون دلاری آن به شرکت والتر کید (Walter Kidde & Company)، تنها نشان تجاری «®Jacuzzi» به این خانواده مهاجر ایتالیایی اشاره داشت. کاندیدو در سال ۱۹۸۶ و در سن ۸۳ سالگی، در حالی که مجموعهای از خاطرات تلخ و شیرین مسیر کارآفرینی و البته یکی از مهمترین اختراعات خانگی را در قلب خود داشت، درگذشت.
یکی از نکات کلیدی پیرامون اختراع جکوزی، حفاظت از این نوآوری منحصربهفرد و داستان پر فراز و نشیب پتنتهای به ثبت رسیده مرتبط با آن است. خانواده جکوزی به حفاظت از اختراعاتشان اهتمام جدی داشتند و به گزارش منابع مختلف، بالغ بر ۵۰ پتنت متعلق به این خانواده شناسایی شده است. در ارتباط با اختراع جکوزی، پتنتی تحت عنوان شارژ هوا برای سیستمهای آبی را میتوان نخستین پتنت در این حوزه دانست که در ۲۴ می سال ۱۹۴۷ به ثبت رسیده است. این پتنت که کاندیدو و فردی به نام آرمسترانگ را به عنوان مخترعین خود معرفی میکند، گواهی ثبت اختراعی به شماره «US2621597» را در ۱۶ دسامبر سال ۱۹۵۲، برای شرکت «JACUZZI BROS INC» به همراه داشت. از آن تاریخ، مجموعهای از پتنتهای مختلف از سوی کاندیدو و روی جکوزی به ثبت رسیده است که از آن جمله، میتوان به پتنت شماره «US3159849» و «US3297025»، برای تشریح کارکرد وان دارای پمپ برای گردش آب و هوا اشاره نمود. در مجموع، ۳۱ پتنت در بازه زمانی ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ میلادی از سوی کاندیدو جکوزی و ۲۴ پتنت هم از سوی نوهاش، روی جکوزی، طی سالهای ۱۹۶۸ تا ۱۹۹۰ میلادی به ثبت رسیده است و همین عامل، موجب شده تا برخی منابع کاندیدو و برخی هم، روی را مخترع جکوزی بنامند. لازم به تأکید است که اختراع اولیه کاندیدو در سال ۱۹۴۷، در حالی انجام گرفت که روی تنها چهار سال داشت و همین مورد نشان میدهد که مخترع جکوزی، کاندیدو جکوزی بوده است. روی را میتوان یک بهبوددهنده مکانیکی و طراح خوشفکر دانست که پس از پیوستن به والتر کید (مالک جدید شرکت جکوزی)، ادامه اختراعات و نوآوریها را هدایت نموده است.